Jökull - 01.12.1994, Qupperneq 73

Jöklabreytingar
1930-1960, 1960-1990 og 1992-1993
Oddur Sigurðsson
Orkustofnun, Grensásvegi 9, 108 Reykjavík
YFIRLIT
Jöklamælingamenn komu á 46 staði við jökul-
sporða haustið 1993. Aðstaða til mælinga var góð á 38
stöðum og hafði jaðarinn hopað á 25 þessara staða,
gengið fram á 11, en staðið í stað á tveim. A 8 stöðum
var ómælanlegt vegna vatnagangs, aurs eða snjóskafla.
Sumarið 1993 var svalt sem og sumarið á undan.
Brá þó til betri tíðar í lok ágúst og haustið var hlýtt.
Bráðnuðu jökusporðar langt fram í október og jafnvel
nóvember sunnanlands.
Af þeim jöklum sem ekki eru þekktir framhlaups-
jöklar skriðu sjö fram en 8 hopuðu. Framhlaup Múla-
jökuls hélt áfram og er nú orðið rúmir 200 m í þetta
skiptið. Skeiðarárjökull vestanverður hefur snúið við
dæminu og er nú farinn að hopa. Framskrið Sól-
heimajökuls á nú brátt aldarfjórðungs afmæli og þarf
enn að herða kuldatíð hérlendis ef hann á að geta
haldið áfram ótrauður. A þessum tíma hefur hann
gengið hálfa þá leið fram sem hann hafði hopað næstu
40 árin þar á undan. Nær nákvæmlega það sama gildir
um Gígjökul í Eyjafjallajökli. Það er sérkennilegt hve
líkt þessir tveir jöklar hegða sér.
AFKOMUMÆLINGAR
Hér er eins og í síðasta árgangi Jökuls gerð grein
fyrir helstu stærðum sem komu fram við afkomumæl-
ingar Orkustofnunar og Raunvísindastofnunar Há-
skóla Islands (sjá töflu 1). Raunvísindastofnun hefur
nú aukið við mælingamar og ná þær einnig til Dyngju-
jökuls og Brúarjökuls. Er stórfróðlegt að bera þessar
tölur saman svo ólíkar sem þær em. Til samanburðar
eru einnig í töflunni samsvarandi tölur fyrri ára.
ATHUGASEMDIR OG VIÐAUKAR
Drangajökull
Kaldalóni - Indriði á Skjaldfönn hefur flutt merki
á heppilegri stað og mældi því á tveim stöðum í þetta
sinn. Hann lýsir árferðinu við Inndjúp svo: „Veturinn
lagðist hér að í fyrra um miðjan nóvember með ó-
dæma bleytuhríðum sem svo frasu í ógurlega íshellu,
sem lá yfir túnum og sléttlendi fram á útmánuði, enda
var mjög mikið kal í túnum og nokkuð í úthaga. Svo
undarlega brá við, að það drapst sem fyrst kom undan
- hólar, þúfukollar og hryggir, en allt óskemmt sem
var hulið klaka og fönn fram yfir sumarmál. Vetur í
meðallagi og ekki stórviðrasamur eftir áramót. Vor
kalt og áfellasamt út maí, hret ekki eftir það en kalt og
of þurrt. Úthagi greri seint og kjarr ekki orðið vel
grænt fyrr en um 10. júní.
Sumarið til ágústloka heldur hryssingslegt, en
heyskapartíð bjargleg. September mjög hlýr. Ber náðu
þá góðum þroska, næturfrost ekki fyrr en í október en
veðrátta til þess með miklum ágætum. Fannir miklar
hér í brúnum móti suðri þó mjög hafi þær rýmað frá
ágústlokum og Skjaldfönn bústin og þykk.
Dilkar afarvænir í haust eftir áfallalaust sumar og
gróður í blóma út september. Þeir voru því að bæta
við þyngd sína til dauðadags.
Þó jökulrýmun mælist ekki mikil í metmm hefur
hún þó orðið gríðarmikil í raun, því þynning við rönd-
ina og upp eftir að Úfnum, beggja vegna hans og í
kverkinni undir honum, er afar áberandi og hvergi nýr
snjór þar. Uppeftir jöklinum að sjá voru þó áhöld um
hvort meira bæri á nýlegum fönnum eða gamalbláum
ís, en til þessa hefur þó verið jökulhjöðnun og nú [1.
nóvember] í um 10 daga hafa bæði Mórilla og Selá
JOKULL, No. 44
71