Dagblaðið Vísir - DV - 13.12.2016, Blaðsíða 32

Vikublað 13.–15. desember 201628 Menning
Þ
að hefur skapast sérkenni-
leg blanda ótta og virðingar
í kringum höfundinn Steinar
Braga og verk hans síðan
hann gaf út Konur árið 2008,
tímamótaverk í ís-
lenskum bókmennt-
um. Í stuttri rýni um
nýtt verk er óvarlegt að
ætla sér að skýra þann
bakgrunn en þó má
segja að hugmynda-
auðgi, eindrægni og
hugrekki við að fylgja
bæði fantasíum og
nístingsköldum raun-
veruleikablæ eftir allt
til enda, séu aðals-
merki sem staðsetja
Steinar í sérflokki ís-
lenskra höfunda. Rödd hans er sér-
kennileg og alls ekki allra – ímynda
ég mér – en gæði bókmennta eru
ekki falin í mælikvörðum
á aðgengileika þeirra.
Þótt þetta sé besta
smásagnasafn sem ég
hef lesið fyrir þessi jól,
óvenju mikið er af þeim
núna og mörg góð, þá
má segja um það að á
heildina litið hefði maður
viljað meira af því sem er
best í því og aðeins minna
af þeim dökku litbrigðum
sem eru einkenni nokk-
uð margra sagna. Jafn-
vel hefði bara mátt velja
á milli nokkurra af þeim lengri og
geyma, því þegar upp er staðið er
búið að „troða“ svo mörgum hug- myndum í hausinn á manni eftir
lestur heildarinnar að maður missir
sýn á grunntónum verksins. Á ég þar
til dæmis við að hinar annars ágætu
sögur „Úrræði ríkisstjórnarinnar á
fasteignamarkaði“ og „Garðurinn“
sem eru staðsettar við enda safnsins.
Þær virka á mig sem yfirkeyrsla af
hálfu höfundar, sem er að vísu auð-
vitað þekktur fyrir að taka lesendur
sína ekki bara að brúninni held-
ur fram af henni, en annarri hvorri
hefði mátt skipta inn fyrir „Söguna af
þriðjudegi“ um miðbik bókarinnar,
og þá hefði safnið orðið fullkomlega
skothelt í sínum massívu 300 síð-
um. En nóg um smáatriði í heildar-
myndinni.
Allt fer er smásagnasafn sem
stendur ekki á nokkurn hátt að baki
hinum stóru skáldsögum að gæðum
og hugmyndirnar sem eru kynntar
til sögunnar eru oft svo eimaðar og
kjarnmiklar að margur höfundur-
inn hefði freistast til að teygja eina
þeirra í stutta nóvellu (dæmi um slíkt
er Hestvík Gerðar Kristnýjar sem
kom út í haust). Það er því gríðar-
legt örlæti á hugmyndir og orku sem
maður upplifir við lestur bókarinnar
og í raun er það svo að það má treina
sér hana með góðu móti. Sumar
sögurnar eru þannig að það er bara
best að leggja frá sér bókina og melta
í dálítinn tíma. Að því leyti kemur
smásagnaformið til móts við tíma-
skort nútímafólks – ég skal ekki segja
– en verkið felur líka í sér mjög þakk-
lát frí frá ýmsum samtíma-minnum,
til dæmis samfélagsmiðlum, án þess
að sverja sig nokkurn tíma beint úr
því að vera nútímalegar. Einsemd og
firring, líkamlegur sársauki og and-
leg þjáning, doði og töfraraunsæi
eru dæmi um efnistök, en þó er mjög
langt frá að Steinar Bragi sé ófyndinn
eða taki sig of alvarlega í að fjalla
um erfiða hluti. Smásagan „Einsam-
all úlfur“ er til dæmis frábærlega út-
færð skyndimynd á fimm síðum,
sem varpar upp hugleiðingum og
sjónar horni á eitt af viðkvæmustu
viðfangsefnum vestræns samfélags á
hátt sem fáir höfundar þyrðu að láta
frá sér.
Vissulega væri hægt að láta
móðan mása um margar af sögunum
því þær skilja eftir sig sterkar myndir
og þegar rennt er yfir efnisyfirlitið á
enda leiðar koma þær flestar ljós-
lifandi fram. Þótt ráðandi tilfinning
sé ákveðinn hrollur yfir því hvað líf-
ið getur verið miskunnarlaust og
ástin leikið manneskjurnar grátt, þá
stendur fjöldi setninga eftir sem ekki
bara eru bjartar og lífseflandi held-
ur skipa manni að hugsa alvarlega
um ást, hamingju og virði nándar. Á
stundum er maður á þessum furðu-
lega stað sem Vésteinn Lúðvíksson
skildi mann eftir á í Maður og haf – til
að mynda þegar maður ferðast með
Emil um allan heim í leit að andlegri
fyllingu í „Að spila Nintendo Wii á
réttargeðdeildinni á Sogni“ (sem er
mjög villandi heiti á sögunni) – að
því leyti að eftir djúpa umhugsun er
ekki bent á neinar einfaldar lausnir,
og það er gott.
Á hinn bóginn þá eru sögumenn
oft svo afgerandi og fordómafullir
í garð málefna eða þjóðfélagshópa
að maður fær samúð með viðkom-
andi, og í raun má segja að þannig
birtist galdur skáldskaparins til þess
að fá mann til að hugsa með nokkuð
öfug snúnum hætti. Í þessu er Steinar
ógnarfær og þess vegna er líka hægt
að segja blákalt að í verkinu í heild sé
svo mikið af snilld að það sé nánast
óafsakanlegt að gefa ekki fullt hús
stiga. n
Níhilistinn grátandi:
Sægur hugmynda
Arnaldur Máni Finnsson
skrifar
Bækur
Allt fer
Höfundur: Steinar Bragi
Útgefandi: Mál og Menning
351 bls.
Hrafninn og rjúpan
- þjóðleg og falleg gjöf
Graf.is - sími: 571 7808 / Lilja Boutique hf. - 18 rauðar rósir, Kópavogi
graf.is/design
K O L R E S T A U R A N T · S K Ó L A V Ö R Ð U S T Í G U R 4 0 · S Í M I 5 1 7 7 4 7 4 · K O L R E S T A U R A N T . I S
JÓLASTEMNINGIN
ER HAFIN
…og matseðillinn fer í léttan jólabúning
VILLIBRÁÐARSÚPA,
TVÍREYKT HANGIKJÖT,
TÚNFISKUR,
DJÚPSTEIKT ANDAR-CONFIT,
GRAFIÐ HREINDÝR,
HANGIREYKTUR LAX,
KRÓNHJÖRTUR OG PURUSTEIK eða KOLAÐUR LAX,
MÖNDLUKAKA
Verð 8.990 kr. á mann
Borðapantanir í síma 517 7474 eða kolrestaurant.is
KVÖLD
JÓLAMATSEÐILL