Tímarit Máls og menningar - 05.12.2002, Blaðsíða 59

gegnum ferðamannaiðnaðinn eigi sér oft á tíð-
um í raun ekki stað þvermenningarleg sam-
skipti sem minnka fordóma, heldur þvert á
móti vinni iðnaðurinn að því að festa fordóma
og staðalmyndir í sessi með því að færa ferða-
mönnum það sem þeir vilja sjá.57
Mig langar að lokum að vísa aftur í leiðara
Morgunblaðsins þar sem því er haldið fram að
þátttaka Íslendinga sé mikilvæg til að „byggja
upp jákvæða ímynd af sér í hugum sýningar-
gesta“. Orðræða, í merkingu Foucaults, er
mikilvæg í því að skapa ákveðin viðföng, í
þessu samhengi að skapa þjóðir og þjóðar-
mengi. Þessi stutta tilvísun beinir einnig sjón-
um að tengslum valda sem eru hluti af því
hver hefur vald til að skilgreina sig og aðra.
Fyrir aðstandendur sýningarinnar er það mikil-
vægt að „við“ Íslendingar séum gerendur í því
að byggja upp jákvæða ímynd af „okkur“ sjálf-
um í hugum annarra þjóða. Það er vissulega
tákn um breytta tíma að Afríkubúar á heims-
sýningum nú eru ekki lengur kynntir sem við-
föng Vesturveldanna heldur hafa þeir eftir
seinni heimsstyrjöld í auknum mæli haft eigin
skála þar sem þeir sjálfir geta brugðið upp
mynd af eigin þjóðum.58 Þótt ekki hafi verið
farið í slíkt hér væri áhugavert að skoða hvern-
ig mismunandi þjóðir Afríku túlka og kynna þá
fjölbreytni sem einkennir ríki þeirra. Að mörgu
leyti mætti í dag líta á heimssýningarnar sem
tækifæri fyrir fyrrverandi nýlendur til að bæta
efnislega stöðu sína og kynna á eigin forsend-
um land og þjóð. Það er þó einnig tímanna
tákn að á Expo 2000 rúmaði skáli Afríku
flestallar þjóðir álfunnar undir sama þaki, hver
um sig var með einn lítinn sýningarbás, en fá-
mennar þjóðir landfræðilega lítilla landa höfðu
sína eigin skála sem tóku stórt rými sýningar-
svæðisins. Það út af fyrir sig endurspeglar
valdastöðu Afríkuríkjanna gagnvart þjóðum
Vesturlanda. Heimssýningarnar nú draga því
upp, eins og áður, ákveðið landakort, þar sem
rými „landanna,“ eða sýningabásanna hefur
ákveðin tengsl við áhrif þeirra og völd á al-
þjóðavettvangi.
Heimildaskrá
Althusser, Louise. 1971. Ideology and Ideological
State Apparatuses. Í: Lenin and Philosophy and
Other Essays. New York: Monthly Review Press.
Amselle, Jean-Loup. 1998 [1990], Mestizo Logics:
Anthropology of Identity in Africa and Elsewhere.
Stanford: Stanford University Press.
Anderson, Benedict. 1983. Imagined Communities:
Reflections on the Origin and Spread of National-
ism. London, New York: Verso.
Balibar, E. 1991. Class Racism. Í: Race, Nation, Class:
Ambiguous Identities. (Ritstj.) E. Balibar og I. Wall-
erstein. London: Verso.
Barth, Fredrik. 1969. Introduction. Í: Ethnic Groups
and Boundaries: The Social Organization of Cult-
ure Difference. (Ritstj.) Fredrik Barth. Boston:
Little, Brown and Company.
Benedict, Burton. 1983. The Anthropology of World’s
Fairs. Í: The Anthropology of World’s Fairs: San
Fransisco’s Panama Pacific International Ex-
position of 1915. (Ritstj.) Burton Benedict. London
and Berkeley: The Lowie Museum of Ant-
hropology in association with Scholar Press.
– 1994. Rituals of Representation: Ethnic Stereotypes
and Colonized Peoples at World’s Fairs. Í: Fair
Representations: World Fairs and the Modern
World. (Ritstj.) Robert W. Rydell og Nancy Gwinn.
Amsterdam: VU University Press.
Bradford, Philip Verner og Harvey Blume. 1992. Ota
Benga: The Pygmy in the Zoo. New York: St.
