Morgunblaðið - 06.09.2016, Blaðsíða 20

20 UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 6. SEPTEMBER 2016
Vegna mikillar sölu vantar okkur
fasteignir á höfuðborgarsvæðinu,
á söluskrá.
Ef þú ert í söluhugleiðingum,
endilega hafðu samband sem fyrst, í
síma 5334200 eða : arsalir@arsalir.is
Ef þú vilt selja, kaupa eða leigja fasteign,
hafðu samband í síma 533-4200
eða arsalir@arsalir.is
Ágæti fasteigna
eigandi !
Björgvin Björgvinsson,
löggiltur fasteignasali
Örugg og traust þjónusta í
fasteignaviðskiptum í áratugi.
Úrsögn Breta úr
ESB er í styttingu
kölluð Brexit og komi
hugsanlega til hins
sama hjá Frökkum, er
því gefið heitið Frexit.
Ekki verður séð hver
kjör Bretar fá með út-
göngusamningi en
þeir samningar gætu
dregist enda fara
Bretar sér hægt.
Áhrifa gætir vegna harðrar um-
ræðu um ESB í Frakklandi í að-
draganda forsetakosninga þar að
vori. En er þá Evrópusamvinnan
að liðast í sundur, eins og andstæð-
ingar þessa mikla átaks hafa haldið
fram? Það væri ein birting-
armyndin.
Önnur birtingarmynd er sú, að
Evrópusambandið sé einstakt sögu-
afrek til hagsældar samfélags full-
valda þjóða. ESB reis úr ösku eyði-
leggingar heimsstyrjaldar með
stofnun sameiginlegs markaðs, laga
og stofnana. Þróun þessa viðskipta-
og efnahagssamstarfs, með fjölgun
aðildarríkja úr 6 í 28, á sér enga
hliðstæðu til velsældar í Evrópu-
sögunni. Kjarninn er hinn frjálsi
innri markaður, sem Ísland og
Noregur tengdust með EES-
samningnum 1994. Viðskiptafrelsi
sem Ísland hefur notið í ESB-
löndum í 24 ár, hefur verið mikil
lyftistöng velfarnaðar
þjóðfélagsins.
Þriðja birting-
armyndin er sagn-
fræðileg um að
frönsku stjórn-
málaleiðtogarnir Mon-
net og Schumann hafi
með mótun hinnar
nýju Evrópu sætt
erfðafjendurna Frakka
og Þjóðverja. Fyrir
Frakka var ávinning-
urinn að Þjóðverjar
létu þá mjög um áhrif
en helstu áfangarnir eru samþykkt
stofnskráarinnar, Rómarsamnings-
ins, 1958, Maastricht-samningsins
frá 1992 um stofnun mynt-
bandalags, evrunnar, og Lissabon-
samningsins frá 2009 sem festir
stofnanaskipulagið. Þessir samn-
ingar voru gerðir á ríkjaráð-
stefnum og staðfestir af þjóðþing-
um. Önnur leið til lagasetningar er
taka ákvarðana á lægra stigi stofn-
ana til síðari staðfestingar þjóð-
þinga. Aðalhlutverki gegna þá ekki
ríkisstjórnir heldur sérfræðingar,
eurókratar á vegum framkvæmda-
stjórnarinnar og embættismenn úr
ráðuneytum, ríkisstofnunum og fé-
lagasamtökum sem reka öfluga
starfsemi í Brussel. Með þeim
hætti hefur komið til víðtæk sam-
eiginleg framkvæmd í fjölda mála-
flokka, svo sem varðandi umhverf-
ismál, hollustuhætti í
matvælaframleiðslu, heilsugæslu,
umferðarmál o.fl. Þessar gjörðir
eru innleiddar í íslensk lög, svo
sem við á. En vöxtur þessa starfs-
lags, hefur orðið þyrnir í augum
margra sem sjá ESB undir ofurst-
jórn skrifræðis í Brussel.
