Víkurfréttir - 19.12.2002, Blaðsíða 2

Lestu Víkurfréttir á Netinu daglega á slóðinni www.vf.is
Jólahugvekja
Nú stcndur aðventan sem hxst. Við bíðum fxðingar-
hátiðarfrelsarans með síst minni eftirvæntingu en
endranxr, þar sem við búum okkur undir komu jól-
anna. Hátíð Ijóss ogfriðar, eða hátiðar Ijóss og lög-
frxðinga eins og þau hafa einnig verið nefnd því i
kjölfar jólanna verði lógfrxðingar feitir, þegar fólk
þarf að taka afleiðingum jólastreitunnar. Það hefur
einnig verið sagt aðfjórtándi jólasveinninn,
Kortagleypir, komi i febrúar og gleypi öll kreditkort-
in þegarfólk er búið að eyða utn efni fram unt jólin.
Við undirbúning jölanna keppistfólk við að baka,
sauma, skreyta og þrifa allt Iteima hjá sér hátt og
lágt. Það upphefst á mörgum heimilum hálfgert
stríðsástand. Þá er eins og renni xði á sumt fólk og
það Italdi aðþað missi af jólunum ef það taki ekki
þátt í þessu kapphlaupi sem einkennt Itefur jólaund-
irbúninginn síðustu árin eða áratuginn, og þykir
mörgum nóg um hversu bráðlátir við íslendingar
erum orðnir þegar farið er að hengja upp jólaljósin i
nóvember, á skjön við allar gamlar oggóðar Itefðir.
Það eru einmitt hefðirnar sem við erum svo fastlield-
in á . Hefðir og venjur sem við erum býsnaföst i og
verða rikar í okkar fari? Engu ntá breyta.Allt verður
að vera eitts ogfyrri ár.
Við verðutn sérstaklega fastheldin á þxr hefðir setn
tengjast jólunum, ekki síst jólamatnum. Hversu
tnargir sjóða hangikjötið á Þorlákstnessu og hafa svo
svínahamborgarhrygg, rjúpu eða kalkún á aðfanga-
dagskvöld? Flestir vilja Itafa satnskonar mat og
tnamma hafði á þá geta vandast tnálin þegar fólk
liefur sambúð og háðir aðilarnir vilja hafa mat eins
og matnma. Það sagði mér kona að þegar hún hafi
framreitt hangikjötið fyrstujól þeirra hjóna, eftir
sinu höfði eða höfði mömtnu sinttar, og tnaður hennar
fxrði það vatfxrnislega i tal að tnatnma hans Itefði
nú alltaf haft uppstúf tneð hangikjötinu,fékk hantt
það svar að hann skyldi þá barafara,fara lieitn til
tnötnmu sittnar og borða þar. Hatitt ntun ekki hafa
gertfleiri tilraunir í þessa veru og ef til vill er liattn
entt að borða jólahangikjötið átt uppstúfs, hvort setn
honum likar betur eða verr.
Þrátt fyrir ríkar Itefðir breytast hlutirnir þó smátt og
smátt því að sjálfsögðu hafa orðið tniklar breytingar í
þjóðfélaginu siðustu áratugina og öll viljum viðgera
vel við börnin okkar, ekki siðttr ett okkarforeldrar
reyndti að gera eins vel og þau gátu við okkur þó ekki
hefðu þau tttikið handa á milli, oft á tíðuin. Mig
langar að bjóða ykkur í lítiðferðalag, txplega hálfa
öld aftur i tímann ogfylgjast tneð örlitilli jólasögu.
Lofa ykkur að skyggnast inni líflitils stúlknbarn
setn var að alast upp úti á landi á þeitn tima.
Það er að styttast í jólin og tilhlökkunin er tnikil,
þótt ekki sé vott á Playstation 2 í jólagjöf tneð til-
heyrandi tölvuleikjum né Barbie dúkku og dúkku-
húsi eða öðru álika. Titninn varla silast áfram og
biðin eftir jólunutn er ótrúlega löng. Klukkan nánast
stendur i stað mest allatt desettiberniánuð. Þegar
stúlkubarnið tekur sig til ogfylgist grannt tneð
klukkuskómtnitini gengur hún stundum hreinlega
afturábak. Birtingarmyndir aðventunnar eru drunga-
legir dagar, þar scm myrkrið rxður ríkjutn, nánast
allan sólarhringinn. Sólin nxr ekki að skína iipp
fyrirfjallatoppana. fólafastan bar nafn með réttu.
