Dagblaðið Vísir - DV - 09.10.2015, Blaðsíða 22

Helgarblað 9.–12. október 201522 Umræða
„Dagar koma“
n Íslensk ljóð að fornu og nýju n Tvær nýjar ljóðabækur óma í höfðinu
E
kki veit ég hvernig samfélag
okkar liti út eða hvernig við
sem þjóð værum innrétt-
uð til sálarinnar ef hér hefði
ekki verið stunduð ljóðlist al-
veg frá landnámsöld og reyndar líka
fyrir þann tíma, á því máli sem við
nú köllum íslensku. Um okkar litlu
visku og speki má segja að hana sé
að finna í ljóðlist; siðfræði okkar og
jafnvel trúarbrögð eru ekki síður í
Eddukvæðum en þeirri góðu bók
Biblíunni. Enda grípum við helst
til Hávamála þegar við minnumst
látinna. Alveg frá fyrstu kynslóð Ís-
lendinga hafa hér verið ort stór-
brotin kvæði, og það sum af þeim
mögnuðustu; Egill Skallagrímsson
kaldhamraði ljóð sem ekki er með
öllu auðvelt að skilja sum hver, en
enginn vandi að upplifa engu að
síður; maður er kominn á sjó þegar
maður les eða hefur yfir þetta kvæði
um skip (þjöl, eða þél) í sjávarháska:
Þél höggr stórt fyrir stáli
Stafnkvígs um veg jafnan
Út með éla meitli
Andærr jötunn vandar
En svalbúinn selju
Sverfr eirar vanr þeiri
Gestils álft með gustum
Garndr of stál fyr brandi.
Mínir vinir …
Mikið úr klassíkinni er þannig
að ekki verður betur gert meðan
jörð er uppi. Bólu-Hjálmar orti þá
hendingu staka sem best hefur ver-
ið gerð á Íslandi, um það þegar vinir
hans kvöddu jarðlífið:
Mínir vinir fara fjöld
Feigðin þessa heimtar köld
Ég kem á eftir, kannski í kvöld
Með klofinn hjálm og rifinn skjöld
Brynju slitna, sundrað sverð og
syndagjöld.
Stormviðvörun
Og henni linnir ekkert snilldinni
sem ort er á íslensku. Um síðustu
helgi las ég tvær glænýjar ljóða-
bækur sem enn óma báðar í höfði
mínu. Kristín Svava Tómasdóttir
er með bókina „Stormviðvörun,
og merkilegt nokk, og sjaldgæft má
það kallast, að maður þarf varla
nema að lesa baksíðutextann til að
átta sig á að hér er eitthvað merki-
legt á ferðinni. Þar er að finna til-
vitnun í Birtu Líf Kristjánsdóttur,
veðurfræðing úr sjónvarpinu:
„Dagurinn á morgun verður verri
en það þýðir ekki að dagurinn í dag
sé ekki slæmur.“ Í bókinni er með-
al annars að finna þetta sem heitir
„Martröð um fermingarveislu“:
Þú ert staddur í fermingarveislu.
Hún er haldin í daufgulum sal.
Salurinn er í eigu frímúrara.
Í salnum eru stórir gluggar.
Apríl sólin þrýstir á gluggana.
Hún er að bræða snjóinn sem
þekur grasflötina fyrir utan.
Gluggarnir eru lokaðir.
Það er kæfandi hiti í salnum.
Í mollunni finnurðu lykt af
brauðtertum og gömlu fólki.
Fermingarbarnið er þér ókunnugt.
Þú þekkir engan í salnum nema
foreldra þína.
Þú svarar spurningum.
Þú segir til nafns, í hvaða skóla þú
ert og í hvaða skóla þú ætlar næst.
Þeim er alveg sama.
Þau eru strax búin að gleyma
hvað þú heitir.
Þau gætu ekki haft minni áhuga á
því hvaða mann þú hefur að geyma.
Þér er ómótt af marengstertunni.
