Frón - 01.01.1943, Blaðsíða 57

Islenzk stjórnmál á árinu 1942
51
Á þinginu sem kom saman í febrúar hélzt samvinna stjórnar-
flokkanna tveggja um hrí5. En laust eftir miðjan marz bar
AlþýSuflokkurinn fram frumvarp til stjórnarskrárbreytingar um
kjördæmaskipunina. Breytingin — eins og hún var samþykkt að
lokum — var í því fólgin, að hlutfallskosning skyldi við höfð í
öllum tvímenniskjördæmum, í stað þess að kjósa báða þing-
mennina í einu með einföldum meirihluta eins og áður var gert,
þingmönnum í Reykjavík skyldi fjölgað úr 6 í 8 og Siglufjörður
gerður að sérstöku kjördæmi. Verður því þingmannafjöldinn
aukinn úr 49 í 52. Um þessar breytingar tókst samvinna milli
Alþýðuflokksins og Sjálfstæðismanna, og þær voru einnig studdar
af Sósíalistaflokknum. Samtímis komu fram tillögur um stjórn-
arskrárbreytingu þá er snerti sambandsmálið, sem áður er drepið
á. Framsóknarflokkurinn einn lagðist á móti og gerði tilraun til
að skjóta málinu á frest fram yfir stríðslok, en dagskrártillaga
um það var felld 15. maí. Daginn eftir fékk Hermann Jónasson
lausn fyrir sig og ráðuneyti sitt, en Sjálfstæðismenn mynduðu
einir stjórn með stuðningi Alþýðuflokksins til að koma stjórn-
arskrárbreytingunni fram. Ólafur Thors varð forsætisráðherra og
með honum skipuðu ráðherrasess þeir Jakob Möller og Magnús
Jónsson. Stjórnarskrárbreytingin var síðan samþykkt með öllum
atkvæðum gegn atkvæðum Framsóknarmanna, og gengið til
kosninga 5. júlí.
Við kosningarnar, — sem fóru fram eftir gömlu kosninga-
lögunum, — vann Framsókn eitt þingsæti, Alþýðuflokkurinn
missti tvö, og Sósíalistaflokkurinn vann þrjú. Bændaflokkurinn
bauð ekki fram, en hafði áður tvö þingsæti. Alþingi kom aftur
saman 4. ágúst, og var stjórnarskrárbreytingin þá samþykkt
endanlega. Síðan var enn gengið til kosninga 18. október, og þá
kosið eftir nýju lögunum.
Hér fer á eftir yfirlit um síðustu fjórar Alþingiskosningar,
eftir þeim tölum sem hingað hafa borizt:
1. Atkvæðamagn og hlutfallstölur.
1934 1937 5/, 1942 is/10 1942
Sjálfstæðisfl. . Framsóknarfl. AlþýSufl Sósíalistafl. .. Bændafl 21.974:43 o/0 11.377:22,30/o 11.269:22,lo/o 3.098: 6,1 o/o 3.348; 6,50/o 24.132:41,40/o 14.556:25 o/0 11.084:19 o/0 4.932: 8,50/0 3.578: 6,1 °/0 22.975:39,5 o/0 16,033:27,650/o 8.979:15,4 o/0 9.423: 16,2 % 23.001:38,3 °/0 15.868:26,45% 8.460: 14,1 o/0 11.060:18,3 o/0
4*