Morgunblaðið - 03.02.2016, Blaðsíða 12

12 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 3. FEBRÚAR 2016
BAKSVIÐ
Helgi Bjarnason
helgi@mbl.is
Ekki er gert ráð fyrir að kjúklinga-
bændur eigi kost á styrkjum til fjár-
festinga vegna hertra opinberra
reglna um velferð kjúklinga og
svínabændur fá aðeins lítið brot af
því sem þeir telja nauðynlegt. Hvor-
ug greinin á beina aðild að þeim við-
ræðum sem nú standa yfir um gerð
nýrra búvörusamninga. Þó eru þess-
ar greinar með mikinn meirihluta
kjötframleiðslunnar í landinu.
Reglugerð um velferð alifugla var
gefin út í byrjun síðasta árs. Ingi-
mundur Bergmann, formaður Fé-
lags kjúklingabænda, segir raunar
að bændur hafi ekki frétt af henni
fyrr en á vordögum, þegar þeir
hefðu átt að vera búnir að starfa eft-
ir henni í nokkra mánuði. Reglu-
gerðin kveður á um fækkun fugla á
hvern fermetra í eldishúsum. „Mein-
ingin er góð, það er verið að hugsa
um að búa vel að dýrunum. Það er
hins vegar erfitt að mæta slíkum
kröfum fyrirvaralaust auk þess sem
kröfurnar eru órökstuddar,“ segir
Ingimundur.
Hann segir að í Evrópu sé algeng-
ast að miða við 42 kíló á fermetra í
kjúklingahúsi að hámarki, við lok
eldistíma. Sum lönd eru með strang-
ari reglur. Reglurnar á Íslandi voru
settar við 39 kíló. Það þýðir í fram-
kvæmd að bændur þurfa að draga úr
framleiðslunni um 10% til að full-
nægja reglunum eða byggja sam-
svarandi pláss í nýjum húsum.
Ráðgjafarmiðstöð landbúnaðarins
hefur reiknað út að kostnaðurinn við
að mæta þessum nýju kröfum sé í
heildina 1,3 til 2 milljarðar króna.
Hörður Harðarson, formaður
Svínaræktarfélags Íslands, segir að
úttekt á nauðsynlegum fram-
kvæmdum til að mæta hertum kröf-
um um aðbúnað svína sýni að kostn-
aðurinn sé um 2,5 til 3,2 milljarðar
króna.
Lítið hald í tollverndinni
Í viðræðum um nýja búvörusamn-
inga gerði samninganefnd bænda
kröfu um stuðning vegna hertra
krafna um aðbúnað dýra og velferð.
Fram hefur komið hjá landbún-
aðarráðherra að ríkið sé tilbúið að
auka framlög til samningsins um 700
milljónir á ári, meðal annars vegna
þessa verkefnis. Hvorki svínaræktin
né kjúklingaræktin eiga beina aðild
að þessum samningum. Ráðuneytið
hefur tilkynnt forystu svínabænda
að þeir eigi kost á innan við 100
milljónum kr. á ári í fjárfesting-
arstuðning í fimm ár en kjúklinga-
bændur hafa fengið þau skilaboð að
þeir fái engan stuðning, tollverndin
nægi þeim.
Lítill eða enginn aðlögunarfrestur
er veittur að þessum reglum og
langan tíma tekur að byggja ný hús.
Því þurfa bændur að draga úr fram-
leiðslu til að halda sig innan reglna.
Ingimundur segir að lítið hald sé í
tollverndinni. Tollurinn sé í íslensk-
um krónum og rýrni því stöðugt. Þá
sé boðaður stóraukinn innflutningur
með tollasamningi Íslands og Evr-
ópusambandsins. „Hann gengur út á
það að útvega tollkvóta inn í ESB
fyrir lambakjöt gegn því að ESB fái
að flytja inn til landsins alifugla-,
svína- og nautakjöt og osta. Útflutn-
ingur lambakjöts er því á okkar
kostnað. Ef allt fer á versta veg get-
ur þetta þýtt að verið sé að útvista
alifugla- og svínarækt og jafnvel
nautakjötsframleiðslu úr landinu. Ef
ekki er rekstrargrundvöllur fyrir
búunum þá leggjast þessar greinar
einfaldlega af,“ segir Ingimundur.
Úttekt á áhrifum tollasamningsins
bendir til að hvor grein tapi tekjum
upp á 200 til 400 milljónum kr. á ári
vegna aukins innflutnings.
Ójöfn samkeppnisstaða
Ingimundur segir erfitt að keppa
við innflutninginn. Aðföng séu dýr-
ari hér og heilbrigðisreglur strang-
ari. Nefnir hann sem dæmi að hér sé
öllum eldishópnum eytt ef upp kem-
ur salmonella. Erlendis fari kjúk-
lingarnir í sérstakt sláturhús og
kjötið fari soðið á markað.
Hörður er einnig óhress með hlut
svínaræktar í fjárfestingastyrkj-
unum. 100 milljónir dugi skammt.
Bendir hann á að í nágrannalönd-
unum sé veittur styrkur út á 40-50%
fjárfestinga vegna aukinna krafna
um dýravelferð.
Forystumenn svínabænda og
kjúklingabænda hafa ekki verið kall-
aðir á fund samninganefndar bænda.
