Skólavarðan - 01.12.2008, Page 6

6
SKÓLAVARÐAN 7.TBL. 8. ÁRG. 2008
hann, kunnu þeir ekki allt. Þeir kunnu ekki
að skrifa lygndi og rigndi, kunnu ekki að
tjá sig á ensku við erlendar strandstöðvar,
kunnu ekki siglingareglurnar einsog þeim
bar og til að gera siglt hættulaust nærri
öðrum sjófarendum og það sem kannski
skipti mestu, þá kunnu þeir ekki að reikna
út stöðugleika skipa. Sem er grunnur þess
að vel fari. Hefðu íslenskir ráðamenn og
bissnessmenn lært jafnvel að reikna út
stöðugleika íslenska hagkerfisins og íslenskir
sjómenn kunnað að reikna út stöðugleika
skipa væri vandi þjóðarinnar annar og minni
en hann er.
Það var þrautaverk að kenna köllunum allt
sem þeim var kennt. Sumir hverjir voru vanir
að eiga síðasta orðið. Hver sem umræðan
var. „Ef þú segir eitt orð til viðbótar þá
kaldrota ég þig,“ sagði einn þeirra og
veifaði handboltastórum hnefanum í átt að
kennaranum. Allt fór vel að lokum, enginn
var rotaður, allir náðu prófunum.
Að muna allt
Mikið hlýtur að vera merkilegt að vera
kennari. Áðan var sagt frá sjómönnum sem
urðu sér úti um prófgráður, bæði með réttu
og svo sannarlega líka með röngu. Kannski
er einfaldast að eiga við þannig nemendur.
Reynda í lífsins sjó. Nemendur sem skilja
hvað þeir eru að gera og til hvers. Auk þess
tók námið bara einn vetur. Svo var það búið
og fróðari héldu menn til hafs á ný.
Börnum gengur misvel í skóla. Færum
okkur í tólf ára bekk í Melaskóla. Bítlarnir
voru á hátindi ferilsins og þess vegna var
einhverskonar stríð í gangi. Milli stráka og
skóla um hversu sítt hár mátti vera. Þeir
sem vildu láta hár sitt vaxa, þeir sem vildu
ekki læra heima, þeir sem áttuðu sig bara
ekkert á því að það kynni að verða gagn af
því að smíða skútu, geta stokkið yfir hestinn,
kunna fallbeygingar, kunna jöfnur og kunna
Gunnarshólma áttu í vanda í skólanum.
Vandinn hafði mikil áhrif. Á aðra nemendur,
á kennarana, á skólastjórann og jafnvel á
heimili þeirra skilningssljóu.
Þeir sem reynt hafa vita að það er ekkert
grín að mæta í skólann dag eftir dag án þess
að hafa lokið við heimaverkefnið og eiga eftir
að standa frammi fyrir kennaranum og finna
til eina afsökunina enn. Og auðvitað er það
ekkert grín fyrir kennarana að þurfa að glíma
við sama vandann hjá sama fólkinu aftur og
aftur.
Þeir voru tveir að ræða saman um
utanbókarljóðalærdóminn og hversu erfitt
það gæti verið að muna erindi eftir erindi. En
fyrirheitin vantaði ekki, nú átti að læra allt.
Kunna kvæðið frá fyrsta staf að þeim síðasta
og hann meira að segja líka. Dagarnir liðu og
þá um leið fresturinn til að læra kvæðið. Svo
kom að dagurinn rann upp. Saman gengu
þeir í snjónum og töluðust við. „Ertu búinn
að læra kvæðið?“ spurði sá hærri. „Nei,“
svaraði hinn. „Ekki ég heldur.“ Þögn.
