Skírnir - 01.04.1997, Blaðsíða 136

130
LOGI GUNNARSSON
SKÍRNIR
3. Að skilja lífið og Ijáþvímerkingu
í öðrum hluta greinarinnar gagnrýndi ég þá röksemd Taylors að
óhugsandi sé að lifa lífi utangarðsmanns. I fyrsta hluta leiddi ég
hins vegar rök að því að góð ástæða sé til þess að lifa ekki eins og
utangarðsmaðurinn heldur styðjast við sterka gildisdóma. En
hver er munurinn á rökfærslum okkar Taylors og eiga þær eitt-
hvað sameiginlegt? Og hvers konar rök hef ég í raun verið að
setja fram? Um þessar spurningar verður fjallað í þessum hluta.
Til að ræða þetta mál er gagnlegt að líta fyrst á athyglisverða
klausu úr smiðju Taylors. Eftir að hafa rætt greinargerð sína fyrir
því hvað það er að vera sá tiltekni mannlegi einstaklingur sem
maður er tekur Taylor til athugunar mótbáru hins svokallaða
náttúruhyggjumanns (sem í þessu tilfelli má einfaldlega skilja sem
mann sem telur að hugmyndinni um sterkt gildismat beri að
hafna):
En náttúruhyggjumaðurinn gæti andmælt á þessa leið: Hvers vegna ætti
ég að fallast á það sem kemur út úr þessari fyrirbærafræðilegu greinar-
gerð á því hvað það er að vera sá tiltekni mannlegi einstaklingur sem
maður er? Því að náttúruhyggjumaðurinn gæti átt það til að lýsa greinar-
gerðinni með þessum hætti, og það væri ekki alrangt hjá honum. En
svarið er á þá leið að greinargerðin er ekki einungis fyrirbærafræðileg,
heldur er hún rannsókn á mörkum hins hugsanlega í mannlegu lífi,
greinargerð um það sem gerir mannlegt líf mögulegt. Vera má að grein-
argerðin sé ekki rétt í öllum smáatriðum; og þá bíður manns það verk-
efni að færa fram betri greinargerð. En ef greinargerðin er rétt, þá hefur
náttúruhyggja verið hrakin í eitt skipti fyrir öll. Því að tilgangur greinar-
gerðarinnar er að rannsaka hvernig við í raun gerum grein fyrir merk-
ingu lífs okkar25 og að nota þá þekkingu til að draga mörk hins
hugsanlega. Ef við komumst að raun um það í verkum okkar að eitthvað
jafngildi mörkum mögulegra leiða til að gera grein fyrir merkingu lífs
okkar, hvers vegna ættum við að taka aðrar lýsingar á mannlegum
möguleikum fram yfir kenningar byggðar á þessari uppgötvun? Þegar
allt kemur til alls er grundvöllurinn fyrir því að fallast á slíkar lýsingar sá
að þær gefa okkur betri skilning á okkur sjálfum26 en aðrar kenningar
25 Hér er „gerum grein fyrir merkingu lífs okkar“ þýðing á „make sense of our
lives“.
26 Hér er „gefa okkur betri skilning á okkur sjálfum" þýðing á „make better
sense of us“.