Fréttatíminn - 14.05.2016, Blaðsíða 6

í sjötta sæti í forsetakosningunum
það árið.
Ísraelar eða Arabalönd?
Þátttaka í Eurovision miðast ekki
við landfræðilega legu þjóða, held-
ur við að þær séu meðlimir í Sam-
bandi evrópskra sjónvarpsstöðva.
Útsendingarsvæði þeirra er talið ná
frá 40 gráðum austur og 30 gráð-
um norður, svo það nær einnig yfir
stóran hluta Norður-Afríku og Mið-
austurlanda. Ísrael hefur kosið að
taka þátt í keppninni allt frá 1973, en
Arabaríkin hafa neitað að senda út
framlag þeirra og hafa því ekki tek-
ið þátt. Deilur Araba og Ísraela hafa
því ekki náð inn í keppnina nema
með óbeinum hætti, en þess má
geta að árið 1973 var einmitt síðasta
stórstríð þeirra á milli enn sem kom-
ið er, sem lauk með sigri Ísraela yfir
Sýrlendingum og Egyptum.
Eftir fall kommúnismans breytt-
ist landakort Evrópu meira en það
hafði gert frá seinni heimsstyrj-
öld, og fjöldamörg ný ríki komu til
skjalanna. Flóknast var ástandið
í Júgóslavíu, sem leystist upp árið
1991. Árið eftir tók Júgóslavía þátt
án Slóveníu, Króatíu og Makedóníu
sem höfðu lýst yfir sjálfstæði, en
Bosnía taldist hins vegar enn hluti
af ríkinu. Árið 1993 tók Bosnía þátt
undir eigin nafni í fyrsta sinn, en
þá hafði stríð brotist út í landinu á
milli þjóðarbrota Króata, Múslíma
og Bosníu-Serba.
Á Eurovision í gegnum kúlnaregn
Framlag Bosníu það árið hét „The
Whole World‘s Pain,“ og fjallaði um
hermann sem sendir ástkonu bréf
um að hann sé enn að berjast. Svo
vildi til að söngvarinn Fazla var fyrr-
um fyrirsæta sem nú var orðinn her-
maður í umsátrinu um Sarajevo. Raf-
magn hafði verið tekið af borginni
og því varð að taka lagið upp með
aðstoð rafals sem þeir höfðu keypt á
svarta markaðnum af hermönnum
Sameinuðu þjóðanna.
Loks þurftu menn að smygla
sér úr borginni í gegnum skothríð
Serba til að komast til forkeppni sem
haldin var í Zagreb í Króatíu. Bosníu-
menn komust áfram í keppninni, en
Serbíu var neitað um þátttöku sök-
um viðskiptaþvingana Sameinuðu
þjóðanna (þeirra sömu og Bobby
Fischer varð eftirlýstur fyrir brjóta
á sama tíma) og tók því ekki aftur
þátt fyrr en 2004. Fazla komst lok-
um heilu og höldnu til Írlands, þar
sem lokakeppnin var haldin sem oft-
ar, en lenti ekki nema í 16. sæti fyrir
viðvikið. Á hinn bóginn beið ástkona
hans, sem áður hafði flúið frá Sara-
jevo, eftir honum í Dublin og giftust
þau þar. Bosníumenn, sem stigu á
svið beint á eftir Íslendingum í ár,
sungu aftur um stríðið í þetta sinn
en komust ekki áfram frekar en við.
Jóhanna Guðrún og Tony Blair
En það eru ekki bara stríð sem hafa
haft áhrif á keppnina. Stundum er
hún ágætis mælikvarði á álit þjóða
í alþjóðasamfélaginu. Sem dæmi
má nefna að þrátt fyrir að vera með
stærsta tónlistariðnað Evrópu hafði
Bretland ekki unnið keppnina síð-
an við upphaf Thatcher-tímans árið
1981. Árið 1997 varð loks breyting
þar á. Britpop tónlistin ómaði víða
um álfuna og hinn ungi og glæsi-
legi Tony Blair var nýkjörinn for-
sætisráðherra. Eins og til að kóróna
endurreisnina unnu þeir jafnframt
Eurovision þetta árið. Sex árum síð-
ar hafði almenningsálit Evrópubúa
heldur snúist gegn þeim eftir þátt-
töku þeirra í hinni umdeildu innrás
í Írak. Sneru þeir þá heim frá keppni
með núll stig.
Stundum má segja að þjóðir hljóti
uppreisn æru í gegnum söngva-
keppnina. Á þetta ekki síst við um
Ísland árið 2009, þegar Jóhanna
Guðrún reisti Ísland upp úr öskustó
efnahagshruns og Icesave-hneykslis
með laginu „Is It True?“ sem náði
alla leiðina í annað sætið og er jafn-
besti árangur landsins til þessa.