Nú er spurt hvort hádramatísk
ákvörðun Breta verði ekki yf-
irskyggð af atburðum í Frakklandi
og þá jafnvel Frexit. Evrópusam-
bandinu er kennt um að hagvöxtur
er enginn og atvinnuleysi var-
anlegt. Óvinsældir ESB í skoð-
anakönnunum hafa rokið upp sam-
fara uppgangi þjóðernissinnaðra og
hörkulegri ESB-umræðu í bæði
hægri- og vinstrisinnuðum stjórn-
málaflokkum í baráttunni um for-
setaembættið. Stjórnmálaskýr-
endur telja að Frakkar kunni að
segja sig að nokkru leyti frá sam-
starfinu „innan frá“, svo sem sé
stefna Pólverja og Ungverja og að
festan í fransk-þýska bandalaginu
hverfi. Á bak við býr ótti um áhrif
fjöldaatvinnuleysis, í hverfum
Hvert stefnir?
Eftir Einar
Benediktsson » Það er undirstaða
góðrar stjórnar í
sjávarútvegsmálum en
Ísland stendur öllum
þjóðum framar um að
tryggja sjálfbærni fiski-
stofna og hámörkun
arðs.
Einar Benediktsson
Ég hef verið að bíða
eftir liðskiptaaðgerð á
öxl síðan í maí 2016.
Reyndar aðgerð núm-
er tvö því liðkúla sem
ég fékk í október sl.
er ónýt og hef ég ver-
ið með stöðuga verki
síðan í mars. Fyrir
nokkru spurðist ég
fyrir á bæklunardeild
hvar ég væri á biðlist-
anum því ég væri að gefast upp.
Ritarinn tjáði mér að ég væri ekki
kominn á neinn lista og engar svona
aðgerðir fyrirhugaðar á næstunni.
Þessi nýi axlarliður væri ekki til
eða verkfærin sem þarf til að fram-
kvæma þessa aðgerð.
Skömmu síðar fékk ég högg á
öxlina í vinnunni sem gerði verkina
enn verri þannig að ég gafst upp og
leitaði á slysadeild Fossvogi.
Eftir þriggja tíma bið kom loks
læknir til að ræða við mig. Hann
byrjaði á því að segja mér að tala á
ensku, svo að ég sagði
honum sögu mína og
reyndist hann mér vel
og sagðist ætla að ná í
bæklunarlækninn
minn sem er að vinna
þarna. Leið og beið,
eftir þrjár morfín-
sprautur, þrjár par-
kódín og fjórar sterkar
verkjatöflur var ég
sendur í röntgen.
Vegna þess að ég gat
ekkert lyft hand-
leggnum sást ekki vel
hvað væri að og ákveðið að senda
mig í ómun. Æ,æ, ekki komst ég að
í ómun í Fossvogi og var því beðinn
um að skjótast niður í Orkuhús í
ómun. Kræst, hugsaði ég, á ég að
þora að keyra svona útúrdópaður?
Jæja, lét mig hafa það og kom svo
til baka og beið enn og aftur eftir
niðurstöðum. Klukkan orðin 7!
Fattaði ég loks að ég hefði hvorki
borðað né drukkið síðan klukkan 6
um morguninn!
Síðan voru mér gefnar stera- og
deyfisprautur og ég var orðinn
frekar slappur og klukkan orðin
átta. Klukkan níu var mér sleppt
loks út með loforð um að stefnt
væri á aðgerð í næsta mánuði því
verkfærin væru nú komin til lands-
ins. Leystur út með 100 morfíntöfl-
um og óskað velfarnaðar.
Já, við megum vera heppin með
okkar heilbrigðiskerfi. Undirrit-
aður veitti því athygli að nær helm-
ingur sjúklinga sem biðu eftir þjón-
ustu þennan dag töluðu ekki
íslensku. Mér finnst, eftir að hafa
borgað mína skatta og skyldur í
nærri hálfa öld, að það sé lágmark
að fá betri þjónustu en þennan dag
á spítala allra landsmanna. Ég var
heppinn því ég gat talað ensku en
mér leið eins og útlendingi í mínu
eigin landi.
Gott heilbrigðiskerfi?
Eftir Ríkarð
Óskarsson
Ríkarður Óskarsson
»Um 12 tíma heim-
sókn á Landspítala,
Fossvogi.
Höfundur býr í Hafnarfirði og er
notandi heilbrigðisþjónustunnar.
