Skírnir - 01.04.1997, Side 120

114
LOGI GUNNARSSON
SKÍRNIR
lífi utangarðsmannsins. Það væri marklaust fyrir utangarðsmann-
inn að velta því fyrir sér hvort hann ætti að gera breytingu sem
væri hvorki réttlætanleg né óréttlætanleg á grundvelli langana
hans: Hver slík breyting hlýtur að teljast jafngóð hverri annarri
breytingu af þessu tagi.4 Því má draga eftirfarandi ályktun: Þar
sem utangarðsmaðurinn getur ekki túlkað tilteknar breytingar á
sjálfum sér og löngunum sínum sem ávinning fyrir sig, er útilok-
að fyrir hann að líta á möguleika slíkra umskipta sem uppsprettu
merkingar og tilgangs í lífi sínu. Sá sem beitir sterku gildismati er
hins vegar ekki bundinn af löngunum sínum og getur því tilfært
það sem eina af ástæðum þess að líf hans sé merkingarríkt að
hann hefur þessa möguleika til að betrumbæta sig og líf sitt. Eg er
ekki þar með að segja að líf utangarðsmannsins sé merkingar-
snautt. En ein uppspretta merkingar fyrir þann sem beitir sterku
gildismati stendur utangarðsmanninum ekki til boða.
Með því að halda fram að líf þess sem styðst við sterka gildis-
dóma geti verið glætt tiltekinni merkingu sem líf utangarðs-
mannsins vantar hef ég í raun og veru verið að leggja fram
ákveðna verklega ástæðu til þess að beita sterkum gildisdómum.
Eins og ég minntist á í inngangi læt ég liggja á milli hluta hvort í
sterku gildismati felist vafasamar forsendur af frumspekilegum
toga eða af öðru tagi. En ég hef bent á tiltekna ástæðu til að not-
ast við sterkt gildismat. Þetta er verkleg ástæða í þeim skilningi að
rökfærsla mín var sjálf byggð á sterku gildismati. Eg hélt því fram
að líf þess sem notast við sterkt gildismat gæti haft ákveðinn til-
gang sem líf utangarðsmannsins getur ekki haft og þessi staðhæf-
ing mín felur í sér sterkan gildisdóm. Þetta þýðir að rök mín fyrir
sterku gildismati eru sjálf reist á sterku gildismati. Það mætti því
andmæla rökfærslu minni á þann hátt að hún gefi sér það sem
hún á að sanna. Um þessi andmæli verður fjallað í fjórða hluta
greinarinnar.
Rökum mínum fyrir sterku gildismati má einnig beita til að
sýna að ekki sé rétt að krefjast þess að mælikvarðarnir á gæði
4 Sbr. David Wiggins, „Truth, Invention, and the Meaning of Life“, bls. 87-137
í Needs, Values, Truth: Essays in the Philosophy of Value, 2. útg. (Oxford:
Basil Blackwell, 1991), bls. 89 og 98-105.