Ritröð Guðfræðistofnunar - 01.09.2006, Qupperneq 123

væri ábyrgur fyrir Alþingi yrði skipaður með setu í Kaupmannahöfn. Þessi
skipan skyldi standa til næstu sex ára eða þriggja þinga. Að þeim tíma liðnum
átti að leggja stjórnskipunarmálið að nýju í heild fyrir löggjafarþingið sem þá
væri tekið til starfa „enda sé þá landsréttur íslendinga óskertur að öllu“. Til
þrautavara var óskað að þjóðfundur með „samþykktaratkvæði" væri kallaður
saman á íslandi 1874 og að stjórnarskárfrumvarpið yrði lagt fyrir hann.89
I frumvarpinu var kirkjuskipanin flutt að nýju inn í fyrsta kafla stjórn-
arskrárinnar eins og var í dönsku stjórnarskránni, nefndarálitinu frá þjóð-
fundinum og stjórnarfrumvarpinu frá 1867. Skyldi greinin hljóða svo:
Hin evangelisk-lútherska kirkja skal vera þjóðkirkja á íslandi, og skal því
landsstjórnin veita henni vernd sína og aðstoð.90
Hér var hugtakinu „hið opinbera" sem notað hafði verið í fyrri tillögum gef-
in afdráttarlausari merking með því að láta það vísa til landsstjórnarinnar í
þeirri mynd sem hún kynni að taka á sig í framtíðinni. Ekki var því verið að
vísa til ríkisins sem slíks heldur hinnar innlendu embættisstjórnar. Þá var
hér talað um „vernd“ og „aðstoð" í stað sagnanna að „styðja“ og „vernda“
áður. Að öðru leyti var trúmálabálkinn að finna í Qórum greinum í sjötta
kafla frumvarpsins sem hófst með „fyrirheitisgrehT (57. gr.) með sama
orðalagi og verið hafði í fyrri tillögum íslendinga: „Réttarástandi þjóðkirkj-
unnar skal skipað með lögum.“91 í trúmálabálkinum var því horfið aftur til
frumvarpsins frá 1867 eins og það hafði komið frá Alþingi og að nokkru
leyti dönsku stjórnarskrárinnar. Þó var ekki lagt til að ígildi 77. gr. hennar
(upphafl. 82. gr.) um gjaldfrelsi frá kirkjunni og þar með óbeint rétt til að
standa utan trúfélaga yrði tekið upp.92 Samræmdist það hinni íhaldssömu
89 Alþ. tíð. 1873(2), s. 189-190, 201.
90 Alþ. tíð. 1873(2), s. 191
91 Alþ. tíð. 1873(2), s. 191.
92 1 frumvarpinu 1873 var trúfrelsisbálkurinn þannig:
58.gr.
121