Morgunblaðið - 09.01.2017, Page 16

16
MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 9. JANÚAR 2017
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á http://www.mbl.is/mogginn/leidarar/
Eftirfar-andi fréttbirtist á
mbl.is nýlega:
Svartsýnar spár
Englandsbanka
um efnahagsleg
áhrif þess að
breskir kjósendur sam-
þykktu að segja skilið við
Evrópusambandið voru ekki
á rökum reistar. Þetta viður-
kenndi aðalhagfræðingur
bankans, Andy Haldane, á
fundi á vegum bresku hug-
veitunnar Institute for
Government í London, höfuð-
borg Bretlands, á fimmtu-
daginn.
Fjallað er um málið á
fréttavef breska dagblaðsins
Daily Telegraph en þar segir
að Haldane hafi viðurkennt
rangar spár Englandsbanka
á sama tíma og nýjar hag-
tölur sýndu að mestur vöxtur
hafi verið í bresku efnahags-
lífi á síðasta ári af þeim ríkj-
um heimsins sem standa best
að vígi efnahagslega, þvert á
svartsýnar hagspár.
Þannig sýna nýjar tölur að
vöxtur í þjónustuviðskiptum
hafi ekki verið meiri undan-
farna 17 mánuði og met-
hækkun á vísitölu hlutabréfa
í stærstu bresku fyrirtækj-
unum í sjötta sinn í röð á
fimmtudaginn sem er mesta
samfellda hækkun hennar
undanfarna tvo áratugi.
Haldane sagði þá gagnrýni
sem sett hefði verið fram á
hagfræðinga á undanförnum
árum eiga rétt á sér í ljósi
þess að þeim hefði mistekist
að spá fyrir um alþjóðlegu
fjármálakrísuna og haft
rangt fyrir sér um efnahags-
legar afleiðingar þess að
Bretar kysu að yfirgefa
Evrópusambandið.“
Þessar fréttir um „brexit-
spárnar“ og hina alþjóðlegu
hagfræðiblindu í aðdraganda
fjármálakreppunnar 2007-8
hafa kallað á miklar umræð-
ur og fjörlegar vangaveltur.
Almennasta skýringin virðist
beinast að því að í heimi hag-
fræðinnar hafi ofurtrú á
reikniverki og formúlufræð-
um orðið algjörlega ofan á og
skákað til hliðar mörgum
mikilvægum þáttum, þar á
meðal heilbrigðri skynsemi,
sem reynslan hefur sýnt að
var algjört glapræði.
Í upphafi ferils Thatcher
sem forsætisráðherra, sem
gjörbreytti Bretlandi og kom
landinu úr viðvarandi hæga-
gangi og krepputakti, skrif-
uðu hundruð breskra hag-
fræðinga undir
plagg þar sem
fullyrt var að
stefna Thatcher
myndi leiða
Breta út í hrein-
ar ógöngur. Virt-
ist fara framhjá
þessum fjölmenna hópi há-
menntaðra að Bretland var
þá þegar í viðvarandi efna-
hagslegum erfiðleikum. Það
sem er sérstaklega eftirtekt-
arvert við fréttina um
„brexit“ er að nú skuli dóm-
greindarleysið viðurkennt og
beðist afsökunar á því.
Áður hafði aðalbankastjóri
Englandsbanka, Mark
Carney, stigið stutt og hik-
andi skref í þessa átt enda
varð hann að hverfa til baka
með áætlun sína um vaxta-
lækkanir til að „bjarga stöð-
unni eftir brexit.“ Banka-
stjórinn gaf til kynna að hann
gæti látið af störfum fyrr en
stefnt hafði verið að, en það
tilboð var ekki þegið nema að
hluta til.
Cameron forsætisráðherra
og Osborne fjármálaráðherra
tóku á sínum tíma yfirvegaða
ákvörðun um að setja í gang
öflugustu gerð af hræðslu-
áróðri, til að tryggja að Bret-
ar þyrðu ekki að ákveða út-
göngu úr ESB. Allir þeir sem
voru fyrirfram líklegastir
tóku þátt í þeim leik og því
miður sumir fleiri. Meðal
þeirra var fjöldi virtra hag-
fræðinga, sem aftur mættu
yfirlætisfullir með listann
sinn.
Allir þessir eiga enn eftir
að biðjast afsökunar. Þessi
herferð, „Project Fear,“
minnti mjög á ofsann í bar-
áttunni um „icesave“ á Ís-
landi. Sá hræðsluáróður var í
rauninni enn hatrammari og
öfgafyllri en hinn breski og
þótti mönnum þó nóg um
ofsann þar.
Eins og flestir muna enn
var Ríkisútvarpið undirleik-
ari, kórstjóri, trumbuslagari
og kvartett í herferðinni,
enda þjónustulund þeirra við
Jóhönnustjórnina viðbrugð-
ið. Þessi „stofnun í þjóðar-
þágu“ hefur enn ekki borið
við að biðjast afsökunar á
siðlausri framgöngu sinni,
fremur en fræðingar, for-
stjórar og álitsgjafar um
kerfið þvert og endilangt,
sem létu ekki sitt eftir liggja.
