Morgunblaðið - 01.12.2015, Blaðsíða 16

Morgunblaðið - 01.12.2015, Blaðsíða 16
16 FRÉTTIRViðskipti | Atvinnulíf MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 1. DESEMBER 2015 Jóla skreytingar fyrir heimili, húsfélög og fyrirtæki Skoðum og gerum tilboð endurgjaldslaust Sími 571 2000 | hreinirgardar.is BAKSVIÐ Stefán E. Stefánsson ses@mbl.is Vísitala framleiðsluverðs hefur lækkað um 5,2% síðustu 12 mánuði og nýjasta mæling Hagstofunnar sýnir að milli október og nóvember lækkaði hún um 1,2%. Framleiðslu- verð innanlands hefur hækkað nokkuð síðasta árið en á sama tíma hefur orðið 8,5% lækkun á verði út- fluttra afurða. Bjarni Már Gylfason, hagfræð- ingur Samtaka iðnaðarins, segir þróun vísitölunnar nokkurt áhyggjuefni enda sé hún mæli- kvarði á þróun ákveðinna þátta í hagkerfinu sem segi töluvert um það hver þrótturinn í því sé. „Það er tiltölulega stutt síðan farið var að taka saman vísitölu framleiðsluverðs á Íslandi. Í hinum iðnvædda heimi er þetta hins vegar mikilvægur mælikvarði á ganginn í efnahagslífinu. Vísitalan mælir í raun hvað framleiðendur vöru eru að fá fyrir hana og þannig er staða þeirra sett í forgrunn,“ segir Bjarni. Kjarasamningar hafa áhrif Hann segir að þróunin bendi til versnandi samkeppnisstöðu ís- lensks iðnaðar en að þar spili bæði mikill aukinn kostnaður í kjölfar kjarasamninga og styrking krón- unnar mikið inn í. „Þróun vísitölunnar síðustu mán- uði gefur sterklega til kynna að samkeppnishæfni íslensks iðnaðar fari versnandi og það er að sjálf- sögðu mikið áhyggjuefni. Vísitalan hefur reyndar verið töluvert sveiflukennt en sé litið til síðustu 12 mánaða er ljóst að hún hefur lækk- að um 5,2%. Þar hefur ýmislegt áhrif. Gengi krónunnar hefur verið að styrkjast sem þýðir að færri krónur fást fyrir útfluttar vörur. Afurðir stóriðju hafa lækkað mikið en það vegur þungt. Á móti hefur hagur framleiðenda sem selja ein- göngu á innlendum markaði skánað aðeins en 12 mánaða hækkun á framleiðsluverðum til þeirra er 2,9%. Stóra áhyggjuefnið er að á sama tíma og framleiðsluverð fer lækkandi, fer kostnaður fyrirtækja hækkandi. Kjarasamningar eru at- vinnulífinu kostnaðarsamir og horf- urnar ekki góðar hvað það varðar. Þannig er framleiðslukostnaður að hækka á sama tíma og framleiðslu- verð fer lækkandi. Þetta vegur að samkeppnisstöðunni, enda gengur það ekki til lengdar að hækka laun langt umfram framleiðnivöxt og það sem efnahagslegar undirstöður gefa tilefni til.“ Stóriðjan vegur þyngst Vísitalan hefur verið í stöðugri lækkun frá því í júní síðastliðnum en í maí hafði hún staðið í stað frá fyrri mánuði þegar lækkunin nam 0,8%. Undirliðir vísitölunnar, sem Hagstofan birtir í talnaefni sínu, eru í raun fjórir. Þannig skiptist hún í fyrsta lagi í framleiðslu tengda sjávarútvegi, öðru lagi af- urðir stóriðjunnar, í þriðja lagi í matvæli og loks í fjórða lagi aðra iðnaðarframleiðslu. Þannig hefur framleiðsluverð matvæla hækkað um 2% á síðustu 12 mánuðum. Á því tímabili hefur raunar aðeins í einum mánuði mælst lækkun en það var í apríl þegar liðurinn lækk- aði um 0,7%. Sjávarafurðir hafa lækkað um 1,3% síðustu 12 mánuði. Það sem vegur þó þyngst í lækkun vísitölunnar er hins vegar stóriðjan. Þar mælist breytingin í október síð- astliðnum frá sama mánuði árið á undan neikvæð um 16,9%. Þar veg- ur þungt versnandi þróun á ál- markaði en heimsmarkaðsverð á því hefur lækkað mjög á undan- förnum mánuðum. Bendir til versnandi samkeppnisstöðu  Vísitala framleiðsluverðs hefur lækkað um 5% á einu ári Allir undirliðir lækka » Undirliðir vísitölunnar lækk- uðu allir í október. » Sjávarafurðir lækkuðu um 1,7% milli mánaða. » Afurðir stóriðju lækkuðu um 0,4%. » Matvæli lækkuðu um 0,4%. » Annar iðnaður lækkaði um 2,3%. Þróun vísitölu framleiðsluverðs Heimild: Hagstofa Íslands 230 225 220 215 210 205 200 Ok tó be r De se mb er Ma í Ma rs Ág ús t Nó ve mb er Fe br úa r Jú lí Ja nú ar Jú ní Ap ríl Se pt em be r Ok tó be r Ný íbúðalán bankanna voru tæpir 55 milljarðar króna á