Iðjuþjálfinn - 01.06.2014, Síða 12

12
átti ég hreinlega engin einkamál. Ekki að
mín fjármál eða pósturinn sem dettur
inn um lúguna sé eitthvert leyndarmál,
en allan póst varð ég að fara með til
annarra og það var ósjaldan sem menn
fylltust forræðishyggju og vissu hvernig
málum yrði betur háttað og vildu jafnvel
taka þau að sér.
Hér áður, ef ég fjárfesti í einhverju
nýju tæki, fylgdu því leiðbeiningar á
prentmáli sem ég hafði engan aðgang
að og því var afar sjaldgæft að ég
tileinkaði mér leiðbeiningar, ég bara
fiktaði þar til ég fann út hvernig tækið
virkaði best. En með flóknari tækjum
verður sífellt erfiðara að fikta sig áfram,
sérstaklega þegar sami hnappurinn
hefur margskonar virkni, kannski eftir
því hversu lengi honum er haldið niðri.
Nú er oft hægt að fletta viðkomandi
tæki upp á netinu og fá leiðbeiningar.
Hins vegar færist það því miður í vöxt
að ýmiskonar tæki hafa snertirofa og
valmyndir sem í sumum tilfellum eru
algjörlega óaðgengilegar þeim sem ekki
sjá. En öll þessi tölvutækni og rafrænu
samskipti eru stórkostleg framför og
gerir það að verkum að þeir sem lítið eða
ekkert sjá, en hafa aðgengi að tölvum og
neti, geta bjargað sér sjálfir um margt
sem þeir áður gátu engan veginn.
Stærsta hindrunin
Þegar ég flutti að heiman fyrir tæpum
30 árum, var kaupmaðurinn á horninu
í flestum hverfum. Þangað var yfirleitt
stutt að fara, ágæt þjónusta og viðunandi
vöruúrval þótt vöruverðið væri auðvitað
hærra en í stórmörkuðum.
Hér áður var hægt að rölta út í búð,
kynnast starfsfólkinu og fá aðstoð þess.
Þetta er svo gott sem liðin tíð, nú fara nær
öll matarinnkaup á höfuðborgarsvæðinu
fram í stórmörkuðum. Þangað þýðir
lítið að koma og biðja um aðstoð.
Starfsfólk er eins fátt og menn komast
upp með og enginn aflögu til að
aðstoða við að finna vörur. Það að
finna vörurnar í stórmarkaði er einhver
mesta hindrun sem blasir við fólki með
skerta eða enga sjón. Sjáirðu ekki á
umbúðirnar þarftu aðstoð við að finna
það sem þú hyggst kaupa. Ég get fundið
sveppi, papriku, kúrbít, gúrku og tómata
í grænmetisborðinu, en ef ég þarf að
finna ólífur, léttmjólk, skyr eða sýrðan
rjóma vandast málið. Og hvað gerir
46 ára gömul kona sem þarf að versla
mat, hreinlætisvörur og bara yfirleitt allt
sem þarf til að halda heimili? Hún veit
það ekki.Hún er bara sífellt á höttunum
eftir fólki sem getur og nennir að fara
með henni út í búð, í stórmarkað. Og
óhjákvæmilega verður nágranninn
oft fyrir valinu. Og nágranninn hefur
fyrir löngu áttað sig á að hann gegnir
lykilhlutverki í innkaupum heimilisins
og sé hann vant við látinn byrjar
samviskubitið og sektarkenndin að naga
og honum finnst hann vera að bregðast.
Þetta er ömurleg aðstaða, bæði fyrir mig
og nágrannann og hefur afgerandi áhrif
á samband okkar.
Ég á bestu nágranna sem hægt er að
eiga en það er ósanngjarnt gagnvart
okkur öllum og óeðlilegt að við séum
í þessari aðstöðu. Ég vil bara eiga þá
sem nágranna og rækta samband við
þá á þeim nótum. En eins og staðan
er og hefur alltaf verið er ekkert betra
í boði. Lausn á þeim vanda sé ég fyrst
og fremst í notendastýrðri persónulegri
aðstoð sem vonandi verður að veruleika
sem valkostur á Íslandi árið 2015.
Hið hefðbundna þjónustukerfi sem
sveitarfélögin bjóða upp á, liðveisla,
heimaþjónusta og hvað þetta heitir,
hentar engan veginn 46 ára konu sem
hefur afar takmarkaðan áhuga á að
láta kortleggja líf sitt og athafnir í
opinberum stofnunum borgarinnar.
Hér hefur einungis verið stiklað á því
helsta og stærsta. Ef hafðar eru í huga
hverjar grunnþarfir mannsins eru hlýtur
aðgengi að matvöru, húsnæði, vinnu,
menntun og heilbrigðisþjónustu að
vega þyngst. Og varðandi aðgengi að
öllum þessum þáttum mæta fötluðu
fólki hindranir, misstórar, en allar
hindranir eru þess eðlis að það tekur
tíma og orku að yfirstíga þær. Þótt
vissulega megi læra margt af því að
mæta hindrunum og sigrast á þeim er
tíma og orku fatlaðs fólks mun betur
varið í annað uppbyggilegra en sífellda
baráttu við óaðgengilega þjónustu.
Slæmt aðgengi hefur alltaf áhrif á vilja
og áhuga fólks. Gott aðgengi kemur
öllum til góða þegar upp er staðið, óháð
fötlun.