Martin’s Press.
Cohen, Eric. 1996. Hunter-Gatherer Tourism in Thai-
land. Í: Tourism and Indigenous People. (Ritstj.)
Richard Butler and Tom Hinch. London:
International Thomson Business Press.
Connor, Walker. 1993. Beyond Reason: The Nature of
the Ethnonational Bond. Ethnic and Racial Stu-
dies. 16(3):373–389.
Comaroff, Jean and John Comaroff. 1992. Home-
Made Hegemony: Modernity, Domesticity, and
Colonialism in South Africa. Í: African Encounters
with Domesticity. (Ritstj.) Karen Tranberg Han-
sen. New Brunswick, New Jersey: Rutgers Uni-
versity Press.
Conversi, Daniele. 1990. Language or Race?: The
Choice of Core Values in the Development of
Catland and Basque Nationalism. Ethnic and Raci-
al Studies. 13(1):50–70.
Crick, Malcolm. 1989. Representations of
International Tourism in the Social Sciences: Sun,
Sex, Sights, Savings and Servility. Annual Review
of Anthropology. 18:307–344.
Darwin, Charles. 1997. The Voyage of the Beagle: Jo-
urnal of Research into the Natural History and
Geology of the Countries Visited During the Voya-
ge of HMS Beagle Round the World, Under the
Command of Captain Fitz Roy, RN. Worldworht
Classic of World Literature. Hertfordshire:
Wordsworth Editions Limited.
De Groot, Joanna. 1989. ‘Sex’ and ‘Race’: The
Construction of Language and Image in the Nine-
teenth Century. Í: Sexuality and Subordination:
Interdisciplinary Studies of Gender in the Ninet-
eenth Century. (Ritstj.) Susan Mendus and Jane
Rendall. London, New York: Routledge.
Dobb, Maurice. 1973. Theories of Value and Distri-
bution since Adam Smith. Cambridge: Cambridge
University Press.
Errington, Shelly. 1998. The Death of Authentic
Primitive Art and Other Tales of Progress.
Berkeley: University of California Press.
Fabian, Johannes. 1983. Time and the Other: How
Anthropology Makes its Objects. New York:
Colombia University Press.
Foucault, Michel. 1994. Michel Foucault: Ethics,
Subjectivity and Truth. (Ritstj.) Paul Rabinow.
New York: The New Press.
– 1980 [1972]. Power/Knowledge: Selected Inter-
views and Other Writings 1972–1977. (Ritstj.)
Colin Gordon. New York: Pantheon Books.
Frankenberg, Ruth. 1993. White Women, Race Matt-
ers: The Social Construction of Whiteness. Minn-
eapolis: University of Minnesota Press.
Geertz, Clifford. 1973. The Interpretation of Culture.
BasicBooks. Division of Harper Collins Publishers.
Gilbert, James. 1994. World’s Fairs as Historical Ev-
ents. Í: Fair Representations: World Fairs and the
Modern World. (Ritstj.) Robert W. Rydell og
Nancy Gwinn. Amsterdam: VU University Press.
Gilman, Sander L. 1992. Black Bodies, White Bodies:
Toward an Iconography of Female Sexuality in
Late Nineteenth Century Art, Medicine and Litera-
ture. Í: ‘Race,’ Culture and Difference. (Ritstj.)
James Donald and Ali Rattahsi. London: Sage.
Gísli Sveinsson. 1904. Sýningin í Kaupmannahöfn frá
hjáleigum Danaveldis. Íslandi stórhætta búin. Fjall-
konan, 16. desember, no. 48:197.
Gísli Pálsson. 1993. Hið íslamska bókmenntafélag:
Mannfræði undir jökli. Skírnir 167 (vor):96–113.
Gramsci, Antonio. 1971. Selection from the Prisons
Notebooks. New York: International Publishers.
Guðmundur Hálfdánarson. 2001. Íslenska þjóðríkið –
Uppruni og endimörk. Reykjavík: Hið íslenska bók-
menntafélag.
Hammond, Dorothy og Alta Jablow. [1970] 1992. The
Africa that Never Was: Four Centurties of British
Writing about Africa. Prospect Heights, Illinois:
Waveland Press, Inc.
bls. 59Örheimur ímyndunarlandsins
52 Örheimur Ímyndar 6.12.2002 15:25 Page 59