Jökull - 01.12.1967, Blaðsíða 77

munandi þrýsting, ð-gildi og að nokkru inis-
munandi efnasamsetningu (sjá Töflu I og
Mynd 5). Efnasamsetning vatnsins og 8-gildið
eru skýrð þannig, að setin virki sem sía. Hleypa
þau vatnssameindum gegnum sig, en halda eftir
jónum saltsins. Gegnum setin streymir grunn-
vatn frá landi. Skolar það burtu sjávarvatni,
setn lokazt hefur inni milli korna, þegar setið
myndaðist, en seltan verður eftir (sjá Myndir
6, 7 og 8).
Auk vatnsins í Vestmannaeyjum finnst á
nokkrum stöðum á Islandi klórríkt grunnvatn,
þar sem ætla má, að selta vatnsins sé frá sjó,
sem hefur komizt inn í grunnvatnskerfið. í
þessu vatni virðist vera línulegt samband milli
klórs og heildarmagns uppleystra efna (Mynd
9). Slík sjóblanda tekur ákveðnum efnafræði-
legum breytingum, rneðan hún liggur í bergi,
og mjög einkennandi eru breytingar á hlut-
föllum efnanna Na, Ca og Mg. Á mynd 10 eru
sýnin, sem hér hafa verið rædd, sett upp í þrí-
hyrninga línurit ásamt sjó. Hefur magnesíum
minnkað og kalsíum aukizt í öllum sýnunum
miðað við sjó. Það eru leir- og klóritmineralar,
sem taka upp magnesíum í byggingu sína, en
kalsíum losnar úr berginu. Stundum er natríum
einnig tekið upp í byggingu minerala eins og
zeólíta, og losnar þá einnig kalsíum. Kalsíum-
aukning á kostnað magnesíums og natríums er
því einkennandi fyrir sjóblandað grunnvatn.
Forvitnilegir jökulgarðar við jaðar Skeiðarárjökuls
SIGURÐUR ÞÓRARI NSSON,
NÁTTÚRUFRÆÐISTOFNUN ÍSLANDS
ABSTRACT
WASHBOARD MORAINES
IN FllONT OF SKEIDARÁRJÖKULL
The cover picture of this issue of Jökull is
an aerial photo taken in colour on September
27, 1963, when the light was very favourable.
Among other details, such as dry riverbeds and
numerous kettleholes resulting from jökul-
hlaups, it shows a very regularly distributed
series of moraines, washboard moraines, in
front of the glacier, 4 km SW of the main
oullet channel of the river Skeidará. The re-
gular distribution of the moraines suggests peri-
odicity. The nurnber of the moraines is about
20 and as t.he distance (about 700 m) between
llie outermost moraines and the glacier rnargin
corresponds roughly lo the average recession
of the Skeidarárjökull during the period 1943—
1963, the author thinks it most likely that
these moraines are annual. Their sinous form
seems to reflect the contour of the glacier-
margin ancl indicaie that tliese moraines are
formed at the margin and not underneath ihe
glacier. Whether they are annual pusli moraines
formed according to De Geer’s hypothesis or —
which seerns more likely — squeezed out from
undernealh the glacier margin — cannot be
definitely decided witliout a stucly of tlie ori-
entation of their fabric.
JÖKULL 17. ÁR 311