Morgunblaðið - 11.02.2016, Qupperneq 56

56
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 11. FEBRÚAR 2016
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á http://www.mbl.is/mogginn/leidarar/
Valdið íBrusselþarf ekki að
standa neinum
reikningsskil.
Þessu hafa lýð-
ræðislega kjörnar
stjórnir í Evrópuríkjum ítrek-
að fundið fyrir. Frekar en að
valdið í Brussel lúti nið-
urstöðum lýðræðisins er látið
kjósa aftur þar til æskileg nið-
urstaða liggur fyrir.
Á þriðjudag var stofnuð
hreyfing í Berlín til að koma á
lýðræði í ESB undir yfirskrift-
inni Diem25. Skammstöfunin
stendur í lauslegri þýðingu
fyrir Hreyfingu um lýðræði í
Evrópu 2025. Einn helsti tals-
maður hreyfingarinnar virðist
vera Yanis Varoufakis, sem
þekkir það á eigin skinni frá
fjármálaráðherratíð sinni í
Grikklandi hvað það þýðir að
fara gegn valdinu í Brussel.
Í viðtali á vef tímaritsins
Newsweek var Varoufakis
spurður hvað byggi á bak við
stofnun hinnar nýju hreyf-
ingar og hvort hann liti í raun
á Evrópusambandið sem ógn
við lýðræði.
„ESB sem vald til ákvörð-
unartöku er lýðræðislaust
svæði,“ svarar ráðherrann
fyrrverandi, sem hrökklaðist
úr ráðherrastóli þegar hann
vildi ekki kyngja gallinu.
„Þetta er svolítið eins og að
vera á tunglinu og tala um súr-
efnishalla, þegar það er ekkert
súrefni. Með sama hætti er
ekkert lýðræði í Brussel. Það
er lýðræði í þjóð-
ríkjunum vegna
þess að þar eru
þing, en stofn-
anirnar, sem taka
mikilvægu ákvarð-
anirnar eins og
þríeykið [framkvæmdastjórn
ESB, Alþjóðagjaldeyrissjóð-
urinn og Seðlabanki Evrópu]
og Efnahags- og fjárhagsráð
ESB [Ecofin], þurfa ekki að
standa neinum reikningsskil.
Fjármálaráðherrarnir fara
allir heim og fordæma ákvarð-
anir evruhópsins, en halda
fram að þeir geti ekkert gert í
málinu. Flestar þessar
ákvarðanir taka lítt sýnilegar
stofnanir og embættismenn,
sem enginn veitt neitt um og
þaðan af síður kýs. Þess vegna
er evrópska hagkerfið stærsta
fjármálasvarthol plánetunn-
ar.“
Þetta er hörð gagnrýni á
þær valdastofnanir, sem ráða
för í Evrópusambandinu.
Samtökin, sem Varoufakis er í
forsvari fyrir, ætlar að gefa
sér áratug til að ná markmið-
um sínum. Hann segir þau
ekki óraunhæf. Mun óraun-
hæfara sé að halda að Evrópu-
sambandið geti haldið áfram á
sömu braut og nú án þess að
leysast upp. „Ef alræðisöflum
Evrópu tekst að kæfa lýðræði-
svæðinguna mun ESB hrynja
undan eigin ofdrambi,“ segir í
stefnuskránni.
Tíðindum af stofnun þess-
ara samtaka mun hafa verið
tekið fálega í Brussel.
Lýðræði er ámóta
vandfundið í Brussel
og súrefni á
tunglinu}
Vald án ábyrgðar
Er það ég semer með ykkur
í liði eða hryðju-
verkamennirnir í
Kobane?“, spurði
Recep Tayyib Er-
dogan, forseti
Tyrklands, sýnilega reiður eft-
ir að sendimaður Bandaríkj-
anna hafði hitt fulltrúa sýr-
lenskra Kúrda í síðustu viku.
Fólst í orðum Erdogans sú hót-
un, að nú þyrftu Vesturlönd að
velja á milli bandamanns síns í
Atlantshafsbandalaginu og
Kúrdanna í Sýrlandi.
