Skólavarðan - 01.03.2005, Qupperneq 6

6
SKÓLAVARÐAN 2.TBL. 5. ÁRG. 2005
gæslu. Þegar ég lít til baka er gaman til
þess að hugsa að meðalaldur kennaranna
var 29 ár og þá var skólameistarinn talinn
með. En okkur fannst við vera vel þroskuð
og tilbúin í slaginn,“ sagði Elna og brosti
við.
"Ég flutti síðan aftur til Reykjavíkur og
hóf kennslu samtímis við Menntaskólann í
Reykjavík og Kvennaskólann en flutti mig
síðan alfarið yfir í Kvennaskólann. Hann
hefur síðan verið mín heimahöfn.“
Hvers vegna gefur þú ekki áfram kost á
þér sem formaður FF?
„Það er nokkuð langt síðan ég gerði
upp við mig að nú væri kominn tími fyrir
mig til að hætta formennsku í FF. Tíminn
og ástand mála væri með þeim hætti að
vel mætti við það una að skila þessu verki
af sér og ávallt kemur maður manns í stað
í stéttarfélagsbaráttu. Það má heldur eng-
inn ímynda sér að hann geti verið eilífur
í þessu starfi. Það þarf ákveðna endur-
nýjun.
Það er líka margt annað í mínu lífi sem
ég hef áhuga á að gera. Ekki er hægt að
neita því að það að vera í forsvari fyrir
stéttarfélagi gefur ekki mikil færi á að
fylgja eftir ýmsum öðrum þáttum í lífinu
eins og til dæmis öðru starfi sínu, að sækja
sér meiri menntun eða sinna áhugamálum
sínum. Þetta er persónuleg ákvörðun mín
og fyrir henni liggur sú vissa að nú sé rétti
tíminn fyrir mig til að hætta. Ég tel starf
FF standa vel og félagið hefur átt því láni
að fagna að gott fólk kemur til starfa fyrir
það og staldrar nokkuð lengi við.“
Hvenær hófst þú afskipti af félags-
málum?
„Afskipti mín af félags- og stéttarfélags-
málum kennara eru eiginlega jafngömul
starfi mínu sem kennari. Ég var fyrst kosin
trúnaðarmaður 1982 og frá þeim tíma
man ég eftir þátttöku í aðalfundum í Hinu
íslenska kennarafélagi og svokölluðum
fulltrúaráðsfundum. Þá kynntist ég þess-
ari starfsemi sem kjörinn trúnaðarmaður
míns vinnustaðar. Ég held ég hafi allar
götur síðan búið að þessari byrjun.“
Elna Katrín sat í stjórn HÍK frá 1987 og
var varaformaður áður en hún tók við for-
mennsku árið 1993. HÍK var eitt af stærstu
aðildarfélögum og fljótlega eftir að Elna
tók sæti í stjórn þess var hún líka kosin í
stjórn BHM. Að hennar sögn var stéttar-
félagsbaráttan innan HÍK samofin hags-
munabaráttu BHM en HÍK hélt alla tíð vel
utan um sjálfstæði sitt í kjaramálum og
samningum en var á sama tíma áhrifamik-
ill aðili innan BHM.
„Rík áhersla var lögð á sérstöðu
kennarasamninga, t.d. í fyrstu kjarasamn-
ingunum eftir að lögin um kjarasamninga
opinberra starfsmanna voru sett 1987,
en þá var gerður sérstakur kennarasamn-
ingur. Ég var ekki í forsvari fyrir félagið
þá,“ sagði, Elna, „En 1989 tók HÍK þátt í
víðtæku samfloti við aðildarfélög BHM.
Sú samningagerð og samflotið var merki-
legur skóli fyrir okkur sem gerðum þann
samning. Ég lenti þar í viðræðunefnd sem
samdi fyrir þorra félaga í BHM. Þetta var
mín eldskírn sem samningamaður. Svik
ráðamanna þjóðarinnar við þá samninga
eru þeim til skammar enn þann dag í dag.