fyrstu níu mán- uðum þessa árs sem er nærri 90% meira en á sama tímabili í fyrra, þeg- ar ný útlán voru 29 milljarðar króna. Þetta kemur fram í Hagsjá hag- fræðideildar Landsbankans. Allt ár- ið í fyrra voru ný íbúðalán 44 millj- arðar króna og eru því nýju útlánin á fyrstu þremur fjórðungum ársins þegar orðin 25% meiri en allt árið í fyrra. Einna athyglisverðast við þró- unina á þessu ári, að mati Lands- bankans, er hve mikil aukningin var á útlánum á þriðja ársfjórðungi en um 75% af nýjum útlánum á þessu ári tilheyra þeim fjórðungi. Þegar lánin eru skoðuð frekar kemur í ljós að 58% lánanna á þessu ári voru lán með föstum vöxtum og 42% voru lán með breytilegum vöxt- um. Í fyrra var hlutfall fastvaxta- lánanna minna, eða 38%, en hlutfall lána með breytilegum vöxtum var 62%. Landsbankinn telur að þessa færslu yfir í fastvaxtalán megi túlka sem leið heimilanna til að verja sig fyrir aukinni óvissu í efnahagslífinu, því fólk viti þannig betur að hverju það gengur varðandi framtíðar- greiðslubyrði. Hluti af skýringunni kunni jafn- framt að vera sá að Seðlabankinn hafi verið að hækka vexti, sem leiði jafnan til samsvarandi hækkunar á breytilegum kjörum viðskiptabank- anna án þess að áhrif á fasta vexti séu ávallt með sama hætti. Á fyrstu 9 mánuðunum voru verð- tryggðu lánin í minnihluta, eða um 38%, en óverðtryggð lán voru 62%. Að mati Landsbankans bendir það til þess að heimilin í landinu séu farin að færa sig aftur yfir í hefðbundnu verðtryggðu lánin. Ein ástæðan fyrir þessari auknu sókn í verðtryggðu lánin geti verið sú að heimilin séu meira að færa sig yfir í verðtryggð jafngreiðslulán. Þar sé greiðslubyrð- in í upphafi lægri sem gerir fólki kleift að kaupa dýrari eignir. Þá bendir Landsbankinn á að á undanförnum mánuðum hafi sam- keppni aukist sem sjáist í framboði húsnæðislána, þegar einstaka lífeyr- issjóðir hafi auglýst lækkun vaxta og hækkun veðhlutfalla. margret@mbl.is Mikill vöxtur í nýjum íbúðalánum bankanna  Lán með föstum vöxtum vinsælli en með breytilegum Morgunblaðið/Ómar Lán Íbúðalán á fyrstu 9 mánuðum ársins nema 55 milljörðum króna. Stuttar fréttir… ● Halli á vöru- skiptum við útlönd nam 20,7 milljörð- um króna á fyrstu tíu mánuðum árs- ins, reiknað á fob- verðmæti. Til sam- anburðar voru vöruskiptin óhag- stæð um 3,9 millj- arða í fyrra, á gengi hvors árs. Vöru- skipti við útlönd eru því 16,8 milljörðum óhagstæðari á fyrstu tíu mánuðum þessar árs en í fyrra.Verðmæti vöruút- flutnings var 35,9 milljörðum hærra en í fyrra og verðmæti vöruinnflutnings var 52,7 milljörðum hærra, aðallega vegna hrá- og rekstrarvöru og flugvéla. Meiri halli á vöruskipt- um við útlönd en í fyrra Flugvélakaup auka vöruskiptahalla. ● Þinglýst var 113 kaupsamningum og afsölum fyrir atvinnuhúsnæði á höfuð- borgarsvæðinu í október samkvæmt Þjóðskrá Íslands. Af þeim náðu 33 þing- lýsingar til verslunar- og skrifstofu- húsnæðis. Heildarfasteignamat seldra eigna var 3,7 milljarðar króna. Á sama tíma voru 56 þinglýsingar utan höfuð- borgarsvæðisins þar sem heildarfast- eignamat seldra eigna var 1,4 milljarðar króna. 113 þinglýsingar á at- vinnuhúsnæði í október                                     !"    ! !# $ ##  #  #$ % % &'()* (+(     ,-&.&+/0 -'+(1(23& 45+(2/5 #%!  #    $$ !# !$ # ! $"$  $ %" #$$ % #$   #" !#!" !#%# #  $ $  ##% %%! !! Skannaðu kóð- ann til að sjá gengið eins og það er núna á ● Markaðsvísitala Gamma lækkaði um 2,9% í nóvember, en þetta er í fyrsta sinn á þessu ári sem markaðurinn, mældur með vísitölunni, lækkar yfir heilan mánuð. Markaðsvísitalan er samsett úr hlutabréfavísitölu Gamma, skuldabréfavísitölu Gamma og vísitölu fyrirtækjaskuldabréfa. Þannig gefur makaðsvísitalan vísbendingu um heild- arávöxtun allra helstu eigna á íslensk- um verðbréfamarkaði. Allar undir- vísitölur markaðsvísitölunnar lækkuðu í nóvembermánuði, þeirra mest skulda- bréfavísitalan um 3,9%. Markaðsvísitalan lækk- ar í fyrsta sinn á árinu

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.