Þjóðmál - 01.06.2007, Side 94

92 Þjóðmál SUmAR 2007
hópur.fræðimanna.fenginn.til.þess.að.fjalla.
um.sérfræðileg.efni.er.tengjast.sögu.stólanna ..
Tókst. þessum. fræðimönnum. að. koma. út.
viðamiklu. verki. á. tilsettum. tíma. sem. þar.
með.bættist. í.flokk.annarra.ágætra. rita.um.
kirkjusögu. Íslands ..Má. segja. að. síðasti. ára-
tugur.hafi.verið.einstakt.gróskuskeið.í.þeim.
fræðum. er. fást. við. að. varpa. ljósi. á. sögu.
kristindómsins. í. landinu .. Þar. ber. hæst. hið.
vandaða.verk.Kristni á Íslandi I–IV sem.gefið.
var.út.af.Alþingi.árið.2000 .
Það. hefur. án. nokkurs. vafa. verið. vanda-
samt. verk. að. afmarka. viðfangsefni. bókar.
um. sögu. biskupsstólanna,. enda. höfðu. þeir.
gríðarleg. áhrif. á. flesta. þætti. mannlífsins.
hér. á. landi. um. aldaskeið .. Af. þeim. sökum.
er. verkið. mikið. að. vöxtum. og. það. er. ekki.
laust.við.að.þeir.sem.setjast.niður.við.lestur.
þess. spyrji. sig. afhverju. því. var. ekki. skipt. í.
tvö. bindi .. Vissulega. má. færa. rök. fyrir. því.
að.það.hefði.verið.ákveðnum.vandkvæðum.
bundið.þegar.litið.er.til.þeirra.kafla.sem.fjalla.
um.sameiginlega.þætti. í. starfsemi.stólanna ..
Þó.hefði.verið.hægt.að.leysa.það.með.því.að.
skipta. þessum. köflum. niður. á. bindin. tvö.
með. tilliti. til. lengdar. þeirra .. Hefði. verkið.
orðið.árennilegra.með.slíkri. skiptingu,.en. í.
þeirri.stærð.sem.var.valin.er.vart.mögulegt.að.
glugga.í.það.nema.við.gott.skrifborð .
Guðrún. Ása. nálgast. verkefni. sitt. með.
þeim.hætti.að.í.upphafi.gerir.hún.grein.fyrir.
meginlínum.þeirrar.sögu.sem.Skálholt.á.að.
baki. og. afmarkar. textann. með. umfjöllun.
sinni. um. hvern. og. einn. þeirra. biskupa.
sem. þar. hafa. setið .. Er. þar. mikla. og. langa.
sögu.að. segja.og. textinn.ber.þess.merki. að.
hann. hefur. þurft. að. takmarka .. Má. þar.
nefna.hin. afdrifaríku. staðamál.hin. fyrri. og.
síðari. sem. upphófust. við. lok. 12 .. og. 13 ..
alda. og. ekki. síður. þá. atburði. er. leiddu. til.
siðbótar.í.Skálholtsstifti.árið.1541 ..Um.þessi.
viðfangsefni.hafa.fræðimenn.fjallað.ítarlega.á.
öðrum.vettvangi ..Að.þessu.víkur.dr ..Gunnar.
sérstaklega. í. formála. sínum. og. segir. að. á.
margan. hátt. hafi. markmið. ritsins. verið. að.
bæta.við.þá.þekkingu.sem.nú.þegar.hefur.birst.
á.prenti,. í. stað.þess.að.endursegja.það.sem.
áður.hefur.verið.ritað.um ..Í.því.augnamiði.
að.uppfylla.það.markmið.hafa.höfundar.efnis.
augsýnilega. lagt. í. rannsóknir. frumheimilda.
sem.gerir.verkið.afar.áhugavert.öllum.þeim.
sem.þekkja.vel. til.annarra.þeirra.verka.sem.
gefin.hafa.verið.út.um.efni.af.svipuðum.toga ..
Er.Guðrún.Ása.hefur.rakið.sögu.stólsins.með.
hnitmiðuðum.hætti.og.dregið.upp. lauslega.
mynd. af. hverjum. og. einum. biskupanna.
fjallar. hún. sérsaklega. um. ýmsa. þætti. í.
embættisfærslu. Brynjólfs. Sveinssonar. sem.
án.nokkurs.vafa.má.telja.einn.atkvæðamesta.
biskup.í.sögu.þjóðarinnar .
Jón.Þ ..Þór.rekur.sögu.Hólastóls.í.megin-
atriðum.án.þess.að.gera.sérstaka.grein.fyrir.
biskupum. hvers. tíma. þó. vissulega. séu. þeir.
aðalpersónur. þeirrar. sögu. sem. reifuð. er .. Í.
lok.bókarhluta.Jóns.er.birt.greinargott.yfirlit.
yfir.ævi.Hólabiskupa.sem.er.svipað.að.upp-
byggingu. og. það. sem. Guðrún. Ása. birtir. í.
upphafi.kafla.síns .
Nálgun. þeirra. Jóns. og. Guðrúnar. Ásu. er.
með.nokkuð.ólíkum.hætti ..Er.það.sannarlega.
áhugaverð. aðferðafræði. við. ritun. bókar. af.
þessu. tagi. að. leggja. upp. með. tvær. ólíkar.
nálganir.á.þau.áþekku.viðfangsefni.sem.liggja.
til.grundvallar.við.ritun.verksins ..Fyrir.lestur.
bókarinnar. taldi. ég. óvíst. að. það. hugrekki.
myndi. skila. sér. í. auknum. gæðum. en. þótt.
deila. megi. um. þessa. ákvörðun. ritstjórnar.
telur.undirritaður.að.vel.hafi. tekist. til ..Það.
sem.finna.má. í.nálgun.annars.höfundarins.
en.vantar.í.texta.hins.vekur.einfaldlega.for-
vitni.lesandans.á.kirkjusögu.landsins ..Er.þá.
einu. mikilvægu. markmiði. með. útgáfu. af.
þessu.tagi.fullnægt!
Sá.er.leyfir.sér.þann.munað.að.sökkva.sér.
í. lestur.Sögu biskupsstólanna.kynnist.undra-
veröld. fortíðar. sem. hefur. að. geyma. jafnt.
sigra.og.ósigra.íslenskrar.þjóðar ..Á.biskups-
stólunum. var. ljós. mannshugans. kveikt. og.