Skólavarðan - 01.12.2008, Blaðsíða 15

15
SKÓLAVARÐAN 7.TBL. 8. ÁRG. 2008
fáum nemendum í einu og skoðað hvernig
þessir hlutir fóru í nemendur og hvernig ég
sjálf verkaði sem kennari. Þar sá ég líka
fram á að geta haft aðeins meira frjálsræði
með námskrá en í stórum grunnskóla. Í
Brúarskóla voru krakkar á aldrinum átta
til sextán ára sem höfðu átt í erfiðleikum
í sínum heimaskóla vegna hegðunar og
geðraskana. Því miður sá ég ekki að margir
þeirra ættu greiðan aðgang að almennum
grunnskólum á nýjan leik. Það er margt í
hefðbundnu grunnskólakerfi sem vinnur
gegn hagsmunum nemenda sem minna
mega sín, þrátt fyrir að kennarar séu allir
af vilja gerðir. En ég hef auðvitað stutta
kennslureynslu og get varla fullyrt mikið um
þessi mál, þetta er svona meðal þess sem
æpir á mig við fyrstu sýn.“
Elíza sinnti alhliða tónlistarkennslu í
Brúarskóla, kenndi á hljóðfæri, söng, tón-
listarsögu, spuna og vann meðal annars á
ýmsa lund með tengingu mynda og tónlistar
sem er eitt af því sem henni er hugleikið.
„Ég vann til dæmis með kvikmyndir og
kvikmyndatónlist og notaði YouTube mikið
þar sem maður gat byrjað á sögulegum
staðreyndum og farið svo beint í að hlusta
og og horfa á tónlistina í framhaldi af því,
nemendur tengdu strax við það. Ég hvatti
strákana til að koma með það sem þeir
sjálfir hlustuðu á og held að það sé vannotað
að fara þessa leið sem eykur mjög áhuga
nemenda og er líka gaman fyrir kennarann.
Ég held að við þurfum virkilega að styrkja
tónmenntakennslu í grunnskólum, berjast
fyrir fleiri listgreinatímum á stundaskrá og
vera opin fyrir því að fara nýjar leiðir.
Guð er mjög listhneigð
Það var gaman en líka andlegt álag að kenna
í Brúarskóla. Það sem kennslan þar kenndi
mér kannski fyrst og fremst,“ heldur Elíza
áfram, „var auðmýkt. Það er ekkert sjálfgefið
að maður passi inn í kerfið og þrífist þar. Ef
maður er að einhverju leyti öðruvísi getur
verið að maður verði útundan, jafnvel þótt
maður sé bara á barnsaldri. Venjulegur
bekkur í grunnskóla er með fimmtán til
þrjátíu nemendur og það sama verkar ekki
fyrir alla. Ég vil sjá meiri beina þátttöku
nemenda í námi sínu, meiri útikennslu og
hreyfingu, meiri list- og verkgreinakennslu,
þar sem öll áherslan er ekki á bóknám.
Það góða við námið í LHÍ var þessi
stöðuga hvatning til að leita nýrra leiða og
sjá hlutina öðruvísi. Þetta er nokkuð sem ég
held að sé mjög mikilvægt, ásamt því að átta
sig á tengslum allra hluta. Stærðfræði er
tengd heimspeki og tónlist, vísindi og listir
voru áður fyrr nátengd þótt við höfum síðar
rifið þau í sundur, allt nám og öll þekking
er tengd. Ég er kannski ekki trúuð í þeim
skilningi að vera kirkjurækin en ég trúi að
minnsta kosti á eitthvað meiriháttar úti í
alheiminum, einhvern æðri mátt. Og hún er
örugglega mjög listhneigð!“
Áður en Elíza kveður er hún spurð hvað
taki við þegar listamannalaunin þrýtur um
áramótin, fer hún aftur í kennslu? „Það
er ekki ákveðið,“ segir hún, „en ef ég fer
ekki að kenna, fer ég kannski í MA nám í
kennslufræðunum eða að semja námsefni.
Ég held það verði örugglega eitthvað af
þessu þrennu.“
keg
Það sem kennslan í Brúarskóla kenndi
mér kannski fyrst og fremst var auðmýkt.
Það er ekkert sjálfgefið að maður passi
inn í kerfið og þrífist þar.
Úr UNESCO ritinu Vegvísir fyrir listfræðslu (útg. 2007)
• Menning og listir eru grundvallar þættir í alhliða menntun sem leitast við að
efla og þroska einstaklinginn eins og frekast er mögulegt. Listfræðsla telst
því til algildra mannréttinda sem allir eiga að njóta, líka þeir sem standa
á einhvern hátt höllum fæti og hafa því oft ekki sömu tækifæri, svo sem
innflytjendur, minnihlutahópar og fatlaðir.
• Fjölmargar menntarannsóknir sýna að listræn upplifun, fræðsla um listir og
það að kunna að meta list þroskar með fólki hæfileika til að koma auga
á sérstakar eða jafnvel einstakar hliðar mála á ýmsum sviðum sem ekki
tengjast endilega listum með beinum hætti. Þennan hæfileika er erfitt að
þroska með öðrum hætti.
• Mikil áhersla á bóknám fram yfir nám þar sem tilfinningar koma meira við
sögu hefur valdið því að vaxandi gjá hefur myndast milli vitsmunalegs- og
tilfinningalegs þroska. Prófessor Antonio Damasio heldur því fram að þessi
áhersla á hið vitsmunalega á kostnað hins tilfinningalega eigi þátt í hrakandi
siðferði í nútíma samfélagi. Tilfinningar eru samofnar allri ákvarðanatöku
og virka sem leiðarljós eða vegvísir fyrir athafnir og hugmyndir, hugsun og
dómgreind. Án aðkomu tilfinninga yrði hver athöfn, hugmynd eða ákvörðun
alfarið byggð á rökrænum forsendum. Siðræn hegðun, sem er undirstaða
samfélagslegrar tilveru, krefst tilfinningalegrar þátttöku. Prófessor Damasio
heldur því fram að listfræðsla styrki friðarmenningu vegna þess að slík
fræðsla stuðli að tilfinningalegri virkni og betra jafnvægi milli vitsmunalegs-
og tilfinningalegs þroska.
• Samfélög 21. aldarinnar þarfnast í vaxandi mæli vinnuafls sem er skapandi,
sveigjanlegt, hefur aðlögunarhæfni og er úrræðagott. Menntakerfi þurfa að
þróast með hliðsjón af þessum þörfum. Listfræðsla þroskar þessa eiginleika
með nemendum, gefur þeim tækifæri til að tjá sig, meta umhverfið á
gagnrýninn hátt og takast á við hin ýmsu svið mannlegrar tilveru.
KENNARAvIÐTALIÐ