Jökull - 01.12.1971, Síða 27

II. Snjóflóðaannáll 1958—1971
ÓLAFUR JÓNSSON
GREINARGERÐ
Annáll þessi, sem hér er skráður, er fram-
hald eða viðbót við rit mitt, Skriðuföll og snjó-
flóð, en sá annáll var aðeins til ársins 1957.
Engum er ljósara en mér, að sá annáll er
engan veginn tæmandi og er gerð grein fyrir
því í ritinu.
Þótt nú sé aðeins liðinn röskur einn ára-
tugur síðan umrætt rit kom út, þá hefur safn-
azt fyrir allmikið efni um þau fyrirbæri, sem
það fjallar um, og ekki er þess að vænta, að
þetta annálsbrot, sem hér verður skráð, sé tæm-
andi, því frásagnir um mörg þessi fyrirbæri kom-
ast aldrei á blað, en auk þess eru heimildir
þær, sem kanna þarf, orðnar svo margar og
fyrirferðarmiklar, að ógerlegt má heita að kanna
þær allar til hlítar.
Við rannsókn mína á þessu efni hef ég fylgt
þeirri aðferð að leggja frásagnir Veðráttunnar
um fyrirbærin til grundvallar. Skráning Veður-
stofunnar á þessum fyrirbærum er þó engan
veginn tæmandi og auk þess mjög fáorð. Eg
hef því orðið að leita annarra gagna til upp-
fyllingar og koma þá dagblöðin helzt til greina.
Þau eru þó bæði það mörg og fyrirferðarmikil
að ógerlegt má heita að þaulkanna þau öll. Eg
hef því orðið að láta mér nægja að kanna eitt
þeirra, Morgunblaðið, og hafa hin til hliðsjón-
ar, eftir því sem ástæða gafst til.
Ekki dreg ég í efa, að mér hefur sézt yfir
eitthvað á þennan hátt, en ég ætla þó, að allt
það markverðasta hafi skilað sér.
Nokkuð getur það orkað tvímælis, hvað eigi
að taka með og hverju að sleppa, þegar ritað
er um svona atburði. Eg hef einkum gert mér
far um að greina frá við hverjar aðstæður og
með hvaða hætti atburðirnir hafa orðið, svo
og liverju tjóni þeir ollu eða hvaða háski
mönnum, búfé eða mannvirkjum stafaði af
þeim.
Augljóst er, að eigi skráning þessi að vera
nokkuð tæmandi og koma að verulegum not-
um, verður hún að framkvæmast skipulega og
af nægilega mörgum athugunarmönnum, er
dreifðir eru um landið og fyrst og fremst þar,
sem fyrirbærin verða tíðast, og tilgreina eftir
ákveðnum reglum það, sem mestu varðar að
vita í sambandi við þau. Nú eru þessi fyrirbæri
svo nátengd veðurfari, að eðlilegt virðist, að
Veðurstofan hafi þetta verkefni með höndurn
og hafi sína athugunarmenn, er gæfu henni
skýrslu um atburðina eftir ákveðnum reglum,
staðsetta á hagkvæmum stöðum utan hinna
föstu veðurathugunarstöðva. Hitt er allt of
handahófskennt og ónákvæmt að láta venjulega
fjölmiðla um þetta, svo sem nú tíðkast.
1958
(Nr. 245. Snjóflóð i Hvalfirði 13. janúar. Heim-
ild: Örn Pétursson, bifreiðarstjóri, Akureyri.)
Aðfaranótt 13. janúar voru vörubifreiðir frá
Akureyri staddar í Hvalfirði á suðurleið í verstu
færð og slydduhríð. Höfðu þær tveggja tíma
viðdvöl á Miðsandi, en þá tók veðrið heldur
að lægja, svo afráðið var að halda áfram. Þegar
kom x lægðina innan við Staupastein, var þar
nýfallið snjóflóð. Hafði það fallið á tveim stöð-
um yfir veginn og lokað honum gersamlega.
Auk þess höfðu smáskriður hlaupið þar á nokkr-
um stöðum niður fjallshlíðina. Náðu sumar
niður undir veg en aðrar skemur. Bílstjórun-
um tókst að ryðja slóð gegnum hlaupið. Þetta
mun hafa verið um klukkan 12—1 um nóttina,
er þeir komu þarna. Þetta hafa sennilega verið
vot lausasnjóðflóð. Bleytuhríð gert ofan á lausa-
snjó.
(Nr. 246. Snjóflóð d Öxnadalsheiði. Heimild:
Örn Pétursson.)
Þriðjudaginn 28. janúar var Örn Pétursson,
bifreiðarstjóri á Akureyri, staddur á Öxnadals-
heiði á norðurleið. Kom hann þá að nýlega
föllnu snjóflóði í Giljareitnum. Hafði það
hlaupið niður gilið næst austan við Dagdvelj-
una, sem er vestasta giiið í reitnum. Flóðið
hafði hrúgazt upp á veginn og var þar 3—4
mannhæðir á þykkt, en um 50 m breitt. Veður
var ágætt, hægviðri og þíða, en daginn áður,
JÖKULL 21. ÁR 25