Ekki stóð á svörum frá utan-
ríkisráðuneyti Bandaríkjanna,
þar sem nánast var sagt berum
orðum að Bandaríkin veldu
Kúrda. Þeir hefðu reynst hvað
öflugastir í baráttu sinni gegn
Ríki íslams og myndu því
áfram njóta stuðnings Banda-
ríkjanna.
Þetta hefur ekki glatt Er-
dogan, en sú ákvörðun Vladim-
írs Pútíns Rússlandsforseta að
bjóða sýrlenskum Kúrdum að
opna sendiskrifstofu í Moskvu
hefur kætt hann
enn minna. Sam-
skipti Rússa og
Tyrkja eru nú þeg-
ar við frostmark,
og eiga ríkin í
grimmilegri valda-
baráttu innan Sýrlands þar
sem hvorir tveggja þykjast
vera að berjast gegn Ríki ísl-
ams, en eru í raun að jafna met-
in við aðra andstæðinga sína.
Þar sem bæði Bandaríkja-
menn og Rússar reyna að biðla
til Kúrda skapast sú hætta að
Erdogan telji sig nauðbeygðan
að grípa til frekari aðgerða til
að bæta hag uppreisnarmanna,
nú þegar Rússar og Assad eru
að þjarma duglega að þeim.
Hörð afstaða Tyrkja til
Kúrda veldur hættu á að sam-
skipti þeirra við aðrar þjóðir
versni og að þeir verði ekki til
að stuðla að friði á svæðinu
heldur fremur hið gagnstæða.
Það væri mikil ógæfa á þessu
ófriðarsvæði þar sem Tyrkir
ættu að vera í stöðu til að
stuðla að friði.
Ekki er gott ef
Tyrkir einangra
sig vegna afstöðu
sinnar til Kúrda}
Afarkostir Erdogans
N
ú hafa rúmlega 65 þúsund manns
skrifað undir áskorunina til
stjórnvalda að endurreisa heil-
brigðiskerfið. Það vita það allir
sem vilja vita að þörfin til að
bæta heilbrigðisþjónustu í þágu allra lands-
manna er til staðar. Styrmir Gunnarsson, fyrr-
verandi ritstjóri Morgunblaðsins, er einn af
stuðningsmönnum þess að meira fjármagni
verði varið í heilbrigðiskerfið. Hann setur málið
fram með einföldum hætti þegar hann segir að
ekki þurfi að hækka skatta til að ná í auka-
fjármagn heldur eigi að skera niður kostnað
annars staðar og byrja á utanríkisþjónustunni.
„Örþjóð í Norður-Atlantshafi, þjóð fiskimanna
og bænda, er að eyða milljörðum í að halda uppi
sendiráðum úti um heim sem er algjörlega
ástæðulaust og skiptir okkur engu máli,“ segir
Styrmir í myndbandi á vefsíðunni endurreisn.is.
Í þessu máli er ég sammála mínum gamla ritstjóra. Ég
skoðaði umsvif utanríkisþjónustunnar og velti fyrir mér
hvað við höfum að gera við að manna þetta allt saman með
tilheyrandi kostnaði: 15 sendiráð í Berlín, Brussel, Hels-
inki, Kaupmannahöfn, London, Moskvu, Osló, París,
Stokkhólmi, Vín, Ottawa, Washington, Nýju Delhí, Peking
og Tókýó. 4 aðalræðisskrifstofur í New York, Winnipeg,
Þórshöfn og Nuuk. 3 umdæmisskrifstofur Þróunarsam-
vinnustofnunar Íslands í Kampala í Úganda, Lilongwe í
Malawi og Mapútó í Mosambík. Þessu til viðbótar heldur
íslenska ríkið úti þremur fastanefndum hjá NATO í
Brussel, World Trade Organization í Genf og
Sameinuðu þjóðunum í New York. Þá má ekki
gleyma öllum 250 ræðismönnum Íslands sem
eru staðsettir í yfir 80 ríkjum.
