Dagblaðið Vísir - DV - 16.12.2014, Qupperneq 6

6 Fréttir Vikublað 16.–18. desember 2014
Lasið launakerfi lækna
n Ein milljón á spítala og önnur á stofunni n Mikill aðstöðu- og launamunur
B
yrjunarlaun almennra
lækna með sex ára nám að
baki eru samkvæmt launa-
taxta 340 þúsund krónur
fyrir fulla dagvinnu. Laun
þeirra hækka eftir kandídatsárið upp
í um 370 þúsund krónur og loks upp í
425 þúsund krónur á mánuði og laun
sérfræðinga upp í 550 þúsund krón-
ur.
Þetta kom fram í máli Bjartar
Ólafsdóttur (Bf) í óundirbúnum fyr-
irspurnatíma á Alþingi í gær. Hún
sagði að við 37 til 40 ára aldur gætu
grunnlaun lækna hækkað í um 600
þúsund krónur á mánuði. Þetta væru
staðreyndir málsins. Björt spurði af
þessu tilefni út í fyrri ummæli Bjarna
Benediktssonar, fjármála- og efna-
hagsráðherra, um að laun læknanna
væru 1.100 þúsund krónur á mánuði
og laun sérfræðinganna um 1.350
þúsund krónur.
Bjarni kvaðst hafa átt við heildar-
laun og báðir aðilar við samn-
ingaborðið í kjaradeilu lækna og
ríkisins yrðu að bera ábyrgð á sam-
setningu launanna. Laun fyrir dag-
vinnuna væru vissulega of lágt hlut-
fall heildarlaunanna en svona hefðu
menn samið á undanförnum árum
og báðir aðilar bæru ábyrgð á því.
Það væri hins vegar óhugsandi að
kröfur læknanna yrðu til þess að
launakostnaður ríkisins hækkaði um
50 prósent.
Þá sýður upp úr
Sighvatur Björgvinsson var heil-
brigðisráðherra á árunum 1991 til
1995 í samstjórn Sjálfstæðisflokks
og Alþýðuflokks og þekkir söguna á
bak við þann kjara- og aðstöðumun
sem skapast hefur milli lækna sem
einvörðungu vinna á sjúkrahúsum
og innan heilsugæslunnar annars
vegar og hinna sem reka einkastofur
og ekki ósjaldan samhliða launuðum
störfum á sjúkrahúsum.
Hann bendir á að ítrekað hafi ver-
ið reynt að draga úr misræminu milli
launakjara á sjúkrahúsum og launa-
kjara sérfræðilækna í sjálfstæðum
rekstri. „Það var gert fyrir nokkrum
árum þegar settar voru um það regl-
ur hjá Landspítalanum að yfirlækn-
ar mættu ýmist alls ekki eða að mjög
takmörkuðu leyti reka sínar eigin
stofur í sjálfstæðum rekstri. Ein-
hverjum árangri mun það hafa skilað
en vandinn er sá, að mikið launabil
er milli þeirra sérgreinalækna sem
einvörðungu starfa á sjúkrahúsum
og hinna, sem jafnframt hafa tekj-
ur sínar af stofurekstri. Sumar sér-
greinar innan læknavísindanna eru
einfaldlega þannig, að einkarekstur
stofu hentar alls ekki. Verði núver-
andi deila leyst með því að auka
tekjumöguleika þeirra lækna, sem
starfa á sjúkrahúsum en hafa um
leið meirihluta tekna sinna af stofu-
rekstri, en fastráðnir sjúkrahúslækn-
ar sem ekki reka stofur sitji að mestu
eftir, þá er ég hræddur um að upp úr
muni sjóða.“
Veikleikarnir
Fram kom í úttekt DV í síðustu viku
að um 340 sérfræðilæknar hafi
að jafnaði fengið nær 16 milljón-
ir króna greiddar hver og einn frá
Sjúkratryggingum Íslands á síðasta
ári gegn framvísun reikninga. Ótil-
tekinn fjöldi þessara lækna starfar
einnig í hlutastarfi eða jafnvel fullu
starfi á sjúkrahúsunum. Greiðslurn-
ar eru æði misjafnar eftir grein-
um enda virðast einkareknar stofur
ráða vel við suma þætti heilbrigð-
isþjónustunnar. Fjárfrekar einka-
reknar stofur eru til dæmis á sviði
augnlækninga, bæklunarlækninga,
barnalækninga, háls-, nef- og eyrna-
lækninga og svæfingarlækninga.
