Skírnir - 01.04.1997, Qupperneq 147

SKÍRNIR
AÐ SKILJA LÍFIÐ OG LJÁ ÞVÍ MERKINGU
141
5. Lokaorð
Með svörum mínum við hinum ýmsu andmælum hef ég lokið
málsvörn minni fyrir því að beita sterku gildismati. En hér skal
einnig bent á aðrar niðurstöður ritgerðarinnar sem eru óháðar
þessari. Eg greindi á milli þess að skilja lífið og þess að ljá því
merkingu og leiddi að því rök að utangarðsmaðurinn lifði full-
komlega skiljanlegu mannlegu lífi. Ég sagði að það að skilja lífið
og að ljá því merkingu væru tveir liðir í því að gera grein fyrir
merkingu lífsins og að vissar heimspekilegar kenningar ætti að
dæma eftir því hversu vel þeim tækist að gera grein fyrir þessari
merkingu. Að lokum vildi ég sýna að beita mætti sterkum gildis-
dómum til að verja notkun sterks gildismat (hvort sem hinar til-
teknu röksemdir mínar fyrir sterku gildismati væru réttar eða
ekki).
Þessar niðurstöður gætu reynst nytsamlegar í umfjöllun um
fleiri viðfangsefni en sterkt gildismat og lífsviðhorf utangarðs-
mannsins. Að mínum dómi ætti að færa svipaða röksemd og þá
sem ég hef teflt fram gegn utangarðsmanninum gegn þeim sem
stendur utan við hið siðlega: Fella þyrfti sterka siðadóma til varn-
ar siðferðinu. Um þann mann sem segðist standa utan við öll
hugtök okkar (þar með talin öll hugtök rökfræðinnar) myndi ég
hins vegar líklega vilja segja að hann væri ekki skiljanlegur. I báð-
um tilvikum væri röksemd mín hins vegar sú að ekki væri hægt
að gera fulla grein fyrir merkingu lífs þess manns sem stæði fyrir
utan.
Ég þakka áheyrendum í Union College, Schenectady og í Háskóla íslands fyrir
lærdómsríkar umræður um erindi sem þessi ritgerð er byggð á. Eftirfarandi eiga
einnig þakkir skildar fyrir ákaflega hjálplegar athugasemdir við fyrri gerðir rit-
gerðarinnar: Joel Anderson, Robert Brandom, Felmon Davis, Bennett Helm,
Jeffrey Honnold, Mikael M. Karlsson, Eva Klingenstein, Martin Löw-Beer, Eric
Marcus, John McDowell og ritstjórar Skírnis. Ef þeim hefði öllum verið þakkað
sérstaklega fyrir öll þau atriði sem ég hef endurskoðað í ljósi athugasemda þeirra
hefði tala neðanmálsgreina margfaldast. Björn Þorsteinsson á einnig sérstakar
þakkir skildar fyrir sína prýðilegu þýðingu. Að lokum vil ég þakka Rannsóknar-
ráði Islands fyrir styrk þess til að skrifa þessa grein.
Björn Þorsteinsson þýddi