Það var viðhafður hálfgerður meinlxtalifnaður varð-
atidi mat,þótt ekki vxri fastað í orðsins fyllstu
merkingii. Þeitn mun betur smakkaðist jólamatur-
inn þegar þar að kxtni.
Fjölskyldiifaðirinn var á öðru landshorni i vinnu.
Hann var fyrir stitttutn hjá ameríska liernutti, þar
sem nóga vititui var að liafa og vitað að liatin kxmist
ckki heitn um þessi jól,frekar en öll hin, svo útiverk-
injafnt sem innanhúsþriffyrir jólin lögðust jafnt á
systkinin sjö og tnóður þcirra. Faðiritin hafði þuift
aðfara í biirtu að vinnafyrir skuldum, þegar stúlku-
barnið var aðeitts þriggja mátiaða, svo fjölskyldan
lenti ekki á sveitinni, en það voru sveitungarnir
lirxddastir um. Það var of dýrt fyrir hann, að taka
sérfrí i vitttiu, titnjólin ogferðast um langan veg.
Því kom hattn aðeins heim i örstutt frí á sumrin, setn
varð til þess, að stúlkubarnið þekkti hann ekki, eftir
langa fjarveru. Hún vissi samt að von vxri á pakka
frá honutn tncð jólagjöfum, epliim og appelsínum og
það sem gladdi e.t.v. mcst, bréfiim til allra og hún
fengi sitt eigið bréf.
Morgutt einn, stuttu fyrir jól, þegar stúlkubarnið
kotn áfætur, var móðirin búiti að baka til jólanna,
dýrindis smákökur og tertur í mörgum stórum dtittk-
um, því tnikiðþurfti ofan i öll þessi börti og stiindiim
voru auka börn að sunnan, en ekki var vcrið að vor-
kenna þeitn og taka þau heitn yfir jólin. Móðirin
liafði notað nóttina til að baka, til aðfá nxði, svo
liiín yrði Jljótari. Börnin fengu svo að smakka krxs-
ingarnar um morguninn. Á Þorláksmessii var hlust-
að á jólakvcðjur i útvarpinu, tncðan klárað var að
þrífa allt hátt og lágt. Litíir handleggir teygðu sig
eins og þeir ttáðti, til að aftná skitinn og móðirin
stjórnaði ölliitn krakkaskaranuttt við verkið.
Loks ranii aðfangadagur upp og jólaskrautið var tekið
fratn, cn ekki var til siðs að skreytafyrr en þantt dag.
Hann varjafn lengi að liða og liinir dagarnir og ekki
var hxgt að stytta sér stundir við að horfa á bartia-
efni í sjónvarpi í þá daga. Jólahangikjötið xtlaði
aldrei að verða soðið og maginn orðinti ótrúlega
svangur. Svo kom að því aðfara i jólafótin. Tekinn
varfratn kjóllfrá siðustu jólum og þar siðustu, setn
var að verða ansi lítill og þröngur. Kjóll, setn ein af
eldri systrunum liafði átt ogfengið notaðan frá skyld-
fólki fyrir siinnan. Þaðgekk skikkanlega að komast
i kjólinn, en öllu verr, þegarfara átti úr lioniim aftur.
Þá þurfti einn að toga í kjólinn og annar i stúlku-
barnið. Svipað var um lakkskótta, sem voru orðnir
tiúmeri oflitlir, þvifxturnir uxu alltofhratt og voru
eins og visttir spóaleggir á að lita og txrnar kvörtuðu
sáran yjir því, að þutfa að vcra i einutn linút i skón-
um. Ekki voru til penittgar til að kaupa skó eðafót
á öll þessi börn, sem uxu eins og þau xttu lifið að
leysa og tognuðu á alla kanta. Skónutn var því lagt,
Jljótlega eftir tnatinn og gefiðfri, það setn eftir var
kvöldsins.
