Málfregnir - 01.12.1998, Page 9

Samanburður og samband við ritmál
Beygingar og setningagerð hefur ekki
breyst ýkja mikið frá því á 12. öld og við
getum notið þess enn sem þá var ritað án
mikillar sérkunnáttu.
Framburðurinn hefur hins vegar breyst
gríðarlega frá upphafi Islands byggðar. En
núna eigum við síðan á fyrri hluta þessarar
aldar geysimikið efni tiltækt á hljóðbönd-
um og alltaf bætist við. Ef við höfum á-
huga á því að komandi kynslóðir skilji
þetta efni á næstu öldum þarf að huga að
því að varðveita framburð og fleira það í
máli sem einkum eða eingöngu kemur
fram í töluðu máli en er ekki endilega hluti
af ritmálinu.
Ef litið er á hlutverk fjölmiðla má segja
að prentmiðlarnir eða ritmiðlarnir séu
fyrirmynd á sviði hins ritaða máls, ásamt
öðru prentmáli vitaskuld, og talmiðlarnir á
sviði hins talaða máls.
Hyggja verður að sambandinu milli tal-
máls og ritmáls þannig að ekki verði þar of
langt á milli. Rétt er að leggja áherslu á að
það sé áfram eftirsóknarverður eða góður
framburður að segja
miðvikudagur en ekki mikudar
Islendingur en ekki Isledigur
aðalmaðurinn en ekki almarinn
Ef ekki er gætt að þessu er hætt við að
talmálið slitni úr tengslum við ritmálið sem
er, eins og við vitum, að miklu leyti grund-
völlur menningar okkar. Þá er hætt við því
að samfellan í íslenskunni verði ekki tiltæk
nema þeim sem sérstaklega leggja sig eftir
málsögu og það samband getur rofnað sem
almenningur hér á landi hefur við mikinn
hluta menningararfsins beinlínis í gegnum
móðurmál sitt.
Brottfall hljóða og atkvæða af því tagi,
sem sýnt var í mikudar o.s.frv., getur komið
fyrir í hröðum framburði eða við sérstakar
Ritað mál Talað mál
RITUN HEFST 12. öld
ritað mál er fyrirmynd mjög miklar breytingar á framburði
orðaforði, beygingar og setningagerð tiltölulega stöðug
i r 20. öld
HLJÓÐRITUN
HEFST
20. öld
talmiðlamál er
fyrirmynd
stöðugleiki í
talmáli?
9