Þjóðmál - 01.06.2008, Side 47

Þjóðmál SUmAR 2008 45
samkvæmt.þjóðarétti ..Sjálfstæðisyfirlýsingin.
var. hins. vegar. ekki. afrakstur. hefðbundins.
tilkalls.þjóðar.til.eigin.ríkis.heldur.afrakstur.
hrottalegra. aðgerða. serbneskra. stjórnvalda.
í. héraðinu,. viðbragða. NATO. við. þeim,.
ályktana.öryggisráðs.Sameinuðu.þjóðanna.og.
ítrekaðra.sáttatilrauna.„alþjóðasamfélagsins“ ..
Í.raun.er.ástandið.í.Kósóvó.afleiðing.aðgerða.
NATO.í.héraðinu.árið.1998.—.aðgerða.sem.
íslensk.stjórnvöld.bera.fulla.pólitíska.ábyrgð.á.
vegna.atkvæðagreiðslu.sinnar.innan.Norður-
Atlantshafsráðsins. um. aðgerðir. gegn. Serb-
um.vegna. framferðis.þeirra. í.Kósóvó ..Þrátt.
fyrir. að. þessir. atburðir. og. afrakstur. þeirra.
eiga. sér. fá. fordæmi. höfðu. þjóðaréttarleg.
umhugsunarefni. þeim. tengd. verið. ítarlega.
rædd.og.greind.í.áraug ..Þau.voru.því.ekki.ný.
af.nálinni.og.duga.þar.af.leiðandi.skammt.til.
þess.að.réttlæta.seinagang.ríkisstjórnarinnar ..
Í. formlegri. viðurkenningu. Íslands. á.
sjálfstæði.Kósóvó.er.þó.réttilega.tekið.tillit.til.
áhyggna. af. þjóðaréttarlegum. vandamálum.
sem.málið.veldur.þar.sem.tekið.er. fram.að.
viðurkenningin.hafi.ekki.fordæmisgildi ..
Í.öðru.lagi.er.hugsanlegt.að.breyting.hafi.
orðið.á.utanríkisstefnu.Íslands.þar.sem.önnur.
atriði. vegi. nú. þyngra. en. sjálfsákvörðunar-
réttur. þjóða. —. eða. að. áhyggjur. af. mann-
réttindum.minnihlutahópa.á.borð.við.serb-
neska.íbúa.Kósóvó.skipi.nú.veigameiri.sess.
en.áður.—.sem.væri.vel.hugsanlegt.nú.þegar.
rúm.60.ár.eru.frá.því.Ísland.hlaut.sjálfstæði ..
Umhyggja.fyrir.stöðu.minnihluta.Serba.var.
opinberlega.ein.helsta.ástæða.þess.að.íslensk.
stjórnvöld. vildu. ekki. rasa.um. ráð. fram.og.
vera. meðal. þeirra. fyrstu. til. þess. að. viður-
kenna.Kósóvó ..Árni.Páll.Árnason,.varafor-
maður.utanríkismálanefndar.Alþingis,.sagði.
í.viðtali.í.Ríkisútvarpinu.26 ..febrúar.s .l ..að.
ekki. ætti. að. viðurkenna. sjálfstæði. Kósóvó.
nema. Íslendingar. væru. sannfærðir.um. rétt.
minnihluta. Serba .. Þessar. áhyggjur. eru. að.
sjálfsögðu. virðingarverðar .. Hins. vegar. var.
þetta. vandamál. fyrir. löngu. ljóst. og. hefði.
verið.hægt.að.taka.afstöðu.til.þess.með.mjög.
skömmum.fyrirvara ..Flest.þeirra.Evrópuríkja.
sem. voru. fyrst. til. að. viðurkenna. hið. nýja.
ríki. vísuðu. einmitt. til. skuldbindingar. í.
sjálfstæðisyfirlýsingu. Kósóvó. þess. efnis.
að.hið.nýja. ríki.myndi. sýna. fulla. virðingu.
fyrir. mannréttindum. og. réttindum.
minnihlutahópa.—.líkt.og.íslensk.stjórnvöld.
gerðu. sjálf. þegar. þau. loks. viðurkenndu.
sjálfstæði.Kósóvó ..Það.verður.líka.að.teljast.
ólíklegt. að. tvístígandi. stjórnvöld. á. Íslandi.
hafi.getað.haft.áhrif.á.stöðu.minnihlutahóps.
Serba .. Björn. Bjarnason. hefur. einnig. bent.
á. það. á. heimasíðu. sinni. að. Ísland. hefði.
ekki.verið.í.fremstu.röð.við.viðurkenningu.
Eystrasaltsríkjanna. ef.þessi. rök.hefðu.verið.
notuð.til.varnar.minnihluta.Rússa.þar ..Loks.
er. ekki. loku. fyrir. það. skotið. að. framboð.
Íslands.til.öryggisráðsins.hafi.hér.haft.áhrif.
og.að.íslensk.stjórnvöld.hafi.ekki.viljað.ögra.
Rússum.sem.hafa.neitunarvald.í.öryggisráði.
Sameinuðu. þjóðanna. og. gætu. því. unnið.
gegn.framboði.Íslands.í.kosningunum.sem.
fara.fram.nú.síðar.á.árinu ..
Seinagangur. ríkisstjórninnar. á. vafalítið.rætur. sínar. að. rekja. til. nokkurra. sam-
verkandi.þátta ..Þegar.ljóst.var.að.„alþjóða-
samfélagið“,.„Evrópa“.og.NATO.gætu.ekki.
komist.að.sameiginlegri.afstöðu.um.framtíð.
Kósóvó. þá. hefur. ríkisstjórnin. hugsanlega.
átt. erfitt. með. að. mynda. eigin. afstöðu. til.
sjálfstæðisyfirlýsingarinnar,. sérstaklega. í.
ljósi. þess. að.Rússland. gæti. tekið. stuðning.
við. Kósóvó. óstinnt. upp. og. orðið. þrándur.
í. götu. framboðs. Íslands. til. öryggisráðsins.
—. sem. er. vafalítið. mikilvægasta. verkefni.
utanríkisþjónustunnar.um.þessar.mundir ..Ef.
satt.reynist.er.kostnaðurinn.við.framboðið.
því. ekki. aðeins. mældur. í. hundruðum.
milljóna.króna.heldur.einnig.vandræðaleg-
um. seinagangi. og. breytingu. á. hornsteini.
utanríkisstefnu.Íslands.án.nokkurrar.opin-
berrar.umræðu ..