Málfregnir - 01.12.1998, Side 6

Með og án handrits - fréttir
og dægurmálaþættir
Fróðlegt er að bera saman málfar sem verð-
ur til með og án handrits. Mestallt efni í
fréttatímum er lesið eftir skrifuðu handriti en
mikið í dægurmálaþáttum er mælt fram án
handrits og þótt sumir dagskrárgerðarmenn
styðjist við einhvers konar punkta stundum,
taki saman efni úr dagblöðum, lesi á plötu-
umslög o.s.frv. er fyrir fram ritaður texti ekki
dæmigert einkenni á slíkri þáttagerð. Það
kæmi því tæpast á óvart að fréttir bæru með
sér sterkari ritmálseinkenni en dægurmála-
þættir. Tekið skal fram að hér er ekki endi-
lega um að ræða ritmálsleg einkenni sem
spilla talmiðlamálinu á neinn hátt eins og
raunin er um dæmin hér næst á undan.
Hér verða sýnd þrjú dæmi um niðurstöður
úr athugun sem ég er að vinna að á málfari í
talmiðlum. Þessi dæmi eru til þess fallin að
sýna muninn á málfari í dæmigerðum frétta-
tímum og dæmigerðum dægurmálaþáttum.
Efniviður minn hér voru 6 klst. og 10 mín.
af útsendu efni, 28.280 orð samtals, þar af
dægurmálaþáttum. Efnið tekur til 50
málhafa, 15 kvenna og 35 karla; starfsmenn
talmiðla eru 28 af þessum 50 málhöfum en
aðrir (þ.e. viðmælendur) 22 talsins.
Málfarsbreyta 1 - hikorð
Dæmi um hikorð í samhengi:
[eða] ja [ég sé ekkert annað]
[og eru þar inni á] sem sagt [inni á
Svartahafi]
[það er nú kominn] sko [skjár]
Hikorð eru langtum algengari í dægurmála-
þáttum en fréttatímum og er munurinn
marktækur (p < 0,001). Fréttamenn notuðu
aldrei hikorð í þeim efniviði sem var athug-
aður hér. Munur allra starfsmanna og allra
viðmælenda er marktækur (p < 0,001). Líka
er marktækur munur þótt aðeins starfsmenn
dægurmálaþátta séu bomir að öllum
viðmælendum (p < 0,001).
Hikorð einkenna hversdagslegt talmál en
eru dæmi um talmálseinkenni sem vel má
vera án í vönduðu töluðu máli í talmiðli eins
og raunar sannaðist á málfari fréttamann-
10.640 orð úr fréttum og 17.640 orð úr anna í þessari athugun.
Fjöldi hikorða
Alls í hverjum 1000 orðum
Samtals 222 7,8
Fréttir 24 2,7
Dægurmálaefni 198 11,2
Alls I hverjum 1000 orðum
Starfsmenn samtals 81 4,3
í fréttum 0 0
I dægurmálaefni 81 8,3
Alls í hverjum 1000 orðum
Viðmælendur samtals 141 14,7
í fréttum 24 13,7
I dægurmálaefni 117 14,9
Tafla 1
6