Ruslana leiðir byltingu
Það árið var keppnin haldin í
Moskvu, en samskipti Rússlands og
Úkraínu eru eitt helsta bitbein álf-
unnar þessa dagana. Ruslana vann
keppnina fyrir hönd Úkraínu árið
2004 og skömmu síðar átti bylting
sér stað í landinu. Fólk klæddist app-
elsínugulu og stóð saman á Maidan
torgi til að mótmæla Viktor Yanu-
kovich forseta, sem talinn var hafa
svindlað í kosningunum. Einn af
leiðtogum byltingarinnar var Rusl-
ana sjálf, sem fór í hungurverkfall.
Yanokovich sagði af sér og Yus-
hchenko, sem var byltingarmönn-
um meira að skapi, tók við. Framlag
Úkraínu árið 2005 þótti of pólitískt
fyrir Eurovision-nefndina, sem lét
taka nafn forsætisráðherrans út.
Keppnin hafði þó margvísleg áhrif
fyrir landið. Meðal annars afnámu
Úkraínumenn vegabréfsáritanir ein-
hliða, til að gera Evrópubúum auð-
veldara að vera viðstaddir keppnina.
Hefur þeirri tilhögun verið haldið
áfram til hagsbóta fyrir ferðamanna-
iðnaðinn. Keppnin þótti og vatn á
myllu Evrópusinna, en deilurnar um
ESB komust aftur í hámæli árið 2013.
Yanukovich hafði þá aftur verið kos-
inn forseti og aftur verið steypt af
þeim sem vildu ganga í Evrópusam-
bandið. Þetta fór mjög í taugarnar á
Rússum, sem lögðu í kjölfarið undir
sig Krímskaga og hafa stutt uppreisn-
armenn í austurhéruðum landsins.
Vinna Rússar í kvöld?
Þessar deilur ná síðan inn í keppn-
ina þar sem þátttakandi Rússlands
var púaður í fyrra, en Úkraínumenn
tóku ekki þátt sökum fjárskorts í kjöl-
far stjórnarkreppu og stríðs. Fram-
lag Úkraínumanna í ár er hins vegar
sungið af Krímtataranum Jamölu á
eigin þjóðtungu og nefnist „1944,“
sem er vísun í ártalið þegar nauð-
ungarflutningar Stalíns á þjóð henn-
ar áttu sér stað. Á meðan Úkraínu-
menn grípa til sögulegra vísana til
að koma höggi á Rússa hafa menn í
Moskvu hins vegar ákveðið að skilja
pólitíkina eftir heima en leggja þess
í stað allt kapp á að sigra í keppn-
inni. Ekkert hefur verið sparað við
þátttakandann, Sergei Lazarev, og
hafa Rússar jafnvel fengið framleið-
anda sænsku poppsveitarinnar Ace
of Base til liðs við sig. Það að fá að
halda keppnina á næsta ári þykir
betra áróðursbragð en bein skot af
sviðinu og margir spá Rússum sigri
í ár.
Hvort svo mun reynast kemur í
ljós í kvöld. Aðeins eitt dæmi er hins
vegar um að söngvakeppnin hafi
komið af stað byltingu. Það gerð-
ist árið 1974 þegar lagið „E Depois
do Adeus var flutt af þátttakend-
um Portúgala. Þetta voru leynileg
skilaboð til herforingja um að hefja
valdarán gegn einræðisherranum
Tomás. Hin svokallaða „Nelliku-
bylting“ fylgdi í kjölfarið, sem leiddi
til afnáms einræðis í Portúgal og
um leið endaloka blóðugra nýlendu-
stríða þeirra í Angóla og Mósambík.
1974 var því ekki aðeins árið sem að
Abba sigraði í Eurovision.
Stundum má segja að
þjóðir hljóti uppreisn æru
í gegnum söngvakeppn-
ina. Á þetta ekki síst við
um Ísland árið 2009
Þó söngvakeppnin eigi að
heita ópólitísk hafa heims-
málin oft haft áhrif á það
sem gerist á sviðinu og stund-
um jafnvel öfugt. Hún hefur
valdið deilum á Norður-Ír-
landi, endurspeglað átökin
í Úkraínu og jafnvel komið
af stað byltingu í Portúgal.
Þá hefur hún verið til marks
um ris og fall Tony Blair og
átt sinn þátt í að endurreisa
sjálfstraust Íslendinga eftir
hrun.
Valur Gunnarsson
valurgunnars@frettatiminn.is
Líklega er mörgum í fersku minni
þegar púað var á hina rússnesku
Polinu á Eurovision í fyrra. Ekki var
þetta af listrænum ástæðum fyrst
og fremst, lagið lenti þrátt fyrir allt
í öðru sæti. Tildrögin voru hins
vegar stuðningur Rússa við upp-
reisnarmenn í Úkraínu, sem vakið
hafði sterk viðbrögð um alla álfuna.
