Fréttatíminn - 13.01.2017, Blaðsíða 10

10 | FRÉTTATÍMINN | Föstudagur 13. janúar 2017
Ísland gekk einna lengst allra landa í okkar heims-
hluta í að innleiða skattastefnu í anda nýfrjálshyggj-
unnar, lækka skatta á fyrirtæki og fjármagn. Rökin
fyrir stefnunni voru að þetta myndi örva efnahags-
lífið, auka tekjur ríkissjóðs til lengri tíma, draga
úr skattaundanskotum og halda fyrirtækjum og
fjármagni innan íslenska efnahagskerfisins. Ekkert
af þessu gekk eftir.
Í skýrslu fjármálaráðuneytisins um tjón þjóðarbúsins
vegna aflandsreikninga kemur fram að skatthlutfall
tekjuskatts fyrirtækja var lækkað hér fyrr, hraðar og
meira en annars staðar á Vesturlöndum. Eina undan-
tekningin er Írland, sem nú þarf að verjast því að verða
skilgreint sem aflandseyja. Sú stefna nýfrjálshyggjunn-
ar að draga úr skattheimtu af fyrirtækjum og fjármagni
hafði áhrif víða á Vesturlöndum en hvergi jafn mikil
og hérlendis.
Fyrirtækjaskattar sem voru um og yfir 50 prósent á
níunda áratugnum, voru lækkaðir í um 40 prósent og
þeim tíunda og síðan niður í 30 prósent. Stuttu eftir
aldamótin voru þeir síðan lækkaðir niður í 18 prósent
og loks allt niður í 15 prósent stuttu fyrir Hrun.
Þá var hvergi lægri skattur á fyrirtæki en á Íslandi,
að Írlandi slepptu. Lettland innheimti einnig 15 pró-
sent en annars var alls staðar innheimtur hærri tekju-
skattur fyrirtækja. Meðaltal OECD var þá 25,7 prósent
og meðaltal Norðurlanda 26,8 prósent. Íslensk fyrir-
tæki fengu á þessu tímabili um 25 milljörðum minna í
skatta árlega en þau hefðu gert ef skattheimtan hefði
verið með sambærilegum hætti á Íslandi og almennt
var í okkar heimshluta.
Samfylkingin lækkaði skatta
Þegar skatthlutfallið á Íslandi var fallið niður í 15 pró-
sent innheimtu Frakkar og Belgar um 34 prósent skatt
af fyrirtækjum. Hlutfallið var um 30 prósent í Þýska-
landi, um 28 prósent á Bretlandi, í Noregi og Svíþjóð,
26 prósent í Finnlandi og 25 prósent í Danmörku og
Hollandi. Þetta eru þau lönd sem Íslendingar vilja
helst bera sig saman við, velferðarríkin í norðvestan-
verðri Evrópu. Með því að skera sig frá þessum lönd-
um í skattheimtu voru Íslendingar einnig að skera sig
frá velferðarstefnu þeirra því ljóst var að til lengdar
gæti það ekki gengið að skerða tekjuöflun ríkisins
en ætla eftir sem áður að halda uppi sama velferðar-
stiginu.
Það sýnir ágætlega hversu almenn áhrif nýfrjáls-
hyggjan hafði og hversu drottnandi þessi hugmynda-
stefna var, að skattprósentan fór lægst var það í stjórn-
artíð Samfylkingar og Sjálfstæðisflokks. Það var því
arftaki gamla Alþýðuflokksins sem tók þátt í að höggva
tekjuöflunina undan velferðarkerfinu.
Enn lágur skattur
Eftir Hrun var skattprósenta tekjuskatts fyrirtækja
hækkuð, fyrst upp í 18 prósent og síðan upp í 20 pró-
sent. Þar er hún enn. Þrátt fyrir þessa hækkun er skatt-
hlutfallið á Íslandi enn mun lægra en meðaltal Norður-
landa eða OECD. Meðaltal OECD er um 24,5 prósent.
Auk Írlands er það aðeins lægra í nokkrum ríkjum
Austur-Evrópu: Tékklandi, Ungverjalandi, Lettlandi,
Slóveníu og Póllandi. Skattprósentan er meira að segja
hærri í Chile, gósenlandi nýfrjálshyggjunnar. Þar er
innheimtur 24 prósent tekjuskattur af fyrirtækjum.