Þú horfir út um gluggann.
Þig langar til að fara út og ganga
hringi kringum húsið þar til þetta
er búið.
Þig langar til að taka lúku af snjó
og moka honum framan í þig og
troða honum inn á þig.
En þú sérð enga undankomuleið.
Það er búið að læsa dyrunum.
Það er búið að setja slagbrand fyrir.
Þú horfir á kaffibollana
og jakkafötin
og terturnar
og þú hugsar:
Ég kemst aldrei héðan út.
Blýengillinn
Hin ljóðabókin sem ég las um síð-
ustu helgi heitir „Blýengillinn“ og
er eftir Óskar Árna Óskarsson. Þar
er meðal
annars þetta
prósaljóð
að finna, og
heitir „Göm-
ul skólasyst-
ir“:
Það var
ekki fyrr en
hann stopp-
aði bílinn
við skálann
í Vík í Mýr-
dal að hann
áttaði sig á
að eitthvað
undarlegt
var á seyði:
hann hafði
tekið ranga
konu með sér
í sumarfríið.
Hann fór að
fiska eftir því
með hægð hver hún gæti eigin-
lega verið þessi kona sem sat við
hliðina á honum í bílnum. Hann
hefði getað sagt sér það sjálfur að
ekki var allt með felldu, því ekki
var einleikið hvað konan þekkti vel
öll örnefni og kennileiti á leiðinni
og var óspör á að miðla þessari
þekkingu sinni. Eftir að hafa lagt
fyrir hana nokkrar varfærnar
spurningar kom upp úr dúrnum
að þetta var gömul skólasystir
hans. Og þegar hann fór að spyrja
hana nánar um hagi hennar kom í
ljós að þau höfðu verið gift í þrjátíu
ár og að hún vissi ekki betur en að
þessi ferð hefði einmitt verið farin í
tilefni þeirra tímamóta.
Fiðrildaskóli
Óskar Árni hefur lengi verið eitt
af mínum eftirlætisskáldum, og
það sama á við um Gyrði Elíasson,
en merkilegt nokk þá birti Hall-
grímur rithöfundur Helgason fyrir
nokkrum árum ádrepu um ís-
lenskan nútímaskáldskap, sem
mig minnir
að honum
hafi þótt eitt-
hvað of tíð-
indalítill. Og
þar fengu
sérstaklega
að finna til
tevatnsins ef
ég man rétt
einmitt þeir
Gyrðir og
Óskar Árni,
og voru kall-
aðir fiðrilda-
skólinn. Það
er ekki af
neinni ill-
kvittni sem
ég er að rifja
þetta upp,
enda held ég
að þetta hafi
nú að ein-
hverju leyti verið vel meint stríðni
af hálfu Hallgríms. Og eitt verður
maður að gefa Hallgrími, og það
er að velja einmitt þessi skáld til
Einar Kárason rithöfundur skrifar
Þér að segja
Kristín Svava Tómasdóttir „Merkilegt nokk, og sjaldgæft má það kallast, að maður þarf
varla nema að lesa baksíðutextann til að átta sig á að hér er eitthvað merkilegt á ferðinni.“
„Og henni linnir
ekkert snilldinni
sem ort er á íslensku.
Um síðustu helgi las ég
tvær glænýjar ljóða bækur
sem enn óma báðar í
höfði mínu.
Bólu-Hjálmar „Orti þá hendingu staka sem
best hefur verið gerð á Íslandi, um það þegar
vinir hans kvöddu jarðlífið.“
Er skipulagið í lagi...?
Lausnir fyrir heimili og fyrirtæki
Brettarekkar
Gey
mslu
- og
dekk
jahi
llur
Mikil burðargeta
Einfalt í uppsetningu
KÍKTU VIÐ Á WWW.ISOLD.IS OPIÐ 08:00 - 17:00
Nethyl 3-3a - 110 Reykjavík
Sími 53 53 600 - Fax 567 3609