Eurovision-keppnin hefur ávallt haft
það að leiðarljósi að hefja sig yfir
stjórnmálin, en þetta er bara eitt
dæmi af mörgum um hvað þau eru
ávallt nálægt samt.
Eurovision-keppnin var fyrst
haldin árið 1956, rétt áratug eftir lok
seinni heimsstyrjaldar. Ætlun henn-
ar frá upphafi var því að eiga sinn
þátt í að leiða álfuna saman, sem í
sjálfu sér er pólitískt markmið. Átök
í álfunni áttu þó oft eftir að endur-
speglast á sviði sönglagakeppninnar.
Árið 1970 höfðu skærur brotist út á
milli kaþólikka og mótmælenda á
Norður-Írlandi. Sama ár vann Írland
Eurovision í fyrsta sinn af mörgum
og var söngkonunni Dönu vel fagnað
við heimkomuna. Þó var sá hængur
á að sjálf var hún af norður-írskum
ættum og fædd á Englandi, en hafði
kosið að taka þátt fyrir hönd lýðveld-
isins Írlands. Svo var hún kaþólsk
og kaþólikkar á Norður-Írlandi tóku
þetta sem stuðningsyfirlýsingu við
þann málsstað að þeir ættu frekar
heima í suðrinu.
Frá Eurovision í forsetaframboð
Tveimur árum síðar náðu deilurn-
ar hámarki þegar 14 manns voru
drepnir af breskum hermönnum
í bænum Derry á Norður-Írlandi.
Það sama ár sungu Írar í fyrsta og
síðasta sinn á gelísku í keppninni,
sem mátti túlka sem andstöðu við
Englendinga. Ekki tókst að lægja
öldurnar þrátt fyrir mikla velgengni
Íra í Eurovision næstu árin. Á árun-
um 1992 til 1996 unnu þeir fjögur ár
af fimm í Eurovision og árið 1996 var
loksins samið um vopnahlé á Norð-
ur-Írlandi sem hefur að mestu verið
haldið síðan.
Af Dönu er það hins vegar að
frétta að hún fór í forsetaframboð
á Írlandi árið 1997. Þar hafði hún
ekki erindi sem erfiði, en var þó
kosin á þing tveimur árum seinna.
Árið 2011 bauð hún sig aftur fram
til forseta með það að markmiði
að vernda Írland frá Evrópusam-
bandinu, en framboð hennar hlaut
talsvert bakslag þegar í ljós kom að
hún hafði bandarískan ríkisborgara-
rétt til jafns við þann írska. Loks var
bróðir hennar handtekinn í London,
ásakaður um að hafa misnotað
tvær stúlkur undir 16 ára aldri, en
var ekki fundinn sekur. Dana lenti
í stríði og friði
Löndin sem eiga rétt á þátttöku í Eurovision. Ástralía þó hvergi sjáanleg
Ruslana fór í hungurverkfall og leiddi byltingu í Úkraínu
Jóhanna endurreisti sjálfstraust Ís-
lendinga eftir stórfellt efnahagshrun
Sími 412 2500 - sala@murbudin.is - www.murbudin.is
MOWER sláttuvélar
með Briggs&Stratton bensínmótor
Kletthálsi Reykjavík
Reykjanesbæ
CE/GS
VOTTUN
MOWER
sláttuorf
0,7KW 31CC
Skurðarbreidd
255 > 480mm
MOWER CJ18
Sláttubreidd 46cm. BS 3,5hp mótor, rúmtak 158 CC, skurðarvídd
46cm/18”. Safnpoki að aftan 60 L, skurðhæð og staða 25-85mm/8
MOWER CJ20 Sláttuvél m/drifi, BS 6,0 hp mótor,
sláttubreidd 51cm. Rúmtak 190 CC, skurðarvídd
51cm/20”, sjálfknúin 3,6 km/h, safnpoki að aftan
65 L, hliðar útskilun, skurðhæð og staða 25-75mm/8
MOWER CJ21
Sláttuvél 53cm m/drifi, BS 6,0 hp mótor, 53cm serían. Vél BS675EX með
Ready Start Briggs & Stratton vél, bensín, rúmtak 190 CC, skurðarvídd
53cm/21”, sjálfknúin 3,4 km/h. Safnpoki að aftan 65 L, hliðar útskilun
Skurðhæð og staða 25-80mm/8
42.990
66.990
69.990 21.990
6 | FRÉTTATÍMINN | HELGIN 14. MAÍ–16. MAÍ 2016