Frón - 01.01.1943, Side 30

24
Jón Helgason
fái þeir aSeins að njóta sín. Og vér hljótum að vísa hinum
beinharða reikningi á bug, því aS hér er um þau efni aS ræSa
sem hvorki verSa vegin á vog né talin í tölum.
Menningarmöguleikar íslenzku þjóSarinnar hafa aukizt stórum
á þessari öld, jafnframt því sem efnahagur hefur batnaS. í
landinu hefur gróiS upp margur vísir sem aS vísu rís ekki hátt
úr grasi ennþá, en er samt gleSiIeg framför hjá því sem áSur
var. Vér höfum séS nýjar listir byrja aS hagvenjast meS þjóSinni.
Vér höfum séS menntunarfýsn landsmanna birtast í því, aS yfir
háskóla íslands hefur veriS reist veglegasta hús höfuSstaSarins,
og vér höfum gert oss vonir um aS þessu verSi samfara nýr
vöxtur í vísindum, þó aS auSvitaS megi ekki gleyma því, aS
enginn háskóli á í fyrsta lagi viSgang sinn undir þeim veggjum
sem aS honum eru hlaSnir, heldur undir þeim mannafla sem viS
hann starfar og þeim anda sem í honum ríkir. Vér höfum séS
stórvægilegt og myndarlegt bókmenntafyrirtæki, fornritaút-
gáfuna, þar sem dýrmætasti menningararfur vor frá liSnum
öldum er lagSur fram fyrir íslenzka lesendur og erlenda
vísindamenn í svo vönduSum búningi sem þessum verkum hæfir
og meS mikla og alvarlega vinnu aS baki. Vér höfum meS
fögnuSi og aðdáun séS nýjan skáldsagnahöfund gæddan leiftr-
andi hæfileikum og óbilandi starfsþreki risa upp á meSal vor,
og þessari list var ekki variS til aS útbúa lesmál handa annar-
legum þjóSum, heldur ómaSi hún á vorri eigin tungu.
En jafnframt þessu hefur enginn hörgull veriS á atvikum sem
hafa minnt oss á, hve hryggilega skammt vér erum á veg komin
i mörgum greinum og hve langt vér stöndum aS baki þeim
þjóSum sem oss liggur næst fyrir ætternis sakir og nágrennis
og viSskipta aS bera oss saman viS. I3aS er hægt aS sanna meS
+ö!um aS íslenzk bókaframleiSsla er tiltölulega meiri en í nokkuru
öSru landi veraldar, og ef hún stæSi öll í þjónustu þekkingar,
vitsmuna og menningar, værum vér sannarlega betur farin en
vér erum; en því fer fjarri aS svo sé; allt of mikill hluti þess
sem látiS er á prent, er einskis nýtt eSa þaSan af verra. I5egar
vér höfSum síSast spurnir af íslandi, voru helztu blöS landsins
reiSubúin til aS flytja lofgerð um hvers konar auðvirSilegan og
staSlausan þvætting sem út var gefinn í bókarformi, en þá
sjaldan vandaSar og merkilegar bækur birtust, voru þau klumsa.
Pegar vér höfSum síSast spurnir af fslandi, var stofnun sem
kennd er viS menningu komin undir stjórn kalinna fauska, sem