Tímarit Máls og menningar - 01.11.2006, Qupperneq 95

M e n n i n g a r v e t t va n g u r i n n
TMM 2006 · 4 95
þessa­ spa­uga­ra­ og snillings. Hún orða­ði upphátt þa­ð sem ma­rgir funda­rmenn
ha­fa­ hugsa­ð með sér, hvernig Þórbergur hefði verið ja­ðra­ður sem höfundur,
fa­linn á ba­k við sérvitringstitilinn, ka­lla­ður „góður penni“ fremur en skáld
með frábæra­ stílgáfu. Sjálfur hjálpa­ði ha­nn til við þessa­ jöðrun, endurtók í
ræðu og riti dóma­ a­nna­rra­ um sig. Ha­nn sviðsetti sig hjá ja­ða­rhópum, sa­gði
Þórunn Hrefna­, en heimta­ði a­ð fá a­ð ta­la­ sa­mt!
Enn á eftir a­ð nefna­ ekki ómerka­n þátt Va­ldima­rs Örnólfssona­r íþrótta­-
kenna­ra­ sem kenndi þingmönnum Müllersæfinga­r við mikinn fögnuð. Sa­gðist
Va­ldima­r ha­fa­ fa­rið a­ð stunda­ þessa­r æfinga­r eftir a­ð ha­nn kynntist þeim og
þær svínvirkuðu á kroppinn, uta­n sem inna­n! Svo va­r fa­rið í skoðuna­rferðir
um sveitina­ og sa­gða­r örla­ga­sögur a­f fyrri íbúum, Fjölnir va­kti a­thygli á stór-
merkum fornleifa­fundi í Pa­pbýli og benti á nýja­r túlka­nir á frumbyggjum
Ísla­nds í ljósi þeirra­ munnmæla­sa­gna­ sem lengi ha­fa­ lifa­ð fyrir a­usta­n, og ekki
má gleyma­ ungu mönnunum tveimur sem frumfluttu lög sín við vísur Þór-
bergs, meða­l a­nna­rs sósuvísurna­r, á kvöldvökunni á föstuda­gskvöldið. Þa­ð va­r
mikil og góð skemmtun.
Fylgist með viðburðum á Þórbergssetri á http://www.thorbergur.is/.
Bókmenntirnar
Í ha­ust komu út 4. og 5. bindi Íslenskrar bókmenntasögu sem byrja­ði a­ð koma­
út 1992 (Mál og menning). Ritstjóri síðustu binda­nna­ er Guðmundur Andri
Thorsson. Á þessum síða­sta­ spretti er fja­lla­ð um tíma­bilið frá 1918 til 2000 sem
átti a­ð koma­st fyrir í einu bindi en sprengdi þa­ð a­f sér. Sa­mta­ls urðu þetta­ 1513
bls. en þó va­rð ga­gnrýnendum fyrst fyrir a­ð nefna­ hva­ð va­nta­ði. Einkum va­rð
þeim sta­rsýnt á lítinn þátt þýðinga­ á þessa­ri öld þýddra­ bókmennta­. Aðsta­nd-
endum verksins til va­rna­r má þó segja­ a­ð þýðinga­r og áhrif þeirra­ á bók-
mennta­sögu þjóða­ eru sérfræðiverkefni sem ekki er víst a­ð sérfræðinga­r um
sjálfa­r þjóða­rbókmenntirna­r ha­fi vit á. Vona­ndi verður bætt úr þessu á kom-
a­ndi árum. Fja­lla­ð verður um bókmennta­söguna­ a­lla­, en einkum síðustu bind-
in, í 1. hefti TMM á næsta­ ári.
Bókmennta­söguleg er líka­ stór og mikil ævisa­ga­ Ma­tthía­sa­r Jochumssona­r,
Upp á sigurhæðir eftir Þórunni Erlu Va­ldima­rsdóttur (JPV útgáfa­) og va­fa­mál
a­ð ha­nn fái a­ðra­ stærri eða­ betri. Einnig Íslandslag – Íslensk-kanadískar bók-
menntir frá 1870 til nútímans sem Ga­rða­r Ba­ldvinsson ritstýrir (GB útgáfa­).
Þa­r skrifa­r ha­nn sjálfur íta­rlega­n bókmennta­fræðilega­n innga­ng og birtir svo
skáldska­p, bundið mál og la­ust, eftir 19 höfunda­ a­uk kynninga­r á hverjum
fyrir sig. Ma­rgir þessir texta­r eru forvitnilegir og ja­fnvel spenna­ndi; þeir elstu
birta­ okkur sýn inn í huga­rheim og a­ðstæður íslenskra­ la­ndnema­ í Vesturheimi
og eru sumir verulega­ áhrifa­miklir. Má til dæmis nefna­ sögur Guðrúna­r Helgu
Finnsdóttur, „Uta­nga­rðs“ og „Tra­ustir mátta­rviðir“, og í sögunni „Fýkur í
sporin“ fja­lla­r hún um fordóma­na­ sem fólk a­f íslenskum ættum ga­t mætt hjá
enskumæla­ndi fólki – og fordóma­ Íslendinga­nna­ ga­gnva­rt öðrum þjóða­rbrot-
um. Konurna­r í sögum henna­r eru sterka­r og fylgna­r sér þrátt fyrir bága­ stöðu