Hlutfallið í okkar heimshluta er í dag er allt upp í 36
prósent í Frakklandi en er um 25 prósent í norðvestur
Evrópu. | gse
Ekkert land lækkaði skattprósentu tekjuskatts
fyrirtækja meira en Ísland frá aldamótum og
fram að Hruni 2008. Íslensk stjórnvöld, undir
forystu Sjálfstæðisflokksins, helminguðu fyrir-
tækjaskattinn, lækkuðu hann úr 30 prósentum
í 15 prósent. Það ár var þessi skattur aðeins
lægri í einu landi, Írlandi, sem nú glímir við
þvingunaraðgerðir Evrópusambandsins og Efna-
hags og framfarastofnunar Evrópu vegna skatta-
stefnu sinnar, berst gegn því að verða skilgreint
sem aflandssvæði. Lettland hafði sömu skatt-
prósentu og Ísland 2008 en öll önnur aðildarríki
OECD innheimtu hærri fyrirtækjaskatt. Þótt
lesa megi út úr þróun skattastefnu nágranna-
ríkja okkar að tekjuskattur fyrirtækja hafi farið
lækkandi á fyrstu árum þessarar aldar þá lækk-
aði ekkert ríki skattinn eins snemma og ört og
Ísland, ef Írland er undanskilið. Þegar verst var
innheimtu Íslendingar innan við helming þess
sem nágrannaríki okkar lögðu á fyrirtæki.
50%
40%
30%
20%
10%
2000 2016
Skattprósenta tekjuskatts fyrirtækja í aðildarlöndum Efnahags- og framfarastofnunar Evrópu, OECD, samkvæmt upplýsingum stofnunarinnar.
Skattaparadís varð gryfja skattaundanskota
Samfylkingin varð ekkert mótvægi við nýfrjálshyggjuhug-
myndir Sjálfstæðismanna í skattamálum. Undir forystu
Ingibjargar Sólrúnar Gísladóttur tók Samfylkingin þátt
í að lækka fyrirtækjaskatta enn frekar og voru þeir þá
þegar orðnir með því allra lægsta sem þekktist meðal
aðildarríkja OECD.
Geir H. Haarde var fjármálaráðherra þegar tekjuskattur
fyrirtækja var færður úr 30 prósent í 18 prósent og efna-
hags- og forsætisráðherra þegar skatturinn var lækkaður
niður í 15 prósent. Þessi stefna var rekin á þeirri kenningu
að lægri skattur ætti að auka tekjur ríkissjóðs og draga auk
þess úr fjárflótta og skattaundanskotum. Reyndin varð önn-
ur. Eftir því sem skattar lækkuðu því meiri urðu undanskot-
in og því meira fé var flutt út úr íslenska efnahagskerfinu.
Mest lækkun fyrirtækjaskatta
ir aldamót sem skattkerfin á Vest-
urlöndum voru sveigð að hagsmun-
um fyrirtækja og fjármagnseigenda.
Framan af var tekist á hugmyndir
nýfrjálshyggjunnar um að ríkinu
bæri að styðja þá sterku en ekki
þá veiku. Þessi átök héldu aftur af
áhrifum nýfrjálshyggjunnar. En eftir
hrun Sovétríkjanna og einkum eft-
ir að hinn svokallaði Blairismi lagði
undir sig sósíalísku flokkana urðu
áhrif nýfrjálshyggjunnar algjör. Upp
úr aldamótum voru skattar á fyrir-
tæki og fjármagn lækkaðir víða.
En hvergi eins heiftarlega og hér.
Segja má að íslenska skattkerfinu
hafi verið umturnað. Skattar á launa-
tekjur voru áfram háir, eins og ver-
ið hafði frá eftirstríðsárunum, en
skattar á fyrirtæki og fjármagn voru
skornir niður.
Velferðarkerfið hrörnar
Bóluhagkerfið faldi áhrifin af þessari
breytingu til að byrja með. Aukinn
hagnaður fyrirtækja og einkum
banka virtist sanna kenningu ný-
frjálshyggjunnar um að hægt væri
að auka tekjur ríkissjóðs með því
að lækka skattprósentuna. Gríðar-
leg hækkun arðgreiðslna hækkaði
síðan fjármagnstekjuskattinn þótt
skattprósentan væri óvenju lág. Aft-
ur virtist það sönnun þess að ný-
frjálshyggjan gengi upp.
