Dagblaðið Vísir - DV - 11.03.2016, Blaðsíða 22

Helgarblað 11.–14. mars 201622 Fólk Viðtal
„Ég var
álkulegur“
Ævar Þór Benediktsson hefur heldur betur slegið í gegn á síðustu misserum sem Ævar vísindamaður.
Hann fór heim af síðustu Edduhátíð með tvær Eddur í farteskinu og átti fyrir eina heima frá því árið áður.
Það hvarflaði ekki að honum að karakterinn ætti eftir að skapa viðlíka vinsældir og raun ber vitni þegar
hann byrjaði með þetta hugarfóstur sitt í útvarpi á sínum tíma. Ævar ætlaði sér alltaf að verða leikari og
það var nánast heimsendir í hans huga þegar hann komst ekki inn í leiklistarnámið í fyrstu tilraun. Sem
barn og unglingur var hann algjör grúskari og nörd, en er þakklátur fyrir að hafa fengið að vera hann sjálfur.
Blaðamaður settist niður með Ævari og fékk að kynnast manninum á bak við vísindamanninn.
É
g er kominn með þrjár Eddur
í heildina sem er mjög gaman.
Ég er upp með mér og stoltur,“
segir leikarinn, rithöfundurinn
og þáttagerðarmaðurinn Ævar
Þór Benediktsson, sem flest börn
þekkja eflaust betur undir nafninu
Ævar vísindamaður, sem er karakter
sem hann hefur leikið um árabil. Í ár
fékk Ævar bæði Edduverðlaun fyrir
besta barna- og unglingaefnið, líkt
og í fyrra, og besta lífsstílsþáttinn.
Hann bjóst ekki alveg við svona
mikilli velgengni og viðurkenningu
þegar Ævar vísindamaður var að
fæðast á sínum tíma. „Ævar vísinda-
maður varð fyrst til í útvarpi en fyrir
tilviljun var honum boðið í heim-
sókn í Stundina okkar. Í kjölfarið
bauð Björgvin Franz Gíslason, þá-
verandi umsjónarmaður Stundar-
innar, mér að vera með regluleg
innskot í þáttinn, sem urðu á end-
anum um þrjátíu talsins. Þegar nýir
aðilar tóku við Stundinni þá þurfti
svolítið að taka ákvörðun: „go big or
go home“.“
Mikilvægt að fjalla um
konur og karla
Ævar, ásamt leikstjóra þáttanna, Egg-
erti Gunnarssyni, viðraði þá hug-
mynd við dagskrárstjóra RÚV hvort
það væri áhugi fyrir því að þessi
karakter yrði notaður til að gera
þætti í anda Nýjasta tækni og vísindi
fyrir börn og unglinga. Og sem bet-
ur fer var vilji fyrir því. Nú er þriðja
þáttaröðin í sýningu á RÚV og nýtur
Ævar mikilla vinsælda meðal barna
og unglinga.
„Ég er mikill grúskari og hef alltaf
verið, en ég er ekki menntaður sem
vísindamaður. En ég er með ákveðna
grunnþekkingu á ýmsum sviðum
og er duglegur að lesa mér til um
hlutina ef eitthvað vantar upp á. Svo
þegar kemur að þáttunum þá er ég
með fólk í kringum mig sem veit sínu
viti og ég get leitað til. Ég er alls ekki
feiminn að viðurkenna ef ég veit ekki
eitthvað. Ef maður spyr ekki þá lærir
maður ekki neitt,“ bendir Ævar rétti-
lega á. En hann hefur einmitt sjálfur
lært ansi margt af því að fræða æsku
þessa lands um tækni og vísindi.
„Þetta er búið að vera mjög lær-
dómsríkt á margan hátt. Ég hef auð-
vitað lært hvernig á að gera sjónvarp,
skrifa handrit og allt það, en svo læri
ég líka af því sem ég fjalla um í þátt-
unum. Eitt af þemum þáttanna frá
byrjun var að skoða íslenskt hugvit.
