Morgunblaðið - 11.07.2016, Blaðsíða 9

FRÉTTIR 9Innlent
MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 11. JÚLÍ 2016
www.fr.isSylvía G. Walthersdóttir
Löggiltur fasteignasali
Salvör Davíðsdóttir
Nemi til löggildingar fasteignasala
Brynjólfur Þorkellsson
Sölufulltrúi
FRÍTT
VERÐMAT
ENGAR SKULDBINDINGAR
HRINGDU NÚNA
820 8081
sylvia@fr.is
Sjöfn Ólafsdóttir
Skrifstofa
Elvar Ingimundarson
elvar@mbl.is
„Almennt séð er öll svona und-
anlátssemi og uppgjöf gagnvart
frelsiskreddukjaftæðinu mjög
slæm,“ segir Þórarinn Eldjárn, rit-
höfundur um drög innanríkisráðu-
neytisins að frumvarpi um manna-
nafnalöggjöf.
Samkvæmt frumvarpinu verða
felld niður ákvæði um hámarks-
fjölda nafna, ákvæði um að nöfn
barna skuli vera íslensk, ákvæði um
að stúlkur skuli fá kvenmannsnafn
og drengir karlmannsnafn, ákvæði
um að nafn megi ekki vera barni til
ama, ákvæði um að börn séu kennd
við foreldra sína hafi þau ekki ætt-
arnafn og ákvæði um fjölda nafna-
breytinga. Einnig er fellt úr gildi
bann við nýjum ættarnöfnum og
vernd eldri ættarnafna felld niður.
Samkvæmt frumvarpinu er kenni-
tölunni ætlað að taka við sem meg-
ineinkenni einstaklingsins enda sé
hún sérstakt og einkvæmt persónu-
auðkenni.
Engin vernd fyrir börn
Helstu rökin fyrir þessari nýju
lagasetningu eru þau að því sjón-
armiði hafi vaxið ásmegin að réttur
manna til að ráða sjálfir nöfnum sín-
um og barna sinna sé ríkari en hags-
munir samfélagsins af því að tak-
marka þennan rétt. „Það fellur burt
öll vernd nafnbera fyrir óheppileg-
um eða íþyngjandi nöfnum,“ segir
Þórarinn. Réttur foreldranna sé því
algjör en barnsins enginn.
„Það sem mér finnst óheppilegt
er þessi krafa um að fallið sé frá öll-
um reglum og venjum í nafni frels-
is,“ segir Þórarinn og spyr hvort
ekki sé þá líka réttast að fella niður
allar reglur um stafsetningu og mál-
far þar sem þær hefti líka frelsi
fólks.
Ekki sér íslenskt fyrirbæri
„Í nágrannalöndum okkar hefur
mannanafnalöggjöf verið umdeild
en hún er víða byggð á því að menn
vilja standa vörð um sín ættarnöfn.
Það eru stífar reglur um skráningu
nafna í Danmörku, Noregi og Sví-
þjóð. Í Austur-Evrópu eru svo víða
strangar reglur um stafsetningu
nafna sem komu þannig til að eftir
fall Sovétríkjanna vildu nýju ríkin
standa vörð um sitt tungumál,“ seg-
ir Trausti Fannar Valsson, dósent í
stjórnsýslurétti, en hann segir
Mannréttindadómstól Evrópu hafa
komist að þeirri niðurrstöðu að slík
löggjöf sé í lagi og brjóti ekki í bága
við mannréttindi. Hann segir nýlega
dóma á Íslandi þó benda til þess að
full ástæða sé til þess að lagfæra
mannanafnalöggjöfina hér á landi.
Kenninöfn í hættu
„Ég segi nú ekki að það þurfi að
hafa vit fyrir öllum en það hefur
stundum þurft að ræða við fólk
hvort það sé búið að hugsa hvernig
verði fyrir barn að bera ákveðið
nafn alla ævi,“ segir Guðrún Kvaran
prófessor sem lengi sat í manna-
nafnanefnd.
Hún segir þó mestu hættuna vera
þá að kenninafnasiðurinn hverfi úr
málinu og ættarnöfn taki við.
Kenninafnasiðurinn, það að kenna
sig við föður eða móður, er forn-
germanskur og eru Íslendingar í
hópi örfárra þjóða sem hafa haldið
honum við. „Ég vil heldur láta
leggja niður ættarnöfn, þar á meðal
mitt eigið fremur en að gefa ætt-
arnöfn algjörlega frjáls. Við höfum
ein þjóða í Vestur-Evrópu varð-
veitt kenninafnakerfið en það
var fljótt að hverfa á hinum
löndunum á Norðurlönd-
unum þegar ættarnöfn voru
tekin upp fyrir heilar fjöl-
skyldur,“ segir Guðrún.
Hún segir lögin um milli-
nöfn hafa verið gerð fyrir
fólk sem vildi hafa vísi
að ættarnafni en
það gat þá skýrt
millinafni eins og
Viðfjörð en samt
haldið föð-
urnafni.
Engin vernd fyrir nafnbera
 Innanríkisráðuneyti leggur fram drög að nýju frumvarpi  Vilja fella niður flestar reglur um
mannanöfn  Víða stífar reglur um skráningu nafna, ættarnöfn og stafsetningu nafna erlendis
Morgunblaðið/Alfons Finnsson
Börn Einstaklinga framtíðarinnar vill ríkið þekkja sem kennitölur fremur
en nefnda menn enda verður öllum frjálst að breyta nafni sínu að vild.
Það þykir ef til vill ekkert sér-
staklega íslenskt að bera ætt-
arnafn en 1915 voru sett lög
sem heimiluðu mönnum að
bera ættarnafn gegn greiðslu.
Þeir sem þegar báru ætt-
arnafn þurftu að greiða tvær
krónur fyrir að halda því en
aðrir gátu sótt um ættarnafn-
sleyfisbréf fyrir tíu krónur og
máttu þá ekki aðrir en ætt-
menni þeirra bera það eft-
irnafn. Lögunum var síðan
breytt 1925 og ný ættarnöfn
bönnuð.
„Mörg ættarnöfn urðu til
þegar Íslendingar bjuggu til
danska útgáfu af nöfnum
sínum. Þannig urðu til ætt-
arnöfn eins og Thoroddsen
og Thorarensen,“ segir Þór-
arinn Eldjárn rithöfundur.
Hann segir einnig hafa
verið nokkuð um það að
menn hafi tekið upp
eiginnöfn eins og Eld-
járn eða örnefni eins
og Breiðfjörð sem
ættarnöfn.
Ættarnöfn til
sölu á 10 kr.
ÍSLENSK ÆTTARNÖFN
Þórarinn Eldjárn