Fregnir - 01.10.2009, Blaðsíða 36

FREGNIR. Fréttabréf Upplýsingar - Félag bókasafns- og upplýsingafræða
34. árg. - 2. tbl. 2009 3
ljósmyndin hefði þannig verið - og væri - vel fallin til
þjóðfélagslegrar gagnrýni og því gott tæki róttæklinga
sem vildu benda á það sem miður færi í samfélaginu.
Benti hann á takmörkun hins ritaða máls þegar lýsa
þyrfti raunverulegum aðstæðum og að þar skilaði
ljósmyndin mun sterkari skilaboðum.
Eftir kaffihlé flutti síðan dr. Anna Dahlgren frá Nordiska
museet sinn fyrirlestur (Fotografiska drömmar och digitala
illusioner: fotobearbetning - från visitkortsmosaiker till
digitala montage) um hvenær ljósmynd telst ekta eða
fölsuð og hversu langt megi ganga í að breyta hinni
upprunalegu ljósmynd. Sagði hún að vissar aðferðir við að
meðhöndla og breyta ljósmynd væru viðurkenndar meðan
aðrar væru gagnrýndar, sérstaklega þær rafrænu (digitala)
aðferðir sem gera það kleift að breyta myndum verulega. Sýndi
hún þó að þetta væri ekki nýtt fyrirbæri, því allt frá upphafi
ljósmyndunar hefðu ljósmyndarar fengist við að breyta, laga
og setja saman myndir á ólíka vegu, allt frá þeim tíma þegar
fólk leit á ljósmyndina sem „... limstrukit papper som man
fångar fjärilar på“ (Aftonbladet, 1839).
Í klukkutímalöngu matarhlé í matsal Moderna museet gafst
okkur tækifæri til að skoða einstaka ljósmyndasýningu sem bar
heitið Åter till verkligheten sem hafði sterkan samhljóm með erindi Niclas Östlind. Allar myndirnar,
um 300 talsins, voru úr eigu safnsins, flestar frá 7.
og 8. áratug síðustu aldar, og flestar eftir bandaríska
ljósmyndara eins og Larry Clark, Ralph Gibson,
Charles Harbutt o.fl. Hægt var að líta á myndirnar
sem listrænar heimildaljósmyndir (dokumentär)
þar sem þær sýndu flestar þjóðfélags- og félagslegar
meinsemdir á mjög nærgöngulan hátt. Einstök og
falleg sýning og faglega upp sett.
Eftir hádegishléið flutti Stephen Bury, yfirmaður
evrópsk/ameríska safnsins hjá British library, sitt
erindi um ljósmyndabækur sem bókverk, „The Photo-
book as artist´s book“. Fannst undirritaðri þetta mjög
áhugavert efni og minntist athyglisverðrar ráðstefnu
sem haldin var um bókverk hér á Íslandi árið 1998 á vegum ARLIS/Norden. Þar var hins vegar ekki
fjallað sérstaklega um hlutverk ljósmyndarinnar í því
samhengi og var því áhugavert að hlusta á Bury lýsa
þróun ljósmyndabókverka allt frá því um 1920 þegar
avant-garde-istar gerðu sínar fyrstu tilraunir á þessu
sviði. Hugtakið artist´s book var lítt þekkt þar til eftir
1960 þegar ljósmyndarar fóru að vinna markvisst að
gerð slíkra verka og nefndi Bury þar fólk eins og Ed
Ruscha, Christian Boltanski, Anselm Kiefer, Susan
Hiller o.fl., og einnig nefndi hann sérstaklega pólska
nútímaljósmyndarann Alexöndru Mir, sem m.a. sýnir
á Feneyjabiennalnum í ár. Að síðustu lagði Bury það til
að gerð yrði stöðluð skráning á ljósmyndabókverkum