Frón - 01.01.1943, Síða 55

íslenzk stjórnmál á árinu 1942
Stutt yfirlit
Eftir Jakob Benediktsson.
riÖ 1942 hefur veriö óvenjulega viÖburðaríkt í íslenzkum
stjórnmálum. Á árinu hefur þrisvar orÖið breyting á stjórn
landsins, stjórnarskrárbreyting veriö gerð, tvennar Alþingis-
kosningar farið fram og Alþingi kvatt saman þrisvar. Fregnir
þær sem hingað hafa borizt um þessa atburði hafa verið svo
fáorðar og gloppóttar, að aðeins er hægt að gera sér grein fyrir
helztu meginatriðum ]}ess sem gerzt hefur.
Eins og kunnugt er lýsti Alþingi 17. maí 1941 yfir því áliti
sínu, að Island hefði öðlazt rétt til að segja upp sambandslög-
unum, og að þau myndu ekki verða framlengd, heldur væri
ætlunin að ísland skyldi verða sjálfstætt lýðveldi þegar er
sambandinu við Danmörku væri formlega slitið. Petta mál hefur
verið mikið rætt á íslandi á síðastliðnu ári, og svo virðist sem
allákveðnar raddir hafi komið fram um að slíta sambandinu þegar
í stað og stofna íslenzkt lýðveldi. Alþingi sem kom saman í
ágústmánuði samþykkti stjórnarskrárbreytingu, sem staðfesti
yfirlýsinguna frá því í fyrra vor, þannig að sambandslögunum
er nú hægt að slíta án nýrrar stjórnarskrárbreytingar. En frekari
aðgerðum í málinu hcfur síðan verið slegið á frest um óákveðinn
tíma.
Fað mun óhætt að fullyrða, að enginn ágreiningur sé meðal
Islendinga um að æskilegast sé að Island fái æðstu stjórn sína
að fullu inn í landiö, er sambandslögin verða afnumin. Hins vegar
er ekki með því sagt, að ástæða sé til að seilast eftir fyrstu
átyllunni til að slíta sambandinu af hálfu íslendinga einna, án
]>ess að kostur sé á að semja viö Dani um þau mörgu mál sem
hljóta að verða samningsatriði við sambandsslit. Framkoma
danskra stjórnarvalda gagnvart íslandi síðan 1918 hefur ekki
gefið íslendingum neina ástæðu til að ríghalda sér í hrein
formsatriði í því skyni að flýta sambandsslitum, ekki sízt þar
sem auðsætt er að slíkt gæti ekki haft neina raunverulega þýð-
ingu fyrir afstöðu íslands eins og nú er ástatt. Islendingar sem
dvalið hafa í Danmörku og nágrannalöndunum síðustu árin hafa
átt mikilli greiðasemi og góðvild að fagna hjá dönskum yfir-
4