„Sjúkrahúsin eru í senn upp-
tökustaður fyrir sjúklinga sérfræði-
lækna á stofum – því flestir þeirra
sækja verulegan hóp sinna sjúklinga
inn á sjúkrahúsin og sinna þeim svo
að hluta til á einkastofum sínum. –
Sjúkrahúsin verða svo „varaskeifa“
ef eitthvað fer úrskeiðis í meðhöndl-
un á einkastofum því þá geta sér-
greinalæknarnir innritað sjúklinga
til sín á sjúkrahúsinu til meðferðar,“
segir Sighvatur. „Auk þess virka sér-
fræðilæknar í mörgum tilvikum sem
starfsmenn frumheilsugæslunn-
ar í stað þess að sinna sérgreinum
sínum. Fólk fer til þeirra vegna veik-
inda eins og einfaldra sýkinga í stað
þess að sækja þjónustu heilsugæslu-
stöðva eða heimilislækna sem er
miklum mun ódýrara bæði fyrir
samfélagið og heimilin.“
Tvö kerfi að störfum samtímis
Í rauninni eru tvö kerfi við lýði á Ís-
landi samtímis að mati Sighvats.
„Annað þeirra á landsbyggðinni þar
sem heimilislæknar sinna hlutverki
sínu sem eins konar sérfræðilegir
umboðsmenn sjúklinga í heilbrigðis-
kerfinu. Menntun þeirra gerir þeim
fært að sinna ýmsum heilsuþörf-
um fólks en jafnframt að veita sér-
fræðilega ráðgjöf um hvert eigi að
sækja læknishjálp ef frumþjónustan
dugar ekki til. Þessir umboðsmenn
sjúklinga í kerfinu fá svo allar upp-
lýsingar um framhaldsmeðferðina;
hvert sjúklingur fer, hvað við hann er
þar gert og hver árangurinn er.
Hitt kerfið er svo notað á höfuð-
borgarsvæðinu. Þar virðast yfirvöld
vera sátt við að mikill fjöldi Reyk-
víkinga eigi sér engan umboðs-
mann (heilsugæslulækni) í heil-
brigðisþjónustunni en sæki þess í
stað ráð, lyf og lækningu að eigin
vali til sérfræðilækna þar eð heim-
ilis- og heilsugæslulæknar anna
engan veginn eftirspurninni. Einn
og sami sjúklingur getur þannig ver-
ið til meðferðar hjá mörgum sér-
fræðingum jafnvel í sömu sérgrein
jafnvel þó að engin þörf sé á nein-
um sérgreinalækni til þess að sinna
hans þörfum, hvað þá heldur mörg-
um í sömu sérgrein. Enginn þessara
sérgreinalækna hefur svo hugmynd
um hvað hinir eru að gera við einn
og sama sjúklinginn og enginn sem
hefur undir höndum hvar hann hef-
ur verið, hvað við hann hafi verið
gert og hver hafi verið árangurinn.
Þetta er að allra áliti, nema sér-
greinalækna, illa farið með fé, illa
nýtt sérfræðiþekking og illt að meta
árangurinn.“
Eykur kostnað og
dregur úr skilvirkni
Alþjóða heilbrigðismálastofnun-
in (WHO) hefur fastmótaða stefnu í
skipulagningu heilbrigðismála sem
hún hefur ráðlagt jafnt Íslending-
um sem öðrum að nota. „Sú stefna,“
segir Sighvatur, „felst í að byggja upp
sams konar kerfi og stuðst er við víð-
ast hvar úti á landsbyggðinni þar
sem heimilislæknar eru umboðs-
menn sjúklinga í kerfinu, jafnt hjálp-
arhendur sem sérfróðir ráðgjafar um
sérgreinameðferð ef þarf og þar sem
þeir hafa jafnframt undir höndum
upplýsingar um alla þá læknismeð-
ferð sem viðkomandi hefur notið
sem og árangur hennar. Hér á landi
skortir mjög slíkar upplýsingar um
sjúklinga, sem leita hjálpar í kerfinu,
en í nágrannalöndunum eru þessar
upplýsingar taldar vera einhver þýð-
ingarmestu hjálpartæki sem læknar
hafa þegar þeir taka ákvarðanir um
meðferð við hvers kyns sjúkdómum,
ekki hvað síst erfiðari meðferðir.
