Dagblaðið Vísir - DV - 20.11.2015, Qupperneq 12

12 Fréttir Helgarblað 20.–23. nóvember 2015
Ákváðu að styrkja SÍS
með Andvökusjóðnum
n Sambandið fékk 42 milljónir króna við slit líftryggingafélagsins og eignir þess fjórfölduðust
E
ignir Sambands íslenskra
samvinnufélaga (SÍS) rúm-
lega fjórfölduðust í byrjun
þessa árs þegar félaginu
voru greiddar 42 milljónir
króna úr Andvökusjóðnum sem
hélt utan um eignaréttindi við-
skiptavina líftryggingafélagsins
Andvöku sem höfðu fallið frá eða
náð 72 ára aldri áður en slitaferli
þess hófst árið 2011. Fulltrúaráð
Andvöku tók ákvörðun um að
fjármunirnir færu til SÍS, við-
skiptaveldisins fyrrverandi sem
hætti rekstri fyrir 23 árum, en til
skoðunar kom að láta þá renna til
Landspítalans og Háskólans á Bif-
röst.
„Því var velt upp á fundum full-
trúaráðsins að láta þetta renna í
hin ýmsu verkefni en niðurstaðan
varð sú að Sambandið fengi fjár-
munina með því fororði að þeir
yrðu notaðir til verkefna á sviði
fræðslu um samvinnustarf, félags-
legrar uppbyggingar og menn-
ingarmála,“ segir Guðsteinn
Einarsson, formaður skilanefndar
Eignarhaldsfélagsins Andvöku g.f.
og kaupfélagsstjóri Kaupfélags
Borgfirðinga.
Slitið í janúar
Eignarhaldsfélaginu Andvöku
var slitið í janúar síðastliðnum og
var allt eigið fé þess þá greitt út
til eigenda félagsins. Arion banki
átti 50,1% í félaginu, á grund-
velli samkomulags við Gift fjár-
festingarfélag sem var áður stærsti
hluthafi Andvöku, tryggingatakar
félagsins árin 1989 og 1990 áttu alls
40,7% og Andvökusjóðurinn 9,2%.
Eigendurnir fengu samtals 459
milljónir króna eftir að ríkið hafði
tekið fjármagnstekjuskatt upp á
tæplega 115 milljónir. Þar af runnu
42 milljónir til SÍS. Sambandið
var einnig stærsti viðskiptavinur
Andvöku, líftryggingafélags Sam-
vinnutrygginga sem var stofn-
að árið 1949, og fékk því einnig
greitt sem slíkur. Upphæð þeirr-
ar greiðslu nam 3,4 milljónum.
Heildargreiðslan til þeirra tæp-
legu 8.300 fyrrverandi trygginga-
taka Andvöku, bæði fyrir tækja og
einstaklinga, nam 187 milljónum
króna.
Slitaferli Andvöku hófst í mars
2011 og hafði þá tafist vegna um-
fangs slitanna. Skilanefnd félags-
ins starfaði því í fjögur ár að upp-
gjöri þess. Í henni sátu, ásamt
Guðsteini, Ólafur Friðriksson,
skrifstofustjóri í atvinnuvega- og
nýsköpunarráðuneytinu og fyrr-
verandi kaupfélagsstjóri á Sauðár-
króki, og lögmennirnir Gunn-
laugur Úlfsson og Ragnheiður
Þorkelsdóttir, starfsmenn Advel
lögfræðiþjónustu. Um 30 manns
sátu í fulltrúaráði Andvöku en
það var skipað fólki sem tengd-
ist kaupfélögunum, Sambandinu
eða skyldum fyrirtækjum með ein-
um eða öðrum hætti. Meðal þeirra
voru Guðsteinn, Þórólfur Gíslason,
kaupfélagsstjóri Kaup félags Skag-
firðinga, Sigurjón Rúnar Rafns son,
aðstoðarkaupfélagsstjóri í Skaga-
firði, Valgerður Sverris dóttir, fyrr-
verandi ráðherra og þingmaður
Framsóknarflokksins, Finnur Ing-
ólfsson, fyrrverandi ráðherra, og
áðurnefndur Ólafur Friðriksson.
„Þar sem SÍS var stofnandi
Andvöku á sínum tíma var talið
eðlilegt að þeir peningar sem eftir
stæðu myndu renna þangað til
þessara fræðslu- og menningar-
verkefna,“ segir Guðsteinn.
