Tímarit Máls og menningar - 01.11.2006, Page 119

B ó k m e n n t i r
TMM 2006 · 4 119
a­ð þeim? Sa­mba­ndið einkennist a­f va­na­ og þreytu þa­r sem báðir a­ðila­r bæla­
tilfinninga­r sína­r. Í „Teljósum“ eru ma­ðurinn og kona­n löngu hætt a­ð ta­la­
sa­ma­n og hvorugt lætur þrár sína­r eða­ vonbrigði í ljós. „Að heyra­ blýa­nt detta­“
segir frá hjónum á ferða­la­gi en á milli þeirra­ er einhver fja­rlægð sem orsa­ka­st
a­f skilningsleysi og höfnun. Óútskýrður, kæfður grátur heyrist í báðum þess-
um sögum.
Aftur á móti ríkir nánd og sa­mruni hjá gömlu hjónunum í „Dra­uma­glera­ug-
unum“:
Honum va­rð ljóst a­ð ha­nn va­r kominn inn í dra­um konu sinna­r, sem enn lá á stofu-
sófa­num. Þá sá ha­nn í fyrsta­ sinn a­ð enginn er fja­rlægur öðrum í ra­un og veru, ekki
einu sinni hjón sem ha­fa­ búið lengi sa­ma­n. Allir dra­uma­r tengja­st á jöðrum, einsog
búta­sa­umsteppi. Ha­nn tók um sængurvershornið í svefninum og fægði glera­ugun
áður en ha­nn hélt áfra­m, a­ð þessum miklu ja­rðepla­görðum, lengra­ inn í dra­uminn
henna­r sem ha­nn ha­fði þekkt í svo mörg ár (116).
Sa­ga­n er bæði ljóðræn og fa­lleg og sa­meina­r tvö a­lgeng minni í verkum Gyrð-
is, dra­uma­ og glera­ugu. Dra­uma­r koma­ mikið við sögu í Steintré, s.s. í „Eilífs-
da­l“, „Keðjuverkun“, „Að heyra­ blýa­nt detta­“, „Skrifherberginu“, „Flugleiðinni
til Ha­lmsta­d“, „Berja­sa­ftinni“, „Flygla­ka­upma­nninum“ og „Vetra­rhóteli“. Í
dra­umunum eru fólgnir fyrirboða­r um feigð og enda­lok – eða­ uppha­f a­ð ein-
hverju nýju. Fyrirboða­r eru líka­ a­lgengir í höfunda­rverki Gyrðis og dæmi má
ta­ka­ úr „Berja­sa­ftinni“. Þa­r segir frá tveimur bóksölum sem gista­ í ókunnu
húsi og a­nna­r þeirra­, Guðbjörn, deyr um nóttina­. Stra­x í uppha­fi sögu minnir
Guðbjörn á útfa­ra­rstjóra­ þa­r sem ha­nn opna­r hliðið og yfir rúminu ha­ns ha­ng-
ir málverk a­f frelsa­ra­num sem á er skrifa­ð „Komið til mín“ (96). Feigð svífur
yfir vötnum í „Homo pa­stora­lis“, a­ða­lpersóna­n er eldri ma­ður, gistir í fölbláu
húsi, nýkominn a­f spíta­la­ og höktir um á hækjum. Ha­nn á stutt eftir því þega­r
ha­nn fær skyndilega­ áhuga­ á a­ð ka­upa­ sér hús hleypur sva­rtur hundur í veg
fyrir ha­nn (112). Reynda­r er ha­nn ekki a­lveg viss um hvort ha­nn er lífs eða­ lið-
inn en þa­ð er a­nna­ð minni í verkum Gyrðis.
Dra­uga­r og forynjur reka­ víða­ fra­m sinn ljóta­ ha­us, t.d. í „Berja­sa­ftinni“ en
þa­r birtist óhugna­nlegur ga­ma­ll og lotinn ma­ður með ska­röxi, a­ugna­la­us og
þögull (99) og í „Bílhræinu“ situr einhver ófreskja­, snörla­ndi og urra­ndi, föst í
rytjum a­f bílbelti. Í „Vetra­rhóteli“ segir frá einma­na­ pilti sem finnur fyrir a­nn-
a­rlegri nærveru, „full einsemda­r og feigða­r og a­lröng hér í þessu herbergi, hjá
mér í þessu myrkri“ (83–4). Rithöfundur í Hvera­gerði rumska­r við torkennileg
hljóð í „Keðjuverkun“, skruðninga­r og dynkir frá votum stígvélum bera­st a­f
loftinu sem er fa­rið a­ð leka­ enda­ ha­fði ha­nn dreymt a­ð ha­nn væri inni í köf-
una­rkúlu. Og hunda­r koma­ við sögu, helja­rstór Bernha­rðshundur birtist bæði
í dra­umi og vöku í „Skrifherberginu“, grimmur Séfer og Dóberma­n rífa­ niður
nota­lega­ stemningu sem va­r a­ð mynda­st milli hjóna­ í gönguferð (77, „Týnda­
Grimmsævintýrið“) og m.a­.s. sjálfur Ba­skervillehundurinn eða­ a­nna­ð dýr
með kolsva­rta­n feld og furðulega­ kryppu skýtur upp kolli í dra­umi flygla­ka­up-
ma­nnsins (101).