Uttt þessi jól, gróf í tveimurfingrum vinstri liandar, á
stúlkubarninii, löngutöng ogfitigiirgónti þutnaUs.
Það var ekki verið aðfara tneð slíka smámuni til
Ixknis, lieldur klippti móðirin ofan af öllu satnan,
sótthreinsaði vel og bjó um sárið og þar setn stúlku-
barnið varðistfimlega, tneðati á þeirri athöfn stóð,
varð aðfá eldra systkini til að halda henni fastri.
Hvorki var gefið pensilín né verkjatöjlur. Slíkur lúx-
iis var ekki til, cttda voru verkirnir svo tniklir i vin-
stri liendi, að varla var lixgt að borða jólamatinn tneð
þeirri hxgri. Þegar búið var að vaska upp, seni
dxmdist á þá sem liöfðu sloppið viðfjósverkin það
kvöldið, varfarið að luiga að jólapókkum. Vonast var
til að i einhverjum leyndist bók og efheppnin var
með e.t.v litill konfektkassi i öðrum. Þá var kvöldið
fullkomið, lixgt að hrittga sig niður, uttdir hreinum
rúmfótum og lcsa uns svefninn txki völdin.
Ájóladag varfarið að skitna eftir tnatiiiaferðiim, þótt
i raun vxri það hcldtir snemmt. Á antiati dagjóla
var skitttað heldur ákveðnara í átt að nxsta bx, þar
sem aintnan og afinn bjiiggu ásamt frxndfólki. Þeg-
ar sást til tnannaferða braust út tnikil gleði því vitað
var að scndiboðitin kxttti tneð boð i árlega jólaveislu
hjá ömmunni og afanum og þar ntyndi allt skyld-
fólkið hittast, því ekki var til siðs að flxkjast á milli
bxja ttetna eiga brýnt erindi og þá átti aðJlýta sér.
Auiiað var óþarfa flækingiir. Aftur upphófst stríðið
við alltof lítinu kjól og litla skó, en það voru stná-
tnunir, miðað við ánxgjuna sem fékkst af jólaboðinu.
Einhvern timan tnilli jóla og nýárs var svokallað
barnaball, setn á okkar timum er nefnt jólaball. Til-
hlökkunin var mikil, þar setti þetta var eitta skemmt-
iin ársins,fyrir börn, ittan þess að komast i réttir á
haustin og tvxr til þrjár messur yfir árið. Etin á ný
hófst striðið við kjólitin og skóna, netna þann dag var
ekki hxgt aðgefa skönumfri. Þeir urðu að vera á
fótunum, hvað sem tautaði og raulaði, enda fengn
fxturnir að gjalda þess. Þegar heitn var kotnið voru
verkirnir í fótunum svo miklir, sem e.t.v. að einhverju
leiti geta eittnig skrifast á vaxtarverki, að stúlku-
barniðgrét sig i svefn um kvöldið. Á barnabaUið
mxtti jólasveinninn að sjálfsógðu og gaf böriiutiutti
epli og dansaði með þeim i kringum jólatréð. Það
trúði þó enginti á jólasveininn því það vissu allir og
stúlkuharnið þar tneð, að jólasveinninn og mjólkur-
bilstjórinn voru einn og sami maðurinn. Það trúirjú
enginn á mjólkurbílstjóra, jafnvel þótt hattn sé ótta-
legur jólasveinn.
Eftir áramótin, sem voru án flugeldasýningar, tók við
grár hversdagsleikinn á tiý og bið eftir vorinu, þegar
fjólskyldufaðirinn kxmi heim í nokkra daga. Dag-
arnir voru dimtnir og langir, þótt smátt og smátt txki
birtan völdin, en kosturinn við myrkrið var sá, að
alltaf sáust stjörnurnar og norðtirljósin. Þetta voru
áhyggjulausir dagar. Það var allt svo gott i gamla
daga.
Cuð geji ykkur gleðilegjól oggxfuríkt nýtt ár.
Ástríður Helga Sigurðardóttir
guðfrxðingur
2