Hvað við á Íslandi erum klár og búin
að gera margt þrátt fyrir að vera
svona fá. Það er sérstaklega gaman
að heimsækja minni fyrirtæki sem
maður hefur jafnvel aldrei heyrt um
en eru að gera frábæra hluti. Jafnvel
selja vörur út um allan heim. Það er
mjög gaman að kynnast þeim heimi
og ég hefði örugglega aldrei kynnst
honum ef ég hefði ekki verið að gera
nákvæmlega það sem ég er að gera.
Annað sem mig langaði að gera í
þáttunum var að rannsaka vísinda-
menn úr mannkynssögunni í hverri
viku, og þá skipti öllu máli að fjalla
um karla og konur jafnt.“
Hafði engan áhuga á hestum
Ævar er elstur fjögurra systkina,
fæddur 9. desember árið 1984. Hann
ólst upp á sveitabæ í Borgarfirðin-
um fyrir utan eitt ár þegar hann bjó
á Hólum í Hjaltadal þar sem pabbi
hans sinnti kennslu. Bærinn þar sem
Ævar sleit barnsskónum heitir Stað-
ur og er mitt á milli Borgarness og
Baulu-sjoppunnar, en foreldrar hans
voru með hesta og ráku tamninga-
stöð. Sjálfur hafði hann lítinn áhuga
á hestamennsku og það kom fljótt í
ljós. En foreldrar hans virtu það og
leyfðu honum bara að sinna sínum
áhugamálum, lestri og hvers kyns
grúski. „Mamma og pabbi gerðu sér
snemma grein fyrir því að ég var ekki
að fara að taka við býlinu og það var
bara allt í lagi. Þau hvöttu mig áfram
í því sem mig langaði að gera, sem
var að verða leikari,“ segir Ævar en
leiklistin heillaði mjög snemma.
„Þegar ég var fimm ára og horfði á
Strumpana og fattaði að það var einn
maður sem talsetti þá alla, að hann
fengi borgað fyrir það og að þetta
væri vinnan hans, þá vissi ég ná-
kvæmlega hvað mig langaði að gera.
Þetta breyttist auðvitað og þróaðist
eftir því sem ég eltist, en ég er mjög
heppinn að vinna við það sem ég hef
áhuga á og hef menntað mig í. Það
eru algjör forréttindi.“
Fékk að vera hann sjálfur
Ævari leið vel í sveitinni í Borgar-
firðinum sem barn en Reykjavík í
fjarska var vissulega heillandi, með
alla sína afþreyingu og spennandi
tækifæri. „Ég held að það sé oft
þannig að þegar maður býr í sveit þá
vill maður búa í borg og öfugt. Ég sá
alltaf Reykjavík í rósrauðum bjarma,
en eftir á að hyggja er ég mjög
ánægður með að hafa bara fengið að
vera í litlum skóla með fámennum
bekkjum,“ segir Ævar, sem gekk í
Varmalandsskóla í Borgarfirðinum.
„Kennararnir voru æðislegir og ég
fékk pláss til að vera ég sjálfur. Ég hef
ekki yfir neinu að kvarta þaðan.“
Þrátt fyrir að Ævar gengi í skóla
með jafnöldrum sínum á Varma-
landi þá var ekki alltaf auðvelt að
hitta vinina utan skólatíma, enda
töluverð vegalengd á milli bæja. Og
ekki var hægt að eiga samskipti í
gegnum samfélagsmiðla eða spjall-
forrit, enda slíkt ekki komið á þeim
tíma. „Það þurfti að skipuleggja
heimsóknir með fyrirvara og þá
þurfti einhver að ná í mig, enda al-
veg hálftíma keyrsla aðra leiðina. En
þegar við fluttum á Hóla þá fannst
mér svo magnað að eiga nágranna
sem bjuggu í næstu íbúð eða næsta
húsi. Það var hressandi tilbreyting að
þurfa ekki að leggja í langferð til að
heimsækja vini sína.“
En hann er þakklátur fyrir að hafa
ekki haft ótakmarkað aðgengi að
hinni ýmsu afþreyingu, eins og til
dæmis kvikmyndahúsum. Fyrir hon-
um var það að fara í bíó til einstakra
hátíðarbrigða. „Ég var fyrir vikið bara
mikið að lesa og það hefur haft mikil
áhrif á allt það sem ég hef verið að
gera. Allt það sem ég las þegar ég var
yngri er enn að veltast um í hausnum
á mér. Svo átti ég auðvitað bróður
sem var bara rétt á eftir mér í aldri
og svo bættust tvær systur í hópinn.
