SÍBS blaðið - 01.06.2015, Blaðsíða 8

SÍBS BLAÐIÐ 2015/28
Hreyfing íslenskra
ungmenna
Grein
Öllum er orðið ljóst að hreyfing er heilsusamleg
og getur dregið úr líkum á svokölluðum lífs-
stíls sjúkdómum, sjúkdómum sem að miklu leyti
orsakast af hegðun okkar, s.s. hreyfingarleysi,
lélegri næringu, tóbaksnotkun, áfengisneyslu
og streitu. Af þeim sökum hefur Embætti
Landlæknis gefið út hreyfiráðleggingar þar
sem kemur fram að börn og unglingar eigi að
hreyfa sig í 60 mínútur á dag af miðlungserfiðri
og erfiðri ákefð og að aðrir aldurshópar eigi að
hreyfa sig í 30 mínútur á dag af miðlungserfiðri
ákefð1. Nú kunna einhverjir að velta fyrir sér
hvers vegna fullorðnir eigi að hreyfa sig minna
en börn, hvað það er sem gerist við 18 ára
aldurinn sem veldur því að ráðlögð hreyfing
helmingast? Svarið er ekkert, það er ekkert
sem gerist. Hins vegar er það svo að börn gera
yfirleitt það sem þeim er sagt og munu því
hreyfa sig í 60 mínútur fái þau slík fyrirmæli frá
fullorðnum. Sé fullorðnum aftur á móti sagt að
hreyfa sig í 60 mínútur á dag er hætt við að þeir
beri við tímaleysi og geri ekki neitt. Meiri líkur
eru á að fullorðnir gefi sér 30 mínútur á dag í
hreyfingu og því eru ráðleggingarnar þannig þó
svo að það sé fullorðnum augljóslega jafn hollt
og börnum að hreyfa sig í klukkutíma dag hvern.
Hreyfing eða æfing
Hreyfing er hver sú notkun beinagrindarvöðva
sem felur í sér orkueyðslu. Æfing er hins vegar
hreyfing með eitthvað að markmiði, s.s. að auka
þol eða styrk. Fólk hugsar því oft ranglega að
æfingar séu eina hreyfingin sem skipti máli á
meðan í raun öll hreyfing skiptir máli, t.d. ganga
(í vinnunna), garðvinna, gólfþvottur og fleira.
Hins vegar getur verið erfitt að meta hreyfing-
una og ákefð hennar. Athafnir mannfólksins
hafa því verið reiknaðar út frá grunnorkuþörfinni
(sú orkunotkun sem líkaminn þarf í fullkominni
hvíld) og þær athafnir sem krefjast orkunotkunar
sem eru 3-6 sinnum grunnorkuþörfin eru taldar
meðal erfiðar2. Erfið hreyfing er svo yfirleitt
talin vera 6-9 sinnum grunnorkuþörfin2. Nánari
útlistun á meðalerfiðri og erfiðri hreyfingu má
finna í 2. tölublaði SÍBS frá 20133.
Lengi vel var mjög erfitt að meta ákefð og lengd
hreyfingar og einungis notast við spurningalista
eða viðtöl. Báðar aðferðirnar eru háðar minni
fólks og líklegt að aðspurðir fegri þátt
sinn, gefi upp lengri og ákafari
hreyfingu en átti sér stað.
Því fóru rannsakendur að
mæla þol fólks og nota
sem ígildi hreyfingar
þar sem þolæfingar
auka þol og rökrétt
að álykta að þolmeira
fólk hreyfi sig meira.
Hins vegar er þol einnig
talsvert háð erfðum og
því er ekki alveg hægt að
leggja þol og hreyfingu að
jöfnu. Á tíunda áratugnum urðu
skrefmælar vinsælt tæki til að mæla
hreyfingu vegna þess að þeir voru ódýrir og
nokkuð nákvæmir og fljótlega komu út ráðlegg-
ingar sem sögðu að fólk ætti að taka a.m.k.
Sigurbjörn Árni Arngrímsson, PhD. Prófessor, Rannsóknarstofa í íþrótta- og
heilsufræði á Laugarvatni Menntavísindasvið Háskóla Íslands