Funduðu í október
Hannes Karlsson, stjórnarformaður
SÍS, segir stjórnendur og félagsmenn
félagsins nú skoða hvað gera eigi við
Andvökusjóðinn. Eignir Sambands-
ins námu 13,7 milljónum króna í
árslok 2014 en félagið skuldaði þá
rúmar 200 þúsund krónur. Þar af
nam stofnsjóður þess í Háskólan-
um á Bifröst alls tíu milljónum og
bankainnistæður tæpum 3,4 millj-
ónum.
„Sambandið var á sínum
tíma með miklar tryggingar hjá
Andvöku og átti þannig rétt á
endurgreiðslunni. Félagið hélt að-
alfund sinn í október þar sem við
fórum yfir hver framtíð þess gæti
verið nú þegar þessir fjármunir
eru komnir inn. Það er ekkert
óeðlilegt við þessar breytingar
að þessi mál séu skoðuð og hvað
hægt sé að gera með framhaldið,“
segir Hannes og heldur áfram:
„Á aðalfundinum voru menn
með framsögu þar sem meðal
annars var farið yfir þessar pæl-
ingar varðandi mögulega fram-
tíðarsýn fyrir félagið. Þær vöktu
mikla athygli en þarna vorum
við meðal annars að bera okk-
ur saman við samvinnufélög úti
um allan heim og hvernig þau
hafa þróast á síðustu árum enda
hafa þau breyst talsvert. Ekki síst
í Skandinavíu þó að það hafi ekki
náð hingað til lands.“ n
Sambandið Höfuðstöðvar SÍS voru lengi við Sölvhólsgötu þar sem menntamálaráðu­
neytið er í dag.
Haraldur Guðmundsson
haraldur@dv.is
Listaverkin í kössum í 20 ár
Samkvæmt ársreikningi SÍS fyrir árið 2014
nemur vátryggingaverðmæti listaverka­
safns félagsins 9,9 milljónum króna. Þar
er um að ræða hluta þeirra listaverka
sem skreyttu skrifstofur Sambandsins og
félagið safnaði yfir 60 ára tímabil. Safnið
er ekki bókfært í efnahagsreikningi SÍS en
það var um tíma geymt á háalofti gamla
kaupfélagshússins á Húsavík. Hannes
vill ekki segja hvar safnið er geymt í dag
en svarar aðspurður að um sé að ræða
nokkur verk eftir þjóðþekkta íslenska
listamenn og nefnir hann Einar Jónsson
myndhöggvara sem lést á sjötta áratug
síðustu aldar.
„Verkin eru geymd á góðum stað í köss­
um sem þau eru örugglega búin að vera
í í einhver tuttugu ár. Okkur langar til að
sýna þetta safn og setja það upp á góðum
stað,“ segir Hannes.
Morgunblaðið greindi í nóvember
2002 frá því að Sambandið hefði selt
drjúgan hluta listaverkasafns síns eða
nokkur hundruð verk í kringum 1993 og
1994. Verkin voru seld fyrirtækjum sem
voru skyld SÍS og söluverðið notað til að
gera upp skuldir félagsins. Verðið hafi
verið í kringum 30 milljónir króna á þeim
tíma sem nemur tæpum 80 milljónum að
núvirði.
Stofnað 1902
SÍS, eða Sambandið eins og það var
kallað í daglegu tali, fagnaði 113 ára
afmæli í febrúar síðastliðnum. Þá voru
liðin 23 ár frá endalokum viðskiptaveld­
isins fyrrverandi sem var um árutuga­
skeið stærsta fyrirtæki landsins og
mikill áhrifavaldur í íslensku atvinnulífi.
Rætur þess lágu í starfsemi kaupfélaga
á Norðurlandi en við endalok níunda
áratugar síðustu aldar og byrjun hins
tíunda rambaði SÍS á barmi gjaldþrots.
Svo fór að fyrirtækið hætti rekstri og
hvarf með öllu úr íslensku viðskiptalífi.
SÍS er í dag eignarhaldsfélag og félags­
legur vettvangur kaupfélaga landsins
og áhugamanna um samvinnufélög.
Sat í skilanefndinni Guðsteinn
Einarsson, kaupfélagsstjóri Kaupfélags
Borgfirðinga, segir eðlilegt að SÍS hafi fengið
Andvökusjóðinn þar sem félagið hafi stofnað
líftrygginga félagið á sínum tíma.