Fjármálaráðherra gerði kjarasamning við
sína starfsmenn en hafði svo forgöngu um
það með samráðherrum sínum í þáverandi
ríkisstjórn að ganga á bak orða sinna og
svipta starfsmenn sína og viðsemjendur
þessum samningi með lögum sumarið
1990.
Þegar ég tók við formennsku í HÍK á
sínum tíma var ég reiðubúin að taka þetta
starf að mér. Það hefur ekki alltaf verið
ánægja með kjarasamningana sem hafa
verið gerðir. Ég minnist erfiðra hjalla eins
og til dæmis 1997. Kjarasamningar kennara
og margt fleira í starfsumhverfi og kjörum
þeirra er háð utan að komandi aðstæðum.
Það verður að greina stöðuna hverju sinni
og enginn skyldi halda að hægt sé að
gegna svona hlutverki án þess að taka
stundum umdeildar ákvarðanir. Ég tel að
ég hafi lagt mikið upp úr því, allan minn
feril, að taka ákvarðanir sem ég hef álitið
að kæmu hópnum best þegar til lengri
tíma er litið. Ég hef sterkar og ákveðnar
skoðanir sem ég vil halda fram en ég hef
ríka tilfinningu fyrir því að formennska í
stéttarfélagi er þjónusta við félagsmenn
og stéttarfélag hefur ekkert að gera með
forystumenn sem æða á undan sínum
umbjóðendum vegna einhverrar persónu-
legrar fordildar eða hugmynda um að
reisa sjálfum sér minnisvarða.“
Verkfall framhaldsskólakennara 2000
stóð í tvo mánuði. Þetta hefur tekið á þig
persónulega?
„Já, þar má á móti segja að ég hafði
ágætan undirbúning undir þá orrahríð.
Það hefur stundum gefið á skútuna og ég
hafði gert það upp við mig persónulega
að ég þyldi að mér væri ekki alltaf strokið
rétt. Því er þó ekki að leyna að stéttarfé-
lag okkar og við sem stóðum í forsvari fyrir
kennara urðum fyrir mjög harkalegum og
illvígum árásum ráðamanna í þessari kjara-
deilu. Kannski vildi það mér þá til láns að
ég var komin með nokkuð harðan skráp en
framar öllu var það þó óbilandi samstaða
okkar félagsmanna í þessum nauðsynlegu
átökum til að bæta kjörin til frambúðar
sem skipti mestu. Hópurinn var ákveðinn
í því að kjörin skyldu bætt og það yrðu
viðsemjendur okkar að horfast í augu við.
Þeir gerðu það líka á endanum.
Í kjarasamningagerðinni núna hefur
það komið greinilega fram að hvorki við
né viðsemjendur okkur geta hugsað sér
að missa niður þennan ávinning. Að missa
kjör kennara aftur niður í þann skurð sem
kjörin voru komin ofan í fyrir langa verk-
fallið. Við höfum líka leyft okkur að halda
því fram að kennarastéttin eigi rétt á því
að þurfa ekki að fara út í svona illvíg kjara-
átök aftur og aftur, bara til að búa við kjör
sem standast samanburð við þá hópa sem
eðlilegt er að bera sig saman við. Þetta er
kannski mikilvægasti ávinningurinn. Kjara-
barátta undanfarinna áratuga hefur verið
vörðuð allt of miklum átökum og það
hefur verið mjög á brattann að sækja fyrir
kennara og skólastjórnendur og ennþá erf-
iðara viðfangsefni að halda í þá ávinninga
sem við þó höfum náð.“
Finnst þér viðhorf ráðamanna þjóðar-
innar til stéttarinnar vera að breytast?
„Ég er bjartsýn á að menn hafi loksins
skilið að kennarastéttin getur ekki setið
Elna Katrín og Sigrún Grendal
formaður FT