Veikburða grein forstjóra Sam-
keppniseftirlitsins sem átti að
vera svar hans við framúrskar-
andi grein Haraldar Benedikts-
sonar alþingismanns nokkrum
dögum áður varðandi möguleika
smærri fyrirtækja á markaði og
framgöngu Samkeppniseftirlits-
ins í þeim málum gefa mér tilefni
til að leggja hér orð í belg. Í
grein forstjórans er hvergi vikið
að efni greinar Haraldar heldur
reynt að sýna fram á að Sam-
keppniseftirlitið væri öðru hvoru
eitthvað að aðhafast í markaðs-
málum og þá helst að beita
stærri fyrirtæki sektum, sem þó
er vitað að breyta engu um sam-
keppnismöguleika minni fyr-
irtækja á samkeppnismarkaði.
Forstjóranum þykir það mikið
afrek að hafa sektað Mjólkursam-
söluna fyrir að mismuna
ákveðnum viðskiptavinum hennar
í verði. Af því tilefni hlýtur mað-
ur að spyrja hvernig á því standi
að heildsölufyrirtækjum almennt
leyfist að mismuna viðskipta-
mönnum sínum jafn stórlega og
raun ber vitni og meðal annars
kemur fram og er staðfest í
skýrslum Samkeppnistofnunar
frá árunum 2012 og 2015 án þess
að nokkuð sé aðhafst. Sú mis-
munun sem þar leyfist í skjóli
Samkeppniseftirlitsins er einmitt
ástæðan fyrir því að Samkeppn-
iseftirlitinu er nú alveg að takast
að útrýma minni verslunum og
heldur það í raun verndarhendi
yfir markaðsráðandi fyrirtækjum
á smáölumarkaði. Í viðskiptum
heildsala og smásala í dag-
vöruverslun eru daglega látin
viðgangast myrkraverk þar sem
enginn má vita hvað í boði er.
Engar reglur um opin og gagnsæ
viðskipti eru til staðar í þeim við-
skiptum. Í smásöluverslunum er
skylda að verðmerkja allar vörur
þannig að viðskiptavinirnir sjái
hvað í boði er varðandi hverja
vöru en í viðskiptum heildsala og
smásala er ekkert slíkt uppi á
borðum en vildarvinum heildsal-
anna látnir í té afslættir sem
nema tugum prósenta. Þetta læt-
ur Samkeppniseftirlitið viðgang-
ast og gerir ekkert í því að skapa
heilbrigt samkeppnisumhverfi á
smásölumarkaði. Það má þó segja
Mjólkursamsölunni til hróss að
hún er eina fyrirtækið, sem selur
vörur í heildsölu, sem hefur
ákveðið opið kerfi, þó ekki galla-
laust, kerfi sem öllum við-
skiptavinum fyrirtækisins er opið
og sýnilegt og allir vita að hverju
þeir ganga í viðskiptum við MS.
Samkeppniseftirlitið hefur gef-
ið út tvær skýrslur varðandi dag-
vörumarkaðinn og í þeim báðum
er greint frá því að smærri aðilar
á markaðnum í smásölu njóti
margfalt lélegri kjara í við-
skiptum við heildsalana og verði
að sætta sig við að kaupa vörur á
ca. 15-23% hærra verði en keðj-
urnar. Segir það sig sjálft að slík
staða murkar smátt og smátt lífið
úr minni aðilum og stofnunin ger-
ir ekkert til þess að bæta úr
þessu enda eru nú aðeins orðnir
eftir örfáir þverhausar sem enn
eru að berjast við að halda áfram
rekstri. Nú í ágúst hefur heyrst
að enn hafi fækkað um einn í
Reykjavík. Samkeppniseftirlitið
virðist fyrst og fremst vilja skapa
möguleika fyrir stóra rekstr-
araðila á ýmsum sviðum, og vinn-
ur beinlínis gegn því að minni að-
ilar hafi möguleika á markaði.
Það var einmitt það sem fram
kom í grein Haraldar og voru
lokaorð hans að nauðsynlegt væri
að skapa minni fyrirtækjum og
meðalstórum möguleika til að
geta starfað í samkeppni á jafn-
réttisgrundvelli. Haraldur á heila
þökk fyrir þessa mjög svo tíma-
bæru grein.