En hinar erlendu afsakanir, á
sambærilegum gjörðum,
gera hlut þeirra allra, sem
vondur var fyrir, enn verri
núna.
Þátttaka hagfræðinga
í áróðursstríðum
og glámskyggni
á fjármálakreppu
veikir þá mjög }
Afsökun þar,
afneitun hér
F
yrir rúmlega ári setti ég fram á
þessum vettvangi „Völvuspá“
mína um það sem myndi gerast
á árinu 2016. Þar spáði ég
ýmsu, meðal annars um að
verðandi Íslandsmeistarar í knattspyrnu
myndu hafa meira en 44 stig að loknu móti
og að þjálfari yrði rekinn og annar ráðinn í
hans stað. Fyrri hlutinn rættist ekki, en það
munaði þó bara einu stigi. Þjálfari var síðan
vissulega rekinn og annar ráðinn í hans stað.
Sagði ég ekki! Telst það með, ef ég segi eftir
á hvaða þjálfara ég var að hugsa um?
Þá spáði ég því að um haustið myndi
„hver einasta ríkisstofnun á landinu kvarta
undan því að hún fái ekki næga fjármögnun,
jafnvel þegar bent er á það að viðkomandi
stofnun hafi aldrei fengið meiri peninga“.
Fyrir utan það að haustkosningarnar færðu
tímarammann aðeins síðar á dagatalið held ég að þessi
spá hafi svo sannarlega ræst. Leyfi ég mér að spá því að
sama verði upp á teningnum í haust, algjörlega óháð því
hvaða flokkar að endingu ná saman um myndun ríkis-
stjórnar.
Ég hafði þó langmest rétt fyrir mér þegar ég spáði því
að Ríkisútvarpið myndi „nota hálfrar aldar afmæli Sjón-
varpsins sem afsökun til þess að endursýna eins mikið af
gömlu efni og það kemst upp með.“ Eins og Skrámur, ein
af fyrstu stjörnum Sjónvarpsins hefði orðað það: „Boj o
boj!“ Ekki grunaði mig hversu sannspár ég yrði með
þetta atriði. RÚV fór hreinlega yfir um í end-
ursýningum á gömlu efni á árinu.
Skemmtiþátturinn „Sjónvarp í 50 ár“ virðist
nú hreinlega hafa gengið í 50 ár, og verður efni
hans eflaust endursýnt á komandi árum. Hvert
einasta ár sjónvarpsins var rifjað upp í sér-
stökum þætti, og allt spilað sem fannst um
hvert ár fyrir sig. Hvert ár, nema 2016. Það
mátti bíða áramótaannálsins, og jafnvel það gat
ekki dekkað nema brot af öllu því efni sem birt-
ist á stöð eitt á síðasta ári.
Ég get hreinlega ekki beðið eftir því að RÚV
átti sig á því hvílík gullnáma er þar á ferðinni,
og á ég von á því að bráðum verði þættinum
„Sjónvarp í fimmtíu og eitt ár“ hleypt af stokk-
unum, bara til þess að redda þessu fyrir okkur.
Hver veit, kannski getum við fengið að sjá
Wintris-fyrirsátina einu sinni enn?
En hádegisverðurinn er ekkert ókeypis, og
almenningssjónvarp ekki heldur. 16.800 krónur þarf ég
að reiða fram síðar á árinu fyrir þá ánægju að horfa á
gamalt sjónvarpsefni í bland við hlutdræga fréttaskýr-
ingaþætti, skandinavískar sakamálaseríur og íþróttalýs-
ingar. Ég veit að þeim krónum yrði bara eytt í einhvern
óþarfa ef ég fengi að ráðstafa þeim sjálfur, kannski í
sjónvarpsstöðvar sem eru nær áhugasviði mínu, eða sem
framleiða meira af nýju efni en gömlu? Ég leyfi mér að
spá því að það muni hins vegar ekkert breytast í þessum
efnum á árinu 2017. Eða 2018. Eða næstu ár þar á eftir.
sgs@mbl.is
Stefán
Gunnar
Sveinsson
Pistill
Sjónvarp í fimmtíu og eitt ár!
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjóri:
Davíð Oddsson
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Ritstjóri og framkvæmdastjóri:
Haraldur Johannessen
BAKSVIÐ
Guðm. Sv. Hermannsson
gummi@mbl.is
Hlutabréf í japanska bíla-framleiðandanumToyota lækkuðu í verðií lok síðustu viku eftir
að Donald Trump, væntanlegur
forseti Bandaríkjanna, virtist hóta
að setja innflutningstolla á bíla frá
fyrirtækinu vegna áforma þess um
að reisa bílaverksmiðju í Mexíkó.