Eftir fáa metra og fáar sekúndur sagði sá
styttri: „Ég las í blaði að ef maður borðar
blaðsíður þá man maður allt sem stendur
á þeim.“ Umræður urðu engar, þeir gengu í
skjól við næsta hús. Opnuðu skólatöskurnar,
tóku upp Skólaljóðin, flettu á réttan stað, rifu
blaðsíðurnar úr bókunum og tóku að borða
þær. Það er ekki auðvelt að borða bréf. En
það tekst þegar mikið liggur við. Eftir að
hafa kyngt síðasta bitanum var töskunum
lokað og öruggari en í langan tíma var mætt
í skólann. Magnea kennari kallaði þann
hærri að koma upp að töflu og fara með
fyrsta erindið. Hann hafði treyst fullkomlega
á árangur átsins. Og þar sem hann hafði svo
sem séð kvæðið komst hann í gegnum fyrstu
setninguna, en svo ekki orði meir. Stóð,
þegjandi og ráðalaus. Ekki í fyrsta sinn og
ekki í það síðasta. Engin breyting þrátt fyrir
nýja aðferð. Eins fór fyrir þeim styttri.
Sennilegast er það svo að ekki er hægt að
stytta sér leið ef árangur á að nást. En það
vita kennarar svo sem best.
Að muna sumt
Árangur kennslunnar skilar sér ekki alltaf
samdægurs eða um leið og kennt er. Sú
var raunin mest að læra dönsku. Mikið hafa
dönskukennarar oft þurft að hafa fyrir því
að koma efninu til skila. Það hefur tíðkast
að vera á móti dönskukennslu. Allt fram
streymir, segir á góðum stað, og það sannast
svo löngu seinna. Jafnvel meðal þeirra sem
verst létu vegna dönskukennslunnar.
Kaupmannahöfn. Og hvað gerist? Þrátt
fyrir mótþróann á sínum tíma gerist hið
óvænta. Danskan. Já, danskan. Hreina satt.
Það situr eftir hluti af náminu, náminu sem
mætti mestri mótstöðu, og er þá langt til
jafnað. Hægt að lesa blöðin, panta pulsu,
kaupa mat og margt fleira á bjagaðri
dönsku. Svo smátt og smátt rifjast upp
meira og meira. Þetta var þá ekki til einskis.
Merkilegt.
Með sama hætti gagnast annað nám.
Nám sem sumir krakkar taka jafnvel sem
hinni mestu vitleysu, óþarfa, halda að það
hafi ekki verið til neins að læra Gunnarshólma
eða reikna jöfnur eða smíða skútur, að
fallbeygja og allt hitt. Jafnvel kunna hörðustu
og forpokuðustu karlar að strauja skyrtur.
Þökk sé skólunum. Og skólar eru engir án
kennara og nemenda. Þess vegna má halda
að kennarar uppskeri árangur starfs síns
í öllu lífi nemendanna. Það er ekki bara
einkunnin sem ræður um hvernig til tókst.
Hvaða unga fólk kveður skólann sinn og
hvernig námið á eftir að gagnast hér og þar í
lífinu skiptir jafnvel meira máli. Sennilegast
gerir það það.
Svo er það fólkið sem heldur áfram að
mennta sig. Það fólk er svo mikils virði. Það
sést best í dag. Fræðimannasamfélagið skiptir
Ísland miklu máli, sérstaklega þegar illa
stendur á. Einsog núna. Því má framleiðslan
ekki stöðvast. Þörfin fyrir menntun hefur
alltaf verið mikil og eykst alltaf. „Um
morguninn rigndi en lygndi síðdegis,“ las
kennarinn í sjómannaskólanum. Nú er bara
að vona að það fari að koma síðdegi. Þá
verður logn, svo segir í stílnum.
Sigurjón M. Egilsson
Höfundur er blaðamaður.
„Ef þú segir eitt orð til viðbótar þá
kaldrota ég þig,“ sagði einn þeirra og
veifaði handboltastórum hnefanum í átt að
kennaranum.
Og hvað gerist? Þrátt fyrir mótþróann á
sínum tíma gerist hið óvænta. Danskan. Já,
danskan. Hreina satt.
GESTASKRIF: SIGURjóN M. EGILSSON