Skírnir - 01.04.1997, Qupperneq 90

84
ELEONORE M. GUÐMUNDSSON
SKÍRNIR
ímyndunarafli.5 Ég ræði nánar um samband persónunnar Páls og
engilsins Páls síðar, en fyrst skal athyglinni beint sérstaklega að
þeim fyrrnefnda.
Hinn lifandi Páll
Innganga íslands í NATO, sem á sér stað eins og áður sagði á
fæðingardegi Páls, klýfur þjóðina í tvennt um leið og hernaðar-
bandalagið sjálft er tákn tvíklofins heims: „Heimurinn varð allt í
einu einsog smækkuð mynd af geðsjúkum manni, vitfirrtur og
klofinn í tvennt; heimsmyndin krónísk ranghugmynd" (23). Þrátt
fyrir þennan forboða um örlög Páls, sem og spurningu læknisins
um hvort geðveiki sé í fjölskyldunni (29), líkist Páll fyrst venju-
legu barni. En hann reynist fljótt viðkvæmari og næmari en geng-
ur og gerist. Hann er ófær um að bera hönd fyrir höfuð sér þegar
önnur börn gera aðsúg að honum, sjálfsmynd hans ber fyrstu ein-
kenni geðklofa. Barnið Páll bregst svona við eftir að þrjár stelpur
hafa bitið hann í fingurna:
Ég veit ekki hvernig ég losnaði en á eftir stóð ég í forstofuganginum
og horfði inn í spegilinn.
I speglinum var einhver en það var ekki ég.
Mamma kom fram og kallaði nafn mitt.
„Páll,“ sagði hún, en ég hét ekki Páll heldur allt öðru nafni. (36)
Auðugt ímyndunarafl Páls helst í hendur við tilfinninganæmi
hans. Táknrænt er að hann skuli í fyrsta sinn leiddur inn í heim
Klepps í gegnum málaralistina, en það er þegar Kleppur birtist
honum sem höll í málverki Bergsteins málara. Andspænis þessari
mynd missir Páll allar viðmiðanir og horfir „dolfallinn á þessa
tvo heima, raunveruleikann í raunveruleikanum og raunveruleik-
ann í myndinni" (39).
Páll vex úr grasi verndaður af foreldrum sínum í tiltölulega ör-
uggu umhverfi (sem líkist að mörgu leyti sögusviðinu í fyrstu
5 Hér styðst ég við kenningar sem Umberto Eco mótar meðal annars í bók sinni
Lector in fabula. La cooperazione interpretativa nei testi narrativi. Milano 1979.
Ég notaði þýska þýðingu Heinz-Georgs Held, Múnchen - Wien 1987. I þessu
verki verður Eco tíðrætt um nauðsynlegt framlag lesandans við sköpun viðkom-
andi bókmenntatexta.