Í utanríkisráðuneytinu eru 130 starfsmenn
og annar eins fjöldi er á sendiskrifstofunum úti
í heimi en í hverju sendiráði eru sendiherrar,
sendiráðunautar, sendiráðsfulltrúar, ritarar,
viðskiptafulltrúar og bifreiðastjórar.
Það skiptir máli að vera í góðum sam-
skiptum við umheiminn en fyrr má nú vera.
Erum við ekki komin langt fram úr okkur í
þessu umfangi öllu?
Með nýrri samskiptatækni hefur heimurinn
allur skroppið saman þannig að fólk getur ver-
ið í afbragðs samskiptum hvenær sólarhrings-
ins sem er. Auk þess hefur flugferðum til og
frá okkar litlu eyju fjölgað gífurlega mikið
þannig að lítið mál er að komast á fjarlægar slóðir á til-
tölulega skömmum tíma ef mikið liggur við. Er ekki
ástæða til að fara ofan í saumana á kostnaðinum sem fylgir
utanríkisþjónustunni? Annars er það nýjast að frétta frá
utanríkisráðuneytinu að ungur háskólanemi hefur bæst í
hópinn. Það er auðvitað þungavigt í þeirri aðstoð og kostar
sitt.
Hvað ætli þurfi margar undirskriftir til að einhver ráða-
manna leggi við hlustir og átti sig á hvaða forgangsröðun
landsmenn vilja? Er kannski of langt í næstu kosningar til
að einhver þeirra sé reiðubúinn að stíga fram og lýsa yfir
vilja til að gera eitthvað í málinu? margret@mbl.is
Margrét Kr.
Sigurðardóttir
Pistill
Sendiráð eða heilbrigðisþjónusta?
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjóri:
Davíð Oddsson
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Ritstjóri og framkvæmdastjóri:
Haraldur Johannessen
FRÉTTASKÝRING
Ómar Friðriksson
omfr@mbl.is
Lífeyrissjóðir hafa verið aðsækja í sig veðrið á íbúða-lánamarkaðinum að und-anförnu og lækkað vexti á
sjóðfélagalánum, fjölgað valkostum,
lækkað lántökugjöld og margir sjóð-
ir hækkað veðhlutfall af markaðs-
virði fasteigna upp í 75%. Þá fjölgar
þeim lífeyrissjóðum sem bjóða
óverðtryggð lífeyrissjóðslán sam-
hliða verðtryggðum. Að sögn for-
svarsmanna sjóða sem rætt var við
hefur eftirspurn sjóðfélaga eftir lán-
um aukist verulega að undanförnu.
Skv. yfirliti sem birt var í sein-
asta veffréttablaði Landssamtaka
lífeyrissjóða voru fimm lífeyrissjóðir
farnir að bjóða sjóðfélögum sínum
bæði verðtryggð og óverðtryggð lán
í nóvember sl. Á seinustu mánuðum
og vikum hafa fleiri sjóðir bæst í
þennan hóp og eru lífeyrissjóðir
sem bjóða einnig óverðtryggða vexti
í dag orðnir fast að tíu talsins eftir
því sem næst verður komist.
Talmenn einstakra sjóða segja
að sjóðirnir bjóði mun betri lánskjör
en viðskiptabankarnir á sambæri-
legum lánum. Í Peningamálum
Seðlabankans í gær segir að sl.
haust hafi nokkrir lífeyrissjóðir
lækkað húsnæðislánavexti og hækk-
að jafnframt veðhlutföll. Hjá sum-
um þeirra hafi vaxtalækkunin þó
gengið til baka að hluta en aðrir
hafa lækkað þá enn frekar.
Eftir vaxtalækkanir hjá nokkr-
um lífeyrissjóðum á seinasta ári eru
breytilegir vextir verðtryggðra lána
hjá t.d. Lífeyrissjóði verslunar-
manna í dag 3,50%. Fastir verð-
tryggðir vextir hjá Gildi lífeyrissjóði
eru 3,55% og breytilegir vextir
verðtryggðra lána eru nú 3,20%.
