Ritröð Guðfræðistofnunar - 01.09.2007, Síða 109

Myndræn framsetning
Þegar umfjöllun um tveggjaríkjakenningu Lúthers er athuguð komast
Reiner Anselm og Matthias Kroeger að þeirri niðurstöðu að um of hafi
menn einbeitt sér að aðgreiningu ríkjanna en ekki svo að tengslum þeirra.71
Hér á eftir vil ég reyna að draga upp mynd af kenningunni og sýna hvern-
ig unnt sé að skilgreina tengsl ríkjanna beggja.
Upplifun mannsins af veruleikanum er sú að hann nálgast hann ætíð
sem heild sem hann greinir síðan niður í lögmál og kerfi. í viðleitni til að
skýra þessi lögmál og kerfi hafa lútherskir guðfræðingar verið undir áhrif-
um frá kenningunni um skikkan skaparans sem auðvelt er að tengja
tveggjaríkjakenningunni. Werner Elert er einn þeirra guðfræðinga sem leit-
ast við það í siðfræði sinni, Das christliche EthosJ2 í ritinu talar hann um
að skipta megi reynslu mannsins af veruleikanum sem lögmáli í þrennt. í
fyrsta lagi er um náttúrulega stöðu að ræða (þ. Seinsgefuge), en í henni felst
veruleikinn eins og hann er, skikkanir Guðs sem náttúrulögmál o.s.frv. í
öðru lagi er um siðferðilega stöðu að ræða (þ. Sollgefiige), en í henni felst
veruleikinn eins og hann á að vera, skikkanir Guðs sem samfélagsleg og
siðferðileg kerfi. í þriðja lagi er um að ræða tilvistarlega stöðu (þ. Qualitats-
gefiige), en í henni felast skikkanir skaparans þegar þær snúa að tilvistar-
legum veruleika mannsins. Að mati Elerts ber að túlka þessi hugtök á eft-
irfarandi hátt:
Náttúrleg staða: Guð skapar heiminn og viðheldur honum fyrir áhrif lög-
málsins sem Seinsgefuge, en það er myndað af þeim lögmálum sem liggja
veröldinni til grundvallar. Þau má leggja að jöfnu við náttúrulögmálin og
þau mörgu kerfi sem móta veruleikann. Þau eru til staðar og setja lífi
mannsins skorður og gera virkni hans og verk fyrst möguleg. Náttúrleg
staða mannsins snýr að sköpunarstarfi Guðs og sístæðri sköpun hans. Und-
ir þennan þátt lögmálsins falla náttúrulögmál, til dæmis lögmál tíma og
rúms, eðlisfræðileg og líffræðileg lögmál, svo og sálfræðileg.75 Þessi veru-
71 Reiner Anselra, „Zweireichlehre I, Kirchengeschichtlich", TRE, 36. bindi, Berlín 2004,
781-782; Matthias Kroeger, „Zweireichlehre III, Praktisch-theologisch“, TRE, 36. bindi, Berlín
2004, 791-792.
72 Werner Elert, Das christliche Ethos, 2. útg., Hamborg 1961.
73 Werner Elert, Das christliche Ethos, 37-39; 82; 113.
107