Ritröð Guðfræðistofnunar - 01.09.2006, Blaðsíða 149

(2: Jakobsbréfið og lögmálið.) Jakobsbréf endurspeglar afdráttarlaust að
frelsun einstaklingsins byggir á virðingu og hlýðni við lögmálið eins og
Matt A. Jackson-McCabe heldur fram. Lögmálið er lögmál frelsisins eins
og segir í upphafskafla bréfsins (1.25).57 í bréfinu er hvergi tilvísun til end-
urfæðingar á grundvelli fagnaðarerindisins um Jesú Krist. Píslarsögu um
dauða og upprisu Jesú Krists er þar ekki að finna. Forsenda Jakobsbréfs
er viska Guðs (1.5; 3.13-18).58 Þessi viska (sofía) er mannfólkinu gefin í
vöggugjöf, það er að segja skynsemi (lógos) eins og segir síðar í fyrsta kafla
bréfsins59 og það til að þessi sköpun Guðs skyldi „vera frumgróði sköpunar
hans“ (1.18). í þessum orðum má sjá óbeina epíska vísun til Fyrstu Móse-
bókar þar sem talað er um „skilningstréð góðs og ills“ (2.9, 16-17). í Fyrstu
Mósebók er skilningstrénu þó plantað í garð paradísar og þau hjúin Adam
og Eva tileinka sér skilning með því að brjóta gegn fyrirmælum Guðs. Hin-
ir Jakobskristnu heyra augljóslega til nýrri sköpun. Þeim er skynsemin og
skilningurinn í blóð borin—og af Guði gefin. Hin óbeina vísun heldur áfram
litlu síðar í kaflanum þar sem áheyrendur Jakobs eru hvattir til að taka við
skynseminni sem plantað hefir verið í þeim sjálfum (1.21). Hugmyndin
um meðfædda skynsemi á sér um leið skýringu í epísku samhengi grískrar
menningar. í Respublica Platons er skynsemin (lógos) ódauðlegur þáttur
hinnar samsettu sálar manneskjunnar.60 Hafi umsnúningur sögunnar um
Eden farið fyrir brjóstið á áheyrendum Jakobs á meðal Gyðinga þá hefír
forsendan um skynsemina ekki komið á óvart hjá þeim sem voru mennt-
aðir eða aldir upp í grísku umhverfi og það án þess að þurfa að skilja hina
57 Logos and Law, s. 253.
58 Spekinnar er einkum getið í Jk 1.2-8 og 3.13-18. Hartin telur að períkópan 2.1-13 heyri einnig til spekiefnisins
í bréfrnu en þar er að finna áminningar eða hvatningar dæmigerðar íyrir spekihefðir í hinu stærra menning-
arumhverfi bréfsins, James, s. 89-97.
59 1 íslensku þýðingu Biblíunnar frá árinu 1981 er gríska hugtakið logos þýtt sem orð, „Eftir ráðsályktun sinni
fæddi hann oss með orði sannleikans,...“. Hér er þó augljóslega átt við skynsemi rétt eins og síðar í kaflanum
(1.21).
60 Respublica 9.588b-589b. Útg. og ensk þýð., Paul Shorey, Plato in Twelve Volumes: The Republic, 2 Vols. 1930
[1937] -1935.
147