Skólavarðan - 01.04.2009, Page 22

22
SKÓLAVARÐAN 3.TBL. 9. ÁRG. 2009
NÁMSGöGN
Í grein eftir Rob Waring, á kennaravefsíðu
háskólaútgáfu í Oxford, er fjallað ítarlega um
notagildi léttlestrarbóka í tungumálanámi,
þeirra á meðal frá Oxford University
Press (þ.e. Oxford Bookworms Library).
Höfundur spyr: Hvað eru léttlestrarbækur?
og kafla-skiptir grein sinni að öðru leyti
svona: Kennslu- og námsaðferðir að baki
bókunum, að kynna þær fyrir nemendum,
að setja upp og stjórna léttlestrarbókasafni
og að lokum verkefni fyrir bækurnar. Óskar
Sigurðsson hefur skrifað ítarlega umfjöllun
upp úr grein Robs Warings sem birt er í
heild á a4.is undir Skólinn/Fréttir en hér í
útdrætti. Athygli er vakin á því að í heildar-
greininni er m.a. fjallað um uppbyggingu
léttletrarbókasafns, mat á lestri nemenda
og fleiri þætti sem ekki eru gerð skil hér.
Oft gætir fordóma í garð léttlestrarbóka (hér
eftir: LB) sem náms- og kennsluefnis en þær
geta þó gegnt mikilvægu hlutverki, ekki síst
í tungumálanámi. Í grein sinni heldur Rob
Waring því fram að:
• LB séu ekki lúxus heldur mikilvægur
þáttur í þróun leshæfni nemandans
(sem skiptir verulegu máli fyrir nám í
erlendum tungumálum).
• LB styðji orðaforða og málfræðiskýr-
ingar á hátt sem námsbækur gera eða
geta ekki gert.
• LB styðji læsi og lesöryggi nemenda
sem kemur þeim að notum í prófum.
• Frjáls lestur eigi að gegna lykilhlutverki í
námskrá í ensku.
• Hægt sé að nota LB á margvíslegan hátt
og fella þær að öllum námskrám.
Þá fjallar hann um:
• Hvernig kennarar geta metið lestur
nemenda á LB á fjölbreytilegan hátt.
• Gríðarlegan ávinning nemenda af því að
lesa einfaldan texta LB í samanburði við
að lesa óbreyttan texta (authentic text).
• Hvernig ávinningur af LB nær til
annarrar tungumálahæfni, s.s. ritunar,
hlustunar og tals.
• Tengslin á milli LB og almenns/víðtæks
lestrar (extensive Reading).
• Hvernig hægt er að setja upp og stjórna
LB bókasafni.
Markmið léttlestrarbóka í tungumálanámi
er að sögn Waring að skapa lestrarvenju með
því að leiða nemandann frá einu erfiðleika-
stigi til þess næsta. Til að ná því markmiði
les nemandinn inntaksríkt, ánægjulegt og
hvetjandi efni. LB eru skrifaðar til að gera
lestur auðveldan, hvetjandi og aðgengilegan
fyrir lesandann. Bækurnar eru skrifaðar fyrir
ólíka aldurshópa, áhugasvið og hæfnistig
þannig allir nemendur ættu að finna bók
við sitt hæfi. LB eru almennt séð námsefni
sem nota á utan kennslustofunnar til að
nemandinn kynnist fjölbreytni hins erlenda
tungumáls og tileinki sér það betur.
Mikilvægt er að skilja að LB eru tíma-
bundin brú yfir í erlent tungumál. Nemand-
inn fer af einu þyngdarstigi yfir á það næsta
þar til að hann þarf ekki lengur á ein-
földuðum eða aðlöguðum texta að halda
heldur getur óhindrað lesið upprunalegan
texta tungumálsins. LB brúa bilið á fernan
hátt:
• Þróa leshæfni nemandans í erlendu
máli eins og um móðurmál hans væri
að ræða.
• Veita tækifæri til að læra, styrkja og
endurtaka tungumálið.
• Setja ábyrgð lesþróunar á herðar nem-
andans sjálfs.
• Vekja lesöryggi og hvata til að lesa
meira.
Þessu er hægt að ná með LB vegna þess að:
• Nemendur lesa mikið textamagn (meira
en er í námsbókum).
• Orðaforði og málfræði eru útskýrð eða
endurtekin út frá þyngdarstigi.
• Sögur eru vel skrifaðar og hvetjandi
þannig að nemandinn gleymir oft að
hann sé að læra.
• Texti er einfaldaður á það stig þar sem
nemendur ná best tökum á tungu-
málinu.
Ávinningur af lestri léttlestrarbóka
Með lestri kynnast nemendur nýja tungu-
málinu. Rannsóknir sýna að birta þarf nýtt
erlent orð tíu til tuttugu sinnum, þar til það
lærist. Í námsbókum eru slík orð oftast birt
einu sinni eða tvisvar innan texta, síðan líður
jafnvel langur tími þar til nemendur sjá orðin
aftur á öðrum stað og hafa þá hugsanlega
gleymt merkingu þeirra. LB endurtaka
hins vegar nýju orðin í sífellu til að festa
þau í minni nemandans. Lestur LB á réttu
þyngdarstigi gerir nemendum því kleift að
auka leshraða og leshæfni.
Rannsóknir benda á tengsl milli fjölda
lesinna LB og almennrar tungumálahæfni
nemenda, sérstaklega er snýr að orðaforða.
Þær sýna að hæfni nemenda eykst jafnframt
í ritun og tjáningu og að lestur LB er almennt
leshvetjandi, þróar lesvenju, skapar lesöryggi
og jákvætt viðhorf til erlenda tungumálsins.
Þetta á við um alla lesendur, hvar sem þeir
eru á vegi staddir innan LB. Þá gerir lestur
LB nemendur ábyrgari í tungumálanáminu
(velja bækur, skilja texta o.s.frv.) samanborið
við nemendur í kennarastýrðu enskunámi
þar sem allir lesa og vinna með sama efni.
Kennslu- og námsaðferðir að baki létt-
lestrarbókum
Afmarkaður lestur er ríkjandi aðferð í ensku-
kennslu. Nemendur lesa stuttan og oft
erfiðan texta, hægt og með aðstoð orða-
bókar, vinna verkefni tengd textanum og
svara spurningum upp úr honum. Hér er því
ekki áhersla á að auka leshæfni (lesleikni).
Kennarinn velur námsefnið og allir nem-
endur lesa sama texta óháð getu. Hlutverk
afmarkaðs lesturs er að hjálpa nemendum
að byggja upp orðaforða, málfræðikunnáttu
og kynna fyrir þeim námsefnið. Hugmyndin
á bak við víðtækan lestur er hins vegar sú að
nemandi læri með því að lesa þó nokkurt
textamagn. Mestur hluti lestrar fer fram utan
kennslustundarinnar. Nemendur lesa LB eftir
eigin getustigi og geta valið sér bækurnar
sjálfir. Hlutverk víðtæks lesturs er að kynna
og endurtaka tungumálið sem nemandinn
á að tileinka sér. Hann les eins og hann
myndi gera á móðurmáli sínu og orðabók er
helst ekki notuð. Áhersla er lögð á að lesa
til að skilja inntak textans, þróa leshraða,
sjálfstæði og lesöryggi fremur en að greina
textann, orðaforða hans og málfræði.
Afmarkaður og víðtækur lestur eru ekki
Óskar Sigurðsson
Léttlestrarbækur í ensku
Bókaormasafnið frá Oxford er til fyrirmyndar
Lj
ós
m
yn
d
f
rá
h
öf
un
d
i