Félagsbréf - 01.08.1961, Page 41

ÞORKELL SIGURBJÖRNSSON:
LILJULAGIÐ
P^itt sérkennilegasta íslcnzka þjóðlagið er gamla Liljulagið (AB. íslenzk
þjóðlög bls. 4). Allt er á huldu uni uppruna þess lags og heimildar-
maðurinn fyrir nú-þekktum búningi þess aðeins einn, Jón Ólafsson frá
Grunnavík. Jacobi, skrifari hins konunglega vísindafélags í Kauþmanna-
höfn, fékk „frægan söngmeistara konungsins“ Johan Iíartmann, (afa tón-
skáldsins J. P. E. Hartmanns), til að skrifa upp lög frá íslandi. Var lög-
«m þessum safnað í mikið verk Frakkanna Laborde og Roussier, „Essai sur
Ia Musique ancienne et moderne“ (París 1780). — Hartmann skrifaði alls
fimm lög ei'tir „hinum hálærða íslendingi“. I Danmörku sjálfri reyndist
lagasöfnunin með endemum. Tókst Jacobi ekki að senda neitt danskt lag
frá sér. Héldu Danir, að hinn háttsetti hirðmaður væri að gera gys að þeim,
af því að liann vildi fá þá til að syngja fyrir sig. Því láni eigum við nú
að fagna, að Jón Ólafsson var ófeiminn og söng, livað bezt hann kunni.
Ritsmíð þeirra Laborde og Roussier er ekki til hér á Landsbókasafninu,
■og var því ekki hægt að sjá frumprentun Liljulagsins til samanburðar.
Skrif mín um þetla lag miðast því eingöngu við þá gerð lagsins, sem
Bjarni Þorsteinsson birtir í „íslenzkum þjóðlögum“ (Kaupmh. 1906—09),
■einnig prentuð í „Studier over islandsk Musik“ (Kaupmh. 1900) eftir dr.
Angul Hammerich, og áðurnefndri útgáfu Almenna bókafélagsins (vitan-
lega án undirleiksins).
Akveðinn aldur lagsins og uppruni cr ókunnur. Dr. Róbert A. Ottóson
telur líklegt, að það eigi uppruna sinn að rekja til einhvers trópa kaþólska
niessusöngsins. En Irópar voru í stuttu máli viðbætur við hinn lögskipaða
kirkjusöng. Ef margir tónar, eða tónaflúr, féllu á eitt atkvæði textans, bættu
nienn oft innskolsorðum við texlann, svo að út kom eitt atkvæði á hvern
tón t.d. KYRE fons bonitulis ELEISON. — Stundum urðu innskotsorðin