Þjóðmál - 01.06.2007, Page 69

Þjóðmál SUmAR 2007 67
Þess. vegna. er. hann. svo. þýðingarmikill. í.
lýðræðisríkjum ...Það.sem.einstaklingurinn.
á.ræður.ríkið.ekki.yfir,.nema.að.því.marki.
sem. lögsaga.þess.nær. til .. .Það.sem.ríkið.á.
hefur. einstaklingurinn. (kjósandinn). engin.
bein.yfirráð.yfir.þótt.almennt.sé.hann.talinn.
„eigandi“.ríkisins ..Þar.sem.ríkið.getur.ekki.
notið.mannréttinda..þar.á.meðal.öll.eignar-
réttindi. er. spurning. hvort. ríkið. „eigi“.
verðmæti.í.þeirra.vörslu ..Nær.væri.að.álíta.
að.ríkið.hafi.yfirráð.yfir.þessum.verðmætum.
samkvæmt. umboði. og. útiloki. þau. til.
lengri. eða. skemmri. tíma. frá. eignarrétti.
einstaklinga,.þjóðgarðar.til.dæmis .
Til. að. aðgreina. eignarrétt. einstaklinga.frá. yfirráðum. hins. opinbera. er. talað.
um. einkaeignarétt. og. einkaeignir .. . Þetta.
gefur.þá.hugmynd.að.opinberar.eignir.séu.
aðalreglan. en. einkaeignir.undantekningin,.
a .m .k ..ekki.hið.æskilegasta.ástand.mála .
Ég. skil. orð.Sigurðar.Líndal.—.„Eignar-
réttur. felur. í. sér. forréttindi. til. ákveðinna.
verðmæta“.—..þó.ekki.þannig.að..„einka-
eignarréttur“. sé. forréttindi. frá. opinberri.
eign.eingöngu,..heldur.forréttindi.á.ákveðn-
um.verðmætum,. sem.útiloki.að.aðrir.noti.
þá.sömu.eign ..Nákvæmara.væri.að.tala.um.
útilokandi. réttindi. ef. skilningur. minn. er.
réttur ..
Réttast.væri.að.eignarréttur.og.eignir.ættu.
fyrst. og. fremst. við. einstaklinga. en. aðrar.
„eignir“.væru.aðgreindar.með.heiti.eins.og.
ríkiseignir,. ríkisverðmæti. opinberar. eignir,.
eignir.sveitafélaga,.umboðseignir.o .s .frv .
Hið.opinbera.hefur. fyrst. og. fremst.um-
ráðarétt. yfir. þessum. eignum. í. umboði.
kjósenda.en.notar.sumar.heimildir.eignar-
réttarins.við.meðhöndlun.þeirra .
Mannréttindi.eru.ætluð.mönnum.ein-göngu ..Eignarréttindin.vernda.ekki.
ríkisvaldið,. eða. hið. opinbera,. gagnvart.
einstaklingum ..Ríkið.getur.ekki.tekið.eign-
ir.af.mönnum.nema.fullt.verð.komi.fyrir.
(en.hægt.er.að.skattleggja.þær) ..Hins.vegar.
geta.einstaklingar.hlotið.sum.veðmæti.frá.
ríkinu.án.fulls.endurgjalds.eins.og.dæmin.
sanna .. Vegna. þess. hve. mannréttindin.
eru. sterk. og. vel. varin. í. stjórnarskránni,.
telja. ýmsir. menn. nauðsynlegt. að. rýra.
mannréttindi. stjórnarskrárinnar. með. því.
að.breyta.henni .
Flest. efnahagsstarfsemi. manna. miðar. að.
því. að. afla. lífsnauðsynlegra. tekna.og. auka.
þær,.skapa.eignir.til.að.auka.tekjur,.öryggi.
og. velferð .. Aflahæfi. manna. og. aðstæður.
eru. mjög. misjafnar .. Á. meðan. sumir. lifa. í.
sárustu. fátækt,. verða. aðrir. moldríkir. og.
meira.en.það .
Þessi. misskipting. auðs. og. tekna. hefur.
örlagarík.áhrif..á.menn.og.miklar.pólitískar.
afleiðingar .. Menn. reyna. á. ýmsan. hátt. að.
draga. úr. verri. afleiðingum. þessarar. mis-
skiptingar ..
Það.er.útbreidd.skoðun.að.meiri.opinber.
eignarmyndun,. —. ríkisins,. sveitarfélaga,.
þjóðlendur,.þjóðareign,.—.sé.mótvægi.við.
eignasöfnun. auðmanna .. Þróunin. virðist.
sú.að.ríkisvaldið.og.auðmenn.munu.skipta.
eignum.þjóðarinnar.á.milli.sín.og.gera.allan.
fjöldann.að.þyrfingum .
Misskiptingin. verður. ávallt. við. lýði. á.
meðan. menn. eru. skapaðir. mismunandi ..
Menn.verða.stöðugt.að.halda.þeirri.viðleitni.
áfram.að.draga.úr.verri.afleiðingum.hennar,.
en. umfram. allt. . að. reyna. ekki. að. leysa.
vandann.í.eitt.skipti.fyrir.öll ...Slík.lausn.er.
ekki.til .