Að lokum til forstjóra Sam-
keppniseftirlitsins. Væri ekki
ástæða til að ræða við þá sem
enn eru starfandi í minni fyr-
irtækjum á samkeppnismarkaði
og heyra viðhorf þeirra og hvar
skórinn kreppir?
Smásölumarkað-
urinn og Sam-
keppniseftirlitið
Eftir Einar Jón Ólafsson » Slík staða murkar
smátt og smátt lífið
úr minni aðilum og
stofnunin gerir ekkert
til þess að bæta úr
þessu.
Höfundur er kaupmaður.
Karólínska stofn-
unin og sjúkrahúsið við
Nobelveg í Stokkhólmi
hafa verið talin meðal
þeirra fremstu í heim-
inum.
Árið 2011 var hafin
þar plastbarkaísetning
í sjúklinga eftir mikla
kynningu sem allir
vissu um og enginn
vogaði sér að gera at-
hugasemdir við. Forstjóri sjúkra-
hússins á þeim tíma var núverandi
landlæknir sem leyfði aðgerðina.
Háskóli Íslands, þ.e. LSH, var
virkur þátttakandi í þessu athæfi
með því að leggja til fyrsta sjúkling-
inn og prófessorinn í skurðlækn-
ingum tók þátt í aðgerðinni eins og
var vel kynnt í sjónvarpinu.
Athæfið var kynnt sérstaklega í
Hátíðasal Háskóla Ís-
lands og í prentmiðlum
kom fram að þetta
hefði verið lífsbjarg-
araðgerð.
Grein var birt í Lan-
cet, einu af útbreidd-
ustu og virtustu lækna-
tímaritum í heiminum,
sem þykir mikill heið-
ur, og voru tveir
fulltrúar Háskóla Ís-
lands meðal 27 höf-
unda. Höfundar teljast
allir ábyrgir fyrir að
allar staðhæfingar sé réttar. Vitnað
hefur verið í greinina um 200 sinn-
um.
Mörgum varð þó fljótt ljóst að
ekki var allt sem skyldi. Prófessor
frá Uppsalaháskóla rannsakaði að-
gerðirnar og úrskurðaði að bæði vís-
inda- og siðareglur hefðu verið þver-
brotnar og falskar upplýsingar verið
settar fram í greininni, þ.e. vís-
indasvindl hefði átt sér stað (á ensku
science fraud) sem eru neikvæðustu
ummæli um meint vísindi.
Karólínska mótmælti í fyrstu en
sjúklingar dóu einn af öðrum. Rekt-
or og nóbelsnefndarmaður töldu
ástæðu til að segja af sér. Margir
meðhöfundar „vísindagreinarinnar“
frábáðu sér ábyrgð og sögðu sig frá
greininni og var nafn þeirra afmáð
af vefsíðu tímaritsins.
Eftir frekari rannsóknir sænskra
fjölmiðla og upplýsingar varð Karól-
ínska stofnunin að viðurkenna að
ásakirnar væru réttar og telur þetta
hina mestu hneisu fyrir stofnunina
og hafa rýrt álit hennar. Fleiri yf-
irmenn neyddust til víkja.
Fróðlegt verður að sjá í hvaða sal
Háskóli Íslands og LSH, sem voru
virkir aðilar í þessu máli, geri al-
menningi grein fyrir þátttöku sinni í
þessu vísindasvindli og hneisu og
áhugavert að fá að vita hversu lengi
enn landsmenn eigi að fá að njóta
dómgreindar og forystu íslenskra
þátttakenda.
Karólínska heitir að bæta úr og
jafnframt tryggja vinnuöryggi
þeirra uppljóstrara (whistle blo-
wers) sem voga sér að gera at-
hugasemdir við vafasamar starfs-
ferðir og ákvarðanir. Þeir eiga ekki
að óttast að verða reknir eins og á
Íslandi, (ég er þegar rekinn!).
Háskóli Íslands og plastbarkinn
Eftir Birgi
Guðjónsson » Fróðlegt verður í
hvaða sal Háskóli Ís-
lands gerir grein fyrir
þátttökunni og hversu
lengi eigi að njóta dóm-
greindar og forystu ís-
lenskra þátttakenda.
Birgir Guðjónsson
Höfundur er sérfræðingur í lyflækn-
ingum og meltingarsjúkdómum.
—með morgunkaffinu