Þjóðmál - 01.06.2007, Side 59

Þjóðmál SUmAR 2007 57
Því.hefur.verið.haldið.fram,.að.sjálfsmynd.einstaklingsins.hafi.ekki.mótast.fyrr.en.
um. 1800,. á. mörkum. ,,klassíska. tímans“.
og. ,,nútímans“ .1. Þetta. kann. að. vera. rétt. í.
ákveðnum. skilningi,. en. sjálfhverfa. ein-
staklinga. má. þó. finna. í. bókmenntum.
Vesturlanda. á. öllum. tímum .. Sálmar. þeir,.
sem. kenndir. eru. við. Davíð. konung. í.
Gamla. testamentinu. (d .. um. 970. f .. Kr .?),.
hafa. löngum. verið. taldir. eitt. elsta. dæmi.
um. persónulega. tjáningu. einstaklings,. þó.
að. á. síðari. tímum. hafi. því. reyndar. verið.
haldið. fram,. að. skáldið,. sem. talar. um. sig.
í. fyrstu. persónu,. sé. persónugervingur.
Ísraelsþjóðar .2.Önnur.rit,.sem.standa.okkur.
ögn.nær.í.tíma,.koma.einnig.upp.í.hugann.
*Ágústínus,.Játningar.1 .–2 ..b ..Íslensk.þýðing.eftir.Sigur-
björn.Einarsson.með.inngangsköflum.eftir.Sigurbjörn.
Einarsson,.Einar.Sigurbjörnsson.og.Eyjólf.Kjalar.Emilsson ..
Reykjavík,.Hið.íslenzka.bókmenntafélag,.2006 ..522.bls ..
að.meðtöldum.,,Vísi“.(þ .e ..nafna-.og.atriðisorðaskrá).og.
eftirmála.Björns.Þorsteinssonar .
1.Davíð.Ólafsson,.,,Að.skrá.sína.eigin.tilveru ..Dagbækur,.
sjálfsmynd.og.heimsmynd.á.18 ..og.19 ..öld“,.Einsagan
— Ólíkar leiðir. Átta ritgerðir og eitt myndlistarverk ..Ritstj ..
Erla.Hulda.Halldórsdóttir.og.Sigurður.Gylfi.Magnússon.
(Reykjavík.1998),.s ..54–56 ...Þetta.er.haft.eftir.franska.
heimspekingnum.Michel.Foucault .
2.E .A ..Livingstone.(ritstj .),.The Concise Oxford Dictionary
of The Christian Church.(Oxford.1977),.s ..421 .
eins.og.sjálfsævisaga.Péturs.Abelard.(1079–
1142)3.og.trúarkveðskapur.ýmiss.konar.frá.
miðöldum,. þar. sem. skáldið. kemur. sjálft.
fram.í.eigin.persónu.og.væntir.sér.umbunar.
fyrir. frægðaróð. um. sæla. Maríu. og. helga.
menn .4.Enn.má.nefna.testamentisbréf.leikra.
manna.frá.sama.tíma,.en.þau.vitna.um,.að.
ekkert.vegur.þyngra.á.endadægri.lífsins.en.
umhyggja. fyrir. eigin. sálarheill .. Sá. er. hins.
vegar.munurinn.á.einstaklingsvitund.þessara.
bókmennta.og.þeirra,.sem.síðar.komu,.að.í.
eldri.ritum.á.einstaklingurinn.sér.sjaldnast.
tilvist. nema. fyrir. atbeina. guðs. almáttugs ..
Maðurinn. er. veginn. og. metinn. og. metur.
sjálfan. sig. andspænis. skapara. sínum. og. er.
þá.léttvægur.fundinn ..Í.þeim.bókmenntum.
19 .. aldar,. sem. sagðar. eru. marka. upphaf.
einstaklingsvitundar,.þarf.hann.ekki.lengur.
á.guði.að.halda.til.að.skynja.sjálfsveru.sína ..
Hann.getur. staðið.á.eigin. fótum.og.borið.
höfuðið. hátt,. hvort. sem. guð. er. nálægur.
eður.eigi ..Fjarri.hefði.það.verið.Ágústínusi.
að.hugsa.slíkt .
Játningar. er. þýðing. á. latneska. orðinu.
confessiones. (í. et .. confessio) .. Það. orð. er.
3 Hrakfallasaga. Bréf ..Einar.Már.Jónsson.íslenskaði.og.
ritaði.eftirmála.(Reykjavík.1997) .
4.Sjá.t .d ..næst.síðasta.erindið.í.Lilju.Eysteins.Ásgrímssonar .
Gunnar.F ..Guðmundsson
Heilagur.Ágústínus
og.játningar.hans*