Málfregnir - 01.12.1998, Qupperneq 11

NEMENDUR í HAGNÝTRI FJÖLMIÐLUN
Könnun á málfari í útvarpsstöðvum
Eftirfarandi erindi fluttu nemendur í hagnýtri fjölmiðlun í Háskóla íslands á
málrœktarþingi Islenskrar málnefhdar og Útvarpsréttarnefiidar sem haldið var
14. nóvember 1998 í tengslum við dag íslenskrar tungu.
Ágætu ráðstefnugestir.
Inngangur
Við ætlum að fjalla um niðurstöður könn-
unar sem við tvö1, ásamt níu öðrum nem-
endum í hagnýtri fjölmiðlun, höfum gert á
málfari í íslensku útvarpi. Við teljum okkur
hafa ýmislegt til málanna að leggja, bæði
sem upprennandi fjölmiðlafólk og almennir
hlustendur, lesendur og áhorfendur ís-
lenskra fjölmiðla. Islenskan verður vinnu-
tæki okkar í framtíðinni og störf okkar
munu að miklu leyti verða dæmd eftir beit-
ingu málsins. Þess vegna langar okkur að
fjalla um málfar í útvarpi eins og það lætur
í eyrum hins almenna áheyranda. Við teljum
þessa könnun gefa skýra mynd af hlutfalli
tónlistar og talaðs máls og einnig góða vís-
bendingu um málfar útvarpsstöðvanna á
þessum tíma, þennan föstudag (23. október
1998) eins og við heyrðum það sem hlust-
endur.
Málfar í fjölmiðlum er ævinlega áberandi
í umræðunni um íslenska tungu og hefur
athyglinni oftast verið beint að prentmiðl-
um, dagblöðum og tímaritum. Talmiðlarnir,
eða útvarpið, hafa kannski einna helst verið
vanræktir að þessu leyti. Þar kemur helst til
að þeir eru orðnir nokkuð margir og erfitt að
fylgjast með því sem sagt er í þeim öllum.
Efni sumra útvarpsstöðvanna er heldur ekki
til þess fallið að vekja fræðilega athygli.
Saga útvarps á íslandi er að mörgu leyti
merkileg, ekki síst í ljósi íslenskrar mál-
ræktar. Islenska ríkið hafði einkarétt á út-
varpsrekstri frá árinu 1928 til ársins 1986
þegar ný útvarpslög, sem leyfðu rekstur
einkaútvarpsstöðva, tóku gildi. Á níunda
áratugnum tóku háværar raddir að heyrast
sem kröfðust þess að útvarps- og sjónvarps-
rekstur á íslandi yrði gefinn frjáls. Rök
þeirra voru meðal annars þau að dagskrá
ríkisfjölmiðlanna félli ekki að smekk allra,
að á hinum frjálsa markaði yrði úrval
útvarps- og sjónvarpsefnis fjölbreyttara og
fleiri þjóðfélagshópar kæmu sjónarmiðum
sínum á framfæri og loks að engin rök
hnigju að því að ríkið einokaði rekstur ljós-
vakamiðla í landi þar sem prentfrelsi væri
viðurkennt sem grundvallarmannréttindi.
Talsmenn frjálsrar ljósvakafjölmiðlunar
fengu sínu framgengt og löggjöfin, sem hér
tók gildi árið 1986, var mun frjálslegri en
annars staðar á Norðurlöndum. Auk þess
túlkaði Utvarpsréttarnefnd nýju útvarps-
lögin í eins mikla frjálsræðisátt og kostur
var og svo fór að nýju útvarpsstöðvarnar
gátu starfað við svipað frelsi og afskipta-
leysi stjómvalda og prentmiðlarnir.
Bylgjan hóf göngu sína fyrst frjálsra út-
varpsstöðva en fljótlega fylgdu fleiri í kjöl-
farið; Stjarnan, Rótin og Utrás, svo að fá-
einar séu nefndar. I dag eru starfandi hátt á
annan tug einkarekinna útvarpsstöðva í
'Erindið fluttu Guðríður Haraldsdóttir og Pétur St. Arason. Auk þeirra stóðu að könnuninni Anna Sigríður
Einarsdóttir, Auður Aðalsteinsdóttir, Gunnþóra Gunnarsdóttir, Hulda Ágústsdóttir, Kristín Sigurðardóttir.
Sigríður Dögg Auðunsdóttir, Sigríður Hagalín Bjömsdóttir, Steinunn Björk Sigurðardóttir og Þómý
Jóhannsdóttir.
II