Skírnir - 01.04.1997, Side 140

134
LOGI GUNNARSSON
SKÍRNIR
að mikilvægri uppsprettu merkingar. Þess vegna ber að hafna
umbót hans á þessum hugtökum.
Þessar athugasemdir varpa líka ljósi á umræðuna í öðrum
hluta um hvað það er að vera mennskur maður (sjá s. 128-29). Eg
sagði þar að utangarðsmaðurinn hefði fram að færa skiljanlega
greinargerð fyrir því hvað það er að vera mennskur maður, en
segja mætti að líf hans væri ekki fyllilega mannlegt ef þessi stað-
hæfing væri skilin sem sterkur gildisdómur byggður á skoðun um
merkingaruppsprettur lífs hans. Nú ætti að vera ljóst að þetta ber
ekki að skilja sem svo að ágreiningur minn við utangarðsmanninn
varði einungis sterka gildisdóma. Þau hugtök sem utangarðsmað-
urinn hefur endurtúlkað má með rétti telja frumspekileg hugtök.
Til dæmis er sú spurning, hvað það er að vera sá tiltekni mannlegi
gerandi sem maður er, frumspekilegt viðfangsefni sem kallar á
frumspekilega greiningu á eðli samsemdar og mannlegrar athafn-
ar. Hið óvenjulega við rök mín er að ég hef ekki afneitað endur-
túlkun utangarðsmannsins af frumspekilegum ástæðum heldur
með því að fella sterkan gildisdóm um gæði lífs hans. Ég hef
hafnað frumspeki hans, en ég hef ekki hafnað henni af frumspeki-
legri ástæðu heldur vegna þess að hún er hluti af lífi sem góð
verkleg ástæða er til að hafna.
Taka ber fram að ég geri ekki ráð fyrir að sterkt gildismat vegi
endilega þyngra á metunum en frumspekilegar skoðanir. Ég
byggi rök mín gegn frumspekilegum tillögum utangarðsmannsins
vissulega á sterku gildismati. Og þar með er ég í raun að hafna því
að tilteknu gildismati beri sjálfkrafa að hafna ef það stangast á við
vel ígrundaðar frumspekilegar kenningar. Með öðrum orðum: Ég
hafna því að sterkt gildismat verði endilega að laga sig að frum-
speki og held því fram að frumspeki ætti stundum að laga sig að
sterku gildismati. Þar með er ég hins vegar ekki að segja að sterkt
gildismat hafi alltaf forgang og frumspekin fylgi á eftir. Tillaga
mín er sú að frumspekilegar kenningar varðandi efni eins og það
hvað felist í því að vera tiltekinn mannlegur gerandi beri að meta
eftir því hversu vel kenningunum auðnist að gera grein fyrir
merkingu lífs okkar. Og eins og ég sagði hafa slíkar greinargerðir
tvær hliðar: Annars vegar ber þeim að gera líf okkar skiljanlegt og
hins vegar að ljá því merkingu. I þessari greinargerð gegnir frum-