„Toyota Motor segist ætla að
reisa nýja verksmiðju í Baja,
Mexíkó, til að smíða Corolla-bíla
fyrir Bandaríkin. ALLS EKKI!
Reisið verksmiðjur í Bandaríkj-
unum eða greiðið háa landamæra-
skatta,“ skrifaði Trump á Twitter,
samfélagsvefnum sem hann notar
gjarnan til að koma skoðunum og
stefnumálum sínum á framfæri.
Trump var með þessu „tísti“
að bregðast við yfirlýsingu Hiro-
shige Seko, viðskiptaráðherra Jap-
ans, sem sagði að japanski bílaiðn-
aðurinn hefði stuðlað að því að
skapa 1,5 milljónir starfa í Banda-
ríkjunum og ný ríkisstjórn Banda-
ríkjanna yrði að skilja að japanskir
bílaframleiðendur hefðu lagt mikið
af mörkum til að styrkja banda-
rískan efnahag.
Tíst Trumps var raunar óná-
kvæmt því Toyota hefur þegar
reist verksmiðju í Baja skammt frá
landamærum Mexíkó og Kalíforníu
og þar eru framleiddir Tacoma-
pallbílar. Fyrirtækið boðaði hins
vegar fyrir tæpu ári, að önnur
verksmiðja yrði reist í Guanajuato-
fylki í Mexíkó og framleiðsla gæti
hafist þar árið 2019. Framkvæmdir
við verksmiðjuna hófust í nóv-
ember sl.
136 þúsund vinna hjá
Toyota í Bandaríkjunum
Toyota sagði í yfirlýsingu eftir
tíst Trumps, að fyrirtækið hlakk-
aði til að vinna með nýrri ríkis-
stjórn Bandaríkjanna við að
tryggja hagsmuni neytenda og
bílaframleiðenda. Ný verksmiðja í
Guanajuato í Mexíkó muni ekki
leiða til þess að framleiðsla dragist
saman eða starfsmönnum fyrir-
tækisins fækki í Bandaríkjunum.
Nú starfa um 136 þúsund Banda-
ríkjamenn í 10 verksmiðjum
Toyota í landinu.
Í kosningabaráttunni fyrir for-
setakosningarnar í nóvember á síð-
asta ári lagði Trump m.a. áherslu
á að flytja framleiðslustörf aftur til
Bandaríkjanna. Sagðist hann ætla
að berjast gegn óheiðarlegum við-
skiptaaðferðum sem hefðu skaðað
landið.
Ford hættir við
Bandaríski bílaframleiðandinn
Ford tilkynnti í síðustu viku að
hætt hefði verið við áform um að
reisa bílaverksmiðju í Mexíkó eftir
að Trump gagnrýndi þau. Trump
hefur einnig gagnrýnt bílafram-
leiðandann General Motors fyrir
að flytja bíla, framleidda í Mexíkó,
til Bandaríkjanna. GM segir raun-
ar að um afar fáa bíla sé að ræða.
Carlos Ghosn, forstjóri bíla-
framleiðandans Nissan, sagði á
föstudag að allir bílaframleiðendur
myndu fylgjast náið með þróun og
hugsanlegum breytingum á
norðuramerísku regluverki í kjöl-
far þess að Trump tekur við emb-
ætti forseta Bandaríkjanna 20. jan-
úar.
„Ef NAFTA tekur breyt-
ingum munum við að sjálfsögðu
laga okkur að nýjum reglum,“
sagði Ghosn við blaðamenn á bíla-
sýningu í Las Vegas.
NAFTA er fríversl-
unarsamningur milli
Bandaríkjanna, Mexíkó
og Kanada. Trump hefur
sagt að hann vilji endur-
skoða þann samning eða
jafnvel segja honum upp.
Trump storkar bíla-
verksmiðjum með tísti
AFP
Toyota Gestir í sýningarsal Toyota í Tókýó í síðustu viku. Hlutabréf fyrir-
tækisins lækkuðu eftir tíst Trumps um fyrirhugaða verksmiðju í Mexíkó.
Trump lýsti því ítrekað yfir í
kosningabaráttunni á síðasta
ári að hann vildi láta reisa
vegg á landamærum Bandaríkj-
anna og Mexíkó og að Mexíkó-
stjórn yrði neydd til að greiða
fyrir þá framkvæmd. Nú hafa
stuðningsmenn Trumps í
Bandaríkjaþingi gefið til kynna,
að sótt verði um fjárveitingu
fyrir slíkri framkvæmd við fjár-
lagagerð nú í apríl því það
liggi á.
Trump tísti að Mexíkóstjórn
yrði neydd til að greiða þenn-
an kostnað við veggjarbygg-
inguna síðar.
„Efnahagur
Mexíkó er háður
bandarískum
neytendum.
Donald Trump er
með öll hæstu
trompin í þessu
máli,“ sagði Chris
Collins, þing-
maður repú-
blikana, við
CNN.
Trump vill
fjárveitingu
MEXÍKÓVEGGUR
Donald
Trump