Skírnir - 01.04.1997, Side 139

SKÍRNIR
AÐ SKILJA LÍFIÐ OG LJÁ ÞVÍ MERKINGU
133
vantaði tiltekna leið til að ljá lífi sínu merkingu. í öðrum hluta var
greint á milli þess að segja að líf sé skiljanlegt og þess að segja að
það sé merkingarríkt. Staðhæfingar mínar í fyrsta hluta mætti
auðvitað samþykkja án þess að fallast á greinarmuninn í öðrum
hluta (og öfugt). Og nú hef ég í þriðja hluta bætt við nýrri kenn-
ingu. Eg hef í raun haldið því fram að það að skilja líf og að Ijá
því merkingu séu greinar af sama meiði. I báðum tilvikum er um
það að ræða að gera grein fyrir merkingu lífs okkar. Fyrsta skref-
ið er að skilja lífið, en það nægir ekki alltaf til að ljá því merkingu.
Nú má segja svipaða hluti um samband merkingar hugtaka og
merkingarríks lífs og ég var að enda við að segja um tengsl þess
að skilja lífið og þess að ljá því merkingu. Hugtök og orð geta
einungis öðlast tiltekna merkingu ef þau hafa ákveðnu hlutverki
að gegna í lífinu. Vera má að hægt sé að gera grein fyrir merkingu
þessara hugtaka í ljósi þess hlutverks sem þau gegna í lífi tiltekins
einstaklings án þess að mögulegt sé að líta á líf hans sem merking-
arríkt líf. Með þetta í huga má nú skýra mótbárur mínar gegn
þeim hugtakagreiningum sem utangarðsmaðurinn hefur sett fram
í ræðum sínum.
Utangarðsmanninn mætti gagnrýna fyrir það að hann „skipti
um umræðuefni".28 I því skyni að komast undan gagnrýni
Taylors notar utangarðsmaðurinn hugtökin um „að vera sá til-
tekni mannlegi einstaklingur sem maður er“ og „að vera ekki
mennskur" í annarri merkingu en Taylor. Að mínum dómi get-
um við ekki sýnt fram á að umbót utangarðsmannsins á hugtök-
unum eigi að hafna - með öðrum orðum, við getum ekki sýnt
fram á að það sé nokkuð athugavert við að skipta um umræðuefni
með þessum hætti - nema hafna um leið þeim lífsmáta sem hug-
tök utangarðsmannsins þiggja merkingu sína af. Eg hafna vissu-
lega hugtökum utangarðsmannsins í hinni umbættu mynd sem
hann ljær þeim. En ég færi ekki bein heldur óbein rök gegn þeim.
Hugtök utangarðsmannsins þiggja merkingu sína af því lífi sem
hann lifir og ég hef fært rök fyrir því að líf hans hafi ekki aðgang
28 Sjá Taylor, Sources of the Self bls. 58-59 og 71-72; Taylor kannast við að hafa
fengið orðalagið „að skipta um umræðuefni“ að láni hjá Donald Davidson (sjá
Donald Davidson, „Mental Events", bls. 207-27 í Essays on Actions and
Events (Oxford: Clarendon Press, 1980), bls. 216).