Og foreldrar mínir eru líka mjög
skemmtilegir, þannig að ég var alls
ekki einn þótt ég væri ekki að fá vini í
heimsókn á hverjum degi.“
Glaður að fá gleraugu
Eftir grunnskólann lá leið Ævars
í Menntaskólann á Akureyri þar
sem hann bjó á heimavist í fjög-
ur ár og fannst það „alveg geggj-
að“, eins og hann orðar það sjálfur.
„Félagslífið var alveg brilljant. Það
var svo mikið í gangi, mörg félög
og góð stemning. Ef maður vildi þá
gat maður troðið sér í allt. Það var
líka mjög gaman að vera á vistinni
og mér þykir mjög vænt um þennan
tíma þarna fyrir norðan. Ég á góðar
minningar þaðan.“
Ævar viðurkennir að hann hafi
verið ansi virkur í félagslífinu – að
sjálfsögðu í leikfélaginu – en líka í
ræðuliðinu og fleiri félögum. Hann
segist samt hafa verið frekar mikið
nörd á unglingsárunum og nefnir gott
dæmi blaðamanni til glöggvunar. „Ég
var mjög ánægður þegar ég var í sjötta
bekk og fékk að vita að ég þyrfti að fá
gleraugu, því þá yrði ég alveg eins
og Bert,“ segir Ævar hlæjandi og vís-
ar þar til sögupersónu úr vinsælum
bókum frá tíunda áratugnum. En Bert
sá var mikill grallari og grúskari, ör-
lítið nörda legur með gleraugu. Það
var ekki leiðum að líkjast, að Ævari
fannst. „Þetta segir kannski eitthvað
um það hvernig unglingur ég var. Ég
var álkulegur en ágætur. Það var bara
allt í lagi. Svo var það líka þannig bæði
í Varmalandsskóla og MA að ég fékk
bara að vera ég sjálfur. Ég átti góðan
vinahóp sem samanstóð af alls konar
fólki. Allir voru einhvern veginn og
fengu að vera þannig. Það er mjög
mikilvægt að hafa gott net af fólki í
kringum sig sem tekur manni eins og
maður er. Ég spáði aldrei í það hvort
ég væri þessi týpa eða hin týpan, var
bara alltaf ég sjálfur. En svona í seinni
tíð, þegar ég skoða gamlar myndir,
þá hugsa ég kannski með mér: „ókei,
hvaða peysa er þetta? hvað var ég að
spá?“ en þannig var ég bara,“ segir
hann einlægur.
Ætlaði að taka viðtal við hest
Hugur Ævars stefndi enn á leiklistar-
nám eftir stúdentspróf, en það vildi
akkúrat þannig til að ekki var tekið
inn í leiklistardeild Listaháskólans
árið sem hann kláraði MA. Þá var
tekið inn í skólann þrjú ár í röð, en
ekki fjórða árið. Hann vildi samt ekki
ekki láta þetta ár fara til spillis og var
ákveðinn í því að fá vinnu tengda
leiklistinni á einhvern hátt á meðan
hann beið eftir því að komast í inn-
tökuprófin. „Í staðinn fyrir að sækja
um störf sem verið var að auglýsa þá
hugsaði ég með mér hvernig ég gæti
náð mér í reynslu fyrir leikarastarfið.