Síðari heilbrigðisráðherrar hafa
oft ýjað að því að þörf væri á að taka
upp tilvísanakerfi en aldrei lagt í
það. Sif Friðleifsdóttir (Framsóknar-
flokki) fann til dæmis upp nýtt heiti
á kerfinu, valfrjálst stýrikerfi, eins
og hún kallaði það og ræddi oft um
nauðsyn slíks. Valfrjálsa stýrikerfið
hennar var þó bara annað nafn á til-
vísunarkerfinu, sem forveri henn-
ar – og flokkssystir – lét verða sitt
fyrsta verk að afnema. Sif átti við til-
vísanakerfi þar sem ódýrara væri fyr-
ir sjúkling að fara til sérgreinalæknis
með tilvísun frá heilsugæslulækni en
dýrara yrði að fara án slíkrar tilvísun-
ar. Þetta var nákvæmlega sama kerfi
og byggt var upp á minni tíð og hafn-
ar voru viðræður við sérgreinalækna
um framkvæmd á þegar nýr ráðherra
kom að málinu.
Nú er grunnheilbrigðisþjónust-
an, heilsugæslan og heimilislækna-
þjónustan, hins vegar orðin svo veik,
einkum á höfuðborgarsvæðinu, að
eins og sakir standa getur hún ekki
tekið á sig það álag sem myndi fylgja
því að tekið yrði upp tilvísanakerfi.“
Kjarni vandans ekki ræddur
Sighvatur segir að sjaldan sé kjarni
vandans ræddur. Menn séu upp-
teknir við að stoppa upp í göt á slitn-
andi flík. „Nú snýst öll umræðan,
þegar hlé er gert á umræðunni um
verkfall lækna, um nauðsyn þess að
byggja nýjan Landspítala. En hitt
gleymist; hvernig á að kosta rekstur
þess mannvirkis. Segjum svo að fyrir
kraftaverk risi hér nýr Landspítali yfir
nótt. Hvað um mannskapinn, sem
þarf til þess að reka þá steinsteypu?
Hann er ekki starfandi á Landspítal-
anum í dag. Og hvað um tækjabún-
aðinn? Þó steinsteypan komi á einni
nóttu, hvar eru þá þau dýru tæki, sem
þarf svo steinsteypan komi að fullu
gagni? Um þetta ræðir enginn. Menn
ræða bara um nauðsyn meiri stein-
steypu í gær og á morgun, um verk-
fall lækna í dag, um skort á hjúkr-
unarfræðingum og sjúkraliðum eftir
helgi, um ónýt og úr sér gengin tæki
milli jóla og nýárs og svo framvegis.
Aldrei er rætt um sjálft vandamál-
ið í hnotskurn; vangetuna til þess að
kosta rekstur mannvirkis í heilbrigð-
isþjónustu, sem er miklu stærra og
meira langvarandi vandamál en ein
og sér kaupin á steypunni.“ n
Jóhann Hauksson
johannh@dv.is „Sjúkrahúsin verða svo „varaskeifa“
ef eitthvað fer úrskeiðis í
meðhöndlun á einkastof-
um því þá geta sérgreina-
læknarnir innritað sjúk-
linga til sín á sjúkrahúsinu
til meðferðar.
Ábyrgð lækna Bjarni Benediktsson,
fjármála- og efnahagsráðherra, segir
hlut daglauna í kjörum lækna vissulega
lágan en þeir beri einnig ábyrgð á kjara-
samningum sínum. Mynd SigTryggur Ari
Kjarni málsins ekki ræddur Sighvatur
Björgvinsson var heilbrigðisráðherra á
árunum 1991 til 1995.
Vaxandi ahyggjur Björt Ólafsdóttir (Bf)
bendir á að lægstu grunnlaun lækna séu að-
eins 340 þúsund krónur án auka- og yfirvinnu.
Hugo Boss söluaðilar:
Reykjavík:
Gilbert úrsmiður Laugavegi 62 s: 551-4100
Gullúrið–úra og skartgripaverslunv Mjódd s: 587-4100
Úra- og skartgripaverslun Heide Glæsibæ s: 581-3665
Meba Kringlunni s: 553-1199
Meba - Rhodium Smáralind s: 555-7711
Hafnarfjörður
Úr & Gull Firði-Miðbæ Hafnarfjarðar s: 565-4666
Keflavík:
Georg V. Hannah, úrsmiður Hafnargötu 49 s: 421-5757
Selfoss:
Karl R. Guðmundsson, úrsmiður Austurvegi 11 s: 482-1433
Akureyri:
Halldór Ólafsson úrsmiður Glerártorgi s: 462-2509
Akranes:
Guðmundur B. Hannah, úrsmiður Suðurgötu 65 s: 431-1458
Egilsstaðir:
Klassík Selási 1 s:471-1886
Úra- o skartgripaversl n
Heide Glæsibæ - s: 581 36 5