Herði finnst einkennilegt að þegar
verið er að semja um starfsskilyrði
landbúnaðarins í heild sé meirihluta
kjötframleiðslunnar í landinu haldið
þar utan við. „Menn hljóta að velta
því fyrir sér hverjir eiga samleið
með hverjum,“ segir Hörður.
Engir styrkir til
velferðar kjúklinga
 Kjúklinga- og svínabændur eru óánægðir með hlut sinn
Morgunblaðið/Árni Sæberg
Kjúklingar Fuglum er fækkað í eldishúsum til að fullnægja hertum kröfum
um aðbúnað og velferð alifugla. Vistvænir kjúklingar geta farið út.
Hörður
Harðarson
Ingimundur
Bergmann
Helgi Bjarnason
helgi@mbl.is
„Ég met stöðuna þannig eftir þenn-
an fund að okkur sé óhætt að halda
áfram og klára málið,“ segir Sig-
urður Loftsson, formaður Lands-
sambands kúa-
bænda. Hann og
Sindri Sig-
urgeirsson, for-
maður Bænda-
samtaka Íslands,
kynntu stöðuna í
samninga-
viðræðum um
nýjan búvöru-
samning á fundi
Félags kúa-
bænda á Suður-
landi á Hellu í fyrradag.
Sigurður tekur fram að gagnrýni
hafi komið fram á samningsdrögin
en aðallega þó verið spurt. Bændur
hafi verið komnir til að leita sér
upplýsinga.
Samningsgerð er langt komin, en
þó ekki að fullu lokið, samkvæmt yf-
irliti formanns Bændasamtakanna.
Gerður verður rammasamningur
fyrir landbúnaðinn í heild sem kem-
ur í stað núverandi búnaðarlaga-
samnings. Þá verða gerðir undir-
samningar um starfsskilyrði
nautgriparæktar, sauðfjárræktar og
garðyrkju, eins og verið hefur. „Við
þurfum að fara að ljúka þessu þann-
ig að við höfum endanlega mynd til
að kynna,“ segir Sigurður.
Til að auka öryggi
Mikil umræða hefur verið síðustu
tvo mánuði um efni samninganna.
Meginefni þeirra er óbreytt, það er
að segja að stuðningi verði breytt úr
greiðslumarki í greiðslur út á fram-
leiðslu og að kvótakerfi í mjólk verði
lagt niður um miðjan samningstím-
ann sem er til tíu ára og eitt verð
greitt fyrir alla mjólk.
Sigurður segir þó að bætt hafi verið
við varnöglum til að hægt verði að
bregðast við ef framleiðslan fer úr
böndum eða markaðir bregðast.
Hægt verður að endurskoða samning-
inn tvisvar ef hann nær ekki mark-
miðum sínum. Efnt verður til nýs
verkefnis um framleiðslujafnvægi í
mjólk. Sigurður segir að hægt verði
að beita stuðningskerfinu til að draga
úr framleiðsluhvötum, ef þurfa þykir,
til dæmis til að fækka kúm. Samið
verður um rauð strik í nautgripa- og
sauðfjárrækt til að hægt verði að
grípa til aðgerða ef þróunin verður
neikvæð. Ef mjólkurverð lækkar um
15% eða meira fram að fyrri endur-
skoðun verður ákvörðun um afnám
kvótakerfisins endurskoðuð. Sigurður
segir að þetta geti til dæmis orðið ef
markaðssetning erlendis skilar ekki
jafngóðum árangri og vonast er til og
verð til bænda lækkar í kjölfarið.
Rauða strikið í sauðfjárræktinni mið-
ast við að ef ekki tekst að auka verð-
mæti afurða um 7,5% að raunvirði
verður afnám beingreiðslna endur-
skoðað.
„Ég hef fulla trú á því að hægt sé
að koma í veg fyrir offramleiðslu
mjólkur,“ segir Sigurður. Hann seg-
ir að breytingarnar sem gerðar hafi
verið frá fyrri drögum séu til þess
að auka fólki öryggi á meðan þessar
miklu breytingar ganga yfir.
Lagt fyrir í atkvæðagreiðslu
Stefnt er að undirritun búvöru-
samninga í næstu viku en ekki er
öruggt að það takist. Sauðfjár- og
nautgriparæktarsamningarnir fara
síðan í almenna atkvæðagreiðslu
meðal bænda. Rammasamningurinn
verður væntanlega lagður fyrir bún-
aðarþing til umfjöllunar og af-
greiðslu.
Morgunblaðið/ÞÖK
Í sveit Samninganefndir eru að leggja lokahönd á nýja búvörusamninga
sem taka aðallega til sauðfjár- og nautgriparæktarinnar í landinu.
Hafa bætt við
nýjum varnöglum
Sigurður
Loftsson
 Gerð búvörusamninga komin á lokastig
PARKET...DÚKAR...FLÍSAR...TEPPI...PARKET...DÚKAR...FLÍSAR...TEPPI...PARKET...
ÚTSALA
Skútuvogi 6 - Sími 568 6755
Verðdæmi: Harðparket eikarplanki 8mm kr. 1990.- m2
Tarkett viðarparket eik 3 stafa kr. 3990.- m2
Teppi og dúkar 25-70% afsláttur
WC innb. kassi/skál/seta kr. 39.700
Þúsundir fermetra af flísum með
20%-70% afslætti