Ég sendi því bréf í allar áttir, í leikhús-
in, á RÚV, á tímarit og fleiri staði. Og
ég fékk vinnu sem leikmunavörður
í Borgarleikhúsinu. En að vinna bak
við tjöldin er eitthvað sem ég held að
allir leikarar ættu að prófa allavega
einu sinni á starfsferlinum. Það er
svo mikilvægt að gera sér grein fyrir
því að ef það væri ekki fyrir fólkið bak
við tjöldin, þá væru flestar sýningar
helst til lítilfjörlegar. Það var líka svo
gaman fyrir mig sem leikhúsáhuga-
mann að fá vinnu í alvöru leikhúsi.
Ég vissi auðvitað hvað allir hétu og
kunni leikskrár utan að. En á sama
tíma vildi ég líka passa mig að vera
ekki fyrir, fór með veggjum og reyndi
eins og ég gat að vera samviskusam-
asti „propsari“ í heimi.“
En það var ekki eina starfið sem
Ævar fékk. Hann komst líka inn í
barnaþátt á Rás 1 sem hét Vitinn og
var í umsjón Sigríðar Pétursdóttur.
„Atli Rafn Sigurðarson leikari hafði
verið með henni, en hann var að
hætta og þau voru ekki búin að aug-
lýsa stöðuna þegar ég sendi bréfið.
Þau settu mig í smá próf. Létu mig
hafa upptökutæki í viku og ég mátti
gera hvað sem er.“ Ævar tók þessu
tækifæri að sjálfsögðu fagnandi og
ákvað að brjóta blað í íslenskri út-
varpssögu og taka viðtal við hest. „Ég
tók tækið með mér út á tún, labbaði
yfir skurði og girðingar og var alltaf
á leið í áttina að einhverju stóði til
að taka viðtal við hestinn. Á meðan
laumaði ég inn fræðslu um íslenska
hestinn, en loksins þegar ég komst
að stóðinu þá hljóp það í burtu og
upptökunni lauk. Og ég fékk starfið
út á þetta.“
Áfall að komast ekki inn
Ævar starfaði við þáttinn í á þriðja ár,
en varð að hætta þegar hann komst
loksins inn í leiklistarnámið. Það
reyndist honum aðeins erfiðara en
hann hafði gert ráð fyrir en hafðist á
endanum. „Ég komst ekki inn í fyrstu
tilraun og það var mikið áfall fyrir
tvítugan áhugaleikarann. Mér hafði
gengið svo vel í leikfélaginu í MA,
setti upp einleik sem ég túraði með
um landið þegar ég var 17 ára og
tók þessu bara sem gefnu. Auðvitað
kæmist ég inn. Inntökuprófin voru
í þremur hollum. Ég komst í loka-
hópinn. Við vorum 18 eftir minnir
mig og átta komust inn. Ég var einn
af hinum tíu. Ég fékk bréfið í pósti,
mjög dramatískt, og ég varð auðvitað
miður mín. En eftir á að hyggja var
þetta eiginlega það besta sem gat
komið fyrir mig. Það er rosa hollt að
fá nei. Að taka þessu ekki sem gefn-
um hlut. Það er ekkert sjálfsagt að
komast inn í námið og alls ekki sjálf-
sagt að fá vinnu eftir útskrift.“
Þegar Ævar komst inn árið eftir
lenti hann í frábærum bekk, og hann
hefði alls ekki viljað missa af sam-
„Ég sá
þetta
aldrei fyrir mér
á þeirri stærðar-
gráðu sem það
er núna. Þá hefði
ég líklega ekki
notað mitt eigið
nafn til dæmis.
Edduverðlaunahafi Ævar
gerði sér lítið fyrir og hreppti
tvenn Edduverðlaun á síðustu
hátíð. Heima átti hann þriðju
Edduna sem hann fékk í fyrra.
Mynd ÞorMar ViGnir Gunnarsson
sólrún Lilja ragnarsdóttir
solrun@dv.is