Svo var þó ekki. Aukinn hagn-
aður og auknar arðgreiðslur voru
froða og bólan sprakk. Við það féllu
tekjur ríkissjóðs langt niður fyr-
ir það sem verið hafði fyrir þessar
skattabreytingar, jafnvel þótt vinstri
stjórnin 2009-2013 hafi hækkað
bæði skatta á fyrirtæki og fjármagn.
Við Hrunið kom í ljós að velferðar-
kerfin, heilbrigðis-, mennta- og fé-
lagskerfi; höfðu hrörnað í góðær-
inu. Þrátt fyrir gríðarlega þenslu í
samfélaginu höfðu þessi grunnkerfi
hrörnað. Þegar þenslan hvarf kom í
ljós hvað tekjustofnarnir voru veik-
ir. Síðan þá hafa ýmsar einskiptis-
tekjur, stöðugleikaframlög þrota-
búa bankanna og háar arðgreiðslur
banka í ríkiseigu, vegið upp tekjutap
vegna óvenjulágra skatta á fyrirtæki
og fjármagn, en ekki nóg til að halda
í horfinu.
Bóluhagnaður
Þegar bornar eru saman þær tekjur
sem ríkissjóður myndi innheimta ef
hér væri skattkerfi líkt og á Norður-
löndunum og það sem gert er á Ís-
landi kemur í ljós sá skaði sem ný-
frjálshyggjan hefur valdið.
Fyrstu ár aldarinnar, meðan
tekjuskattur fyrirtækja var enn
svipaður og í nágrannalöndunum
en fjármagnstekjuskatturinn hafði
verið lækkaður mikið, innheimti rík-
issjóður um 17 til 21 milljarðs króna
minna á núvirði en verið hefði ef
skattkerfið íslenska hefði verið líkt
og á Norðurlöndunum. Þegar fyrir-
tækjaskatturinn var lækkaður 2002
hækkaði þessi eftirgjöf í skattheimtu
af fyrirtækjum og fjármagni upp í 35
til 60 milljarða króna á núvirði.
Gönguferðir um fjallendi Malaga og Cádiz á Spáni. Við kynnumst hinum „hvítu þorpum“ Andalúsíu
og einnig skemmtilega strandbænum Torremolinos í
Malagahéraði. Gist er á fallegu 4* hóteli í bænum Ronda
fyrstu 4 næturnar og þaðan förum við í dagsferðir og
heimsækjum 3 af þekktustu hvítu þorpum Andalúsíu:
Grazalema, Zahara de la Sierra og El Bosque – öll staðsett
í þjóðgarði Grazalemafjallanna.

Gengið er í grennd við þorpin sem heimsótt eru hverju
sinni um 4-6 klst. á dag. Göngurnar flokkast undir léttar
til miðlungserfiðar og henta því flestum sem eru í nokkuð
góðu formi.

Á fimmta degi keyrum við niður að strandbænum
Torremolinos í Malaga og njótum þess að liggja í sólinni
og kíkja á mannlífið, en Torremolinos er einstaklega
skemmtilegur bær með mikið úrval af búðum,
veitingastöðum og börum. Hægt er að fara í stuttar
ferðir á marga skemmtilega staði frá Torremolinos,
t.d. fjallaþorpsins Mijas, Malagaborgar eða til breska
landráðssvæðisins Gíbraltar svo eitthvað sé nefnt.
RONDA – GRAZALEMA – ZAHARA DE LA SIERRA
EL BOSQUE – TORREMOLINOS
Frá kr. 213.995 m/morgunmat o.fl.
Netverð á mann frá kr. 213.395 m.v. 2 í herbergi.
Innifalið: Flug, skattar. Gisting á 4* hóteli m/morgunverði í 4 nætur og
gisting á 4* hóteli með morgun- og kvöldverði inniföldum í 3 nætur.
Þá er 1 hádegisverður einnig innifalinn. Rúta og íslensk og ensk
fararstjórn í göngum. Akstur til og frá flugvelli.
Bir
t m
eð
fy
rir
va
ra
um
pr
en
tvi
llu
r.
He
im
sfe
rð
ir
ás
kil
ja
sé
r r
étt
til
le
iðr
étt
ing
a á
sl
íku
. A
th.
að
ve
rð
ge
tur
br
ey
st
án
fy
rir
va
ra
.
E
N
N
E
M
M
/
S
IA
•
N
M
79
54
9
HVÍTU ÞORPIN
á Spáni
Gönguferð 28. maí í 7 nætur