Nýlega ákvað Frjálsi lífeyrissjóð-
urinn lækkun vaxta á verðtryggðum
lánum með breytilegum vöxtum úr
3,8% í 3,17% og býður sjóðurinn
framvegis líka upp á óverðtryggð
lán með föstum vöxtum (6,58%) til
þriggja ára í senn. Frá og með 1.
febrúar sl. býður Lífsverk lífeyr-
issjóður sjóðfélögum sínum óverð-
tryggð íbúðalán með 6,5% vöxtum
og ákvað sjóðurinn jafnfram að
vextir af verðtryggðum lánum lækki
í 3,5%. Lífeyrissjóður starfsmanna
ríkisins býður eingöngu verðtryggð
lán en með 3,6% föstum vöxtum og
breytilegir vextir eru nú 3,13%.
„Það hefur verið mjög mikil
fjölgun lánsumsókna eftir að við
fjölguðum valkostunum og lækk-
uðum vextina og við höfum alveg
fundið fyrir því að sótt er í óverð-
tryggðu lánin,“ segir Arnaldur
Loftsson, framkvæmdastjóri
Frjálsa lífeyrissjóðsins. Hann segir
svolítið vera um að sjóðfélagar
blandi saman lánsformum og taka
þá kannski einhverja blöndu af
verðtryggðu og óverðtryggðu láni.
Tæpt ár er síðan Gildi lífeyr-
issjóður fór að bjóða upp á óverð-
tryggð lán samhliða verðtryggðum
lánum. „Við viljum að sjóðfélagar
hafi val,“ segir Árni Guðmundsson,
framkvæmdastjóri Gildis. Þónokkur
eftirspurn sé eftir óverðtryggðum
lánum sem eru engu að síður í mikl-
um minnihluta. Ætla megi að 10 til
15% lána til sjóðfélaga séu óverð-
tryggð. Gildi lækkaði vexti á verð-
tryggðu lánunum í lok síðasta árs.
,,Það hefur verið veruleg aukning í
lánveitingum og mikið verið að gera
undanfarnar vikur,“ segir Árni. Sér-
staklega hafi verið líflegt nú í byrj-
un þessa árs. „Reyndar varð líka
heilmikil aukning á síðasta ári frá
fyrri árum en við finnum fyrir
ennþá meiri áhuga núna,“ segir
hann.
Í fyrra lánaði sjóðurinn á þriðja
milljarð til sjóðfélaga sem var um
500 milljóna kr. aukning frá 2014.
Aukin eftirspurn eft-
ir lánum lífeyrissjóða
Morgunblaðið/Eggert
Fjármögnun Lífeyrissjóðir sækja af meiri þunga inn á íbúðalánamarkaðinn
og bjóða lægri vexti, rýmri veðhlutföll allt að 75% og fleiri tegundir lána.
Sjóðfélagalán lífeyrissjóða stóðu
í tæplega 168 milljörðum kr. í lok
síðasta árs skv. bráðabirgðatöl-
um Seðlabankans. Lífeyrissjóðir
eiga að skila að lágmarki 3,5%
raunávöxtun af eignum sem er
viðmið við tryggingarfræðilegt
uppgjör. Það stendur þó ekki í
veginum fyrir því að þeir geti
boðið lægri vexti af útlánum sín-
um. ,,Við teljum þetta ágætis
ávöxtun fyrir sjóðinn,“ segir Árni
Guðmundsson hjá Gildi um láns-
kjörin á sjóðfélagalánunum.
„Þessi eignaflokkur hefur komið
vel út í gegnum tíðina, lítið verið
um afskriftir og þetta er nátt-
úrlega þjónusta við sjóðfélag-
ana. Okkur sýnist að lífeyrissjóð-
irnir séu almennt að bjóða mun
betri kjör heldur en bankarnir,“
segir hann. „Við teljum þetta
ennþá mjög traustan fjárfesting-
arkost og alveg ásættanlega
ávöxtun fyrir sjóðinn,“ segir Arn-
aldur Loftsson hjá Frjálsa lífeyr-
issjóðnum.
Ágætis
ávöxtun
SJÓÐFÉLAGALÁNIN