Skírnir - 01.04.1997, Qupperneq 123

SKÍRNIR
AÐ SKILJA LÍFIÐ OG LJÁ ÞVÍ MERKINGU
117
Ég held fram þeirri afdráttarlausu kenningu að okkur sé algjörlega
ómögulegt að vera án viðmiðunarramma. Með öðrum orðum: Þeir sjón-
deildarhringir sem við lifum og hrærumst í og gefa lífi okkar merkingu8
verða að fela í sér greinarmun á gæðum. Með þessari staðhæfingu er ekki
aðeins verið að setja fram sálfræðilega fullyrðingu um mannfólkið, þ.e.
staðhæfingu sem er sönn af hendingu og gæti einn góðan veðurdag
reynst röng um einhvern óvenjulegan einstakling, einhverja nýja mann-
tegund, eins konar ofurmenni laust úr fjötrum viðmiðunarramma. Full-
yrðingin er öllu heldur þessi: Það að lifa innan sjóndeildarhrings sem
einkennist af sterkum greinarmunum á gæðum er órjúfanlegur þáttur
þess að vera mannlegur gerandi, og það að fara út fyrir mörk þessa sjón-
deildarhrings jafngildir því að verða eitthvað annað en það sem við
myndum telja heilar eða óskemmdar mannverur.9
Að mínum dómi er þessi kenning Taylors röng. Til að hrekja
hana mun ég leyfa utangarðsmanninum að taka sjálfum til máls í
þessari ritgerð og sýna þannig fram á tilvist sína. Eg mun einnig
setja fram hugsanlegar mótbárur Taylors og gefa utangarðsmann-
inum færi á að bregðast við þeim. En nú er vart hægt að halda
aftur af utangarðsmanninum lengur; eftir þessa löngu tilvitnun í
Taylor verður hann að fá að leggja orð í belg:10
Utangarðsmaðurinn: Ég lifi algjörlega án viðmiðunarramma.
Ég hef raunar sjálfur kosið að fella enga sterka gildisdóma. Aður
fyrr felldi ég slíka dóma, en ég er steinhættur því. Auðvitað hefði
ég haldið því áfram ef mig hefði langað til þess. En mig langaði
einfaldlega ekki tilþess, ogþess vegna hætti égþví. Svona haga ég
lífi mínu í stóru og smáu: Ég læt langanir mínar, og ekkert annað,
vísa mér veginn. Og ég flokka langanir mínar ekki í góðar og
slæmar langanir. Ég læt einfaldlega stjórnast af þeim löngunum
sem ég hef.
8 Þess má geta til glöggvunar að „gefa lífi okkar merkingu" er hér þýðing á
„make sense of our lives“.
9 Taylor, Sources of the Self, bls. 27.
10 Ég geri mér engar grillur um að ræður utangarðsmannsins feli í sér endanlega
sönnun á því að það sé í raun mögulegt að fella enga sterka gildisdóma. Ræður
hans jafngilda í raun ákveðinni mannlýsingu. Hún er að vísu gróf og sundur-
laus, en að mínum dómi trúverðug. Og að því marki sem hún er trúverðug
færist sönnunarbyrðin yfir á þá sem telja það óhugsandi að fella ekki sterka
gildisdóma.