Fréttablaðið - 20.11.2017, Qupperneq 18

Þema vikunnar að þessu sinni „Að gera gott úr hlutunum“. Nýtnivikan er samevrópsk
og er ætlað að vekja fólk til vit-
undar um nauðsyn þess að draga
úr magni úrgangs m.a. með því að
lengja líftíma hluta, samnýta hluti
og stuðla almennt að því að nýta
hluti betur frekar en að þeir endi
sem úrgangur. Vikan er haldin
árlega með ýmsum atburðum sem
stuðla að vitundavakningu um
sjálfbæra auðlinda- og úrgangs-
stjórnun. Nýtnivikan er hluti af
umhverfis- og auðlindastefnu
Reykjavíkurborgar.
Þær Hólmfríður Þorsteinsdóttir
hjá Umhverfisstofnun og Eygerður
Margrétardóttir hjá Reykjavíkur-
borg hafa haft veg og vanda af
skipulagningu nýtnivikunnar.
„Samkvæmt Hagstofunni er
magn einstaklingsbundinnar
neyslu á Íslandi sú áttunda mesta
samanborið við aðrar Evrópu-
þjóðir eða 14% yfir meðaltali
ESB ríkja,“ segir Hólmfríður.
„Okkur nútímamönnum stendur
til boða ótrúlegt úrval af vörum
og þjónustu sem á að gera líf
okkar ánægjulegra og auðveldara.
Rannsóknir benda þó til þess
að miklum fjármunum sé sóað
í mat sem ekki er neytt, fatnað
sem lítið eða aldrei er notaður og
ýmsa hluti sem koma að litlum
eða engum notum. Aukin neysla
byggir á því að hráefni og orka er
sótt í auðlindir jarðar til fram-
leiðslu á varningi sem eftir notkun
endar sem úrgangur. Notkun
einnota umbúða hefur farið stig-
vaxandi frá iðnbyltingu, plast- og
pappaumbúðir hafa leyst fjölnota
umbúðir af hólmi og matvara
sem áður var seld í lausu er nú
í „handhægum“ neytendaum-
búðum“. Eygerður bendir á að
það sé mikilvægt að hafa í huga að
neysla okkar hefur áhrif á jörðina
okkar. „Við þurfum auðlindir til
að framleiða, flytja og geyma hluti
sem um leið losar gróðurhúsa-
lofttegundir. Þegar þessir hlutir
eyðileggjast eða koma ekki lengur
að notum, er þeim fargað með
tilheyrandi mengun. Þess vegna
skiptir miklu máli að í hvert skipti
sem við ætlum að kaupa eitthvað,
veltum við fyrir okkur eftirfarandi:
Þurfum við raunverulega á þessum
hlut að halda? Get ég gert við það
sem ég á eða notað hlutinn til
einhvers annars á heimilinu? Get
ég mögulega fengið hluti lánaða
eða leigt þá í stað þess að kaupa
alltaf nýtt?“ Hólmfríður tekur
undir þetta og bætir við: „Ef við
þurfum nauðsynlega að kaupa
vörur, þá eigum við að skoða hvort
hægt sé að kaupa vörur sem hafa
minni neikvæð áhrif á umhverfið
við framleiðslu og notkun. Slíkar
vörur eru t.d. umhverfisvottaðar,
Eldri stóla er gott að nýta. Það má til dæmis hafa alla borðstofustólana ein-
staka eða kaupa ólíka stóla og hafa þá alla í sama lit.
Hólmfríður
Þorsteinsdóttir
á Umhverfis-
stofnun og
Eygerður Mar-
grétardóttir hjá
Reykjavíkurborg
hvetja alla til að
nýta hlutina sína
betur.
MYND/EYÞóR
Leikfang sem einhver er vaxinn upp úr getur verið öðrum til ómældrar gleði. Þau sem hafa auga fyrir skemmtilegum uppstillingum geta búið til afskaplega
fallega veggi með ólíklegasta dóti.
Framhald af forsíðu ➛
við: „Á Íslandi er margs konar við-
halds- og viðgerðarþjónusta í boði
til dæmis fyrir töskur, skó, raftæki,
síma, húsgögn, fatnað og svo má
lengi telja. Við þurfum bara að
tileinka okkur það að láta gera
við hjólin á ferðatöskunni frekar
en að kaupa nýja og kaupa okkur
frekar klassísk og endingarbetri
húsgögn í stað einhvers sem við
viljum síðan skipta út eftir aðeins
stuttan notkunartíma.“ Hólm-
fríður bendir enn fremur á kosti
þess að fá hluti að láni. „Hversu oft
erum við til dæmis að nota bor-
vélina, saumavélina, sláttuvélina,
háþrýstidæluna, tjaldið, slípi-
rokkinn? Það er sennilega hægt
að halda endalaust áfram með
svona upptalningu. Við höfum
vanið okkur á að við þurfum öll
að eiga allt, en af hverju er það?
Hvernig væri nú frekar að treysta
nágranna- og fjölskylduböndin
og fá lánað og eiga í ánægjulegum
samskiptum um leið? Eða að
athuga með leigumarkað í stað
þess að eyða pening, tíma, plássi
og auðlindum í að kaupa enn eitt
tækið?“
Í viðhorfskönnun sem Reykja-
víkurborg og SORPA stóðu að árið
2014 sögðust 90% aðspurðra til-
búnir til að láta gera við hluti í stað
þess að kaupa nýja og 59% voru
til í að samnýta hluti. Það að fólk
vilji gjarnan gera við eða fá lánað
virðist síðan ekki endurspeglast í
því sem fólk endar á að gera sem
er að henda eins og fram kemur
í aukningu á úrgangi. Þess má
geta að magn heimilisúrgangs er
nátengt neyslu en aukning úrgangs
hefur haldist í hendur við hagvöxt
og neyslu. Þar má sjá að magn
heimilisúrgangs á íbúa á Íslandi
hefur aukist úr 413 kg árið 2009 í
658 kg (bráðabirgðatala) árið 2016
eða um heil 245 kg. Magn heimilis-
úrgangs á hvern íbúa er því orðið
jafn mikið og það var árið 2008.
Nýtnivikan er á Facebook þar
sem meðal annars má taka þátt í
leik þar sem þátttakendur senda
inn mynd af hlut sem þeir hafa
haldið við eða látið laga í stað þess
að fleygja og kaupa nýjan. Leitað
er eftir skemmtilegum og frum-
legum hugmyndum um hvernig
best er að lengja líf hluta eins og
húsgagna, fatnaðar, hjóla o.s.frv.
Leikurinn hefst í dag og besta hug-
myndin verður verðlaunuð föstu-
daginn 24. nóvember að sjálfsögðu
í anda nýtnivikunnar.
Sjá nánar á http://reykjavik.is/nytni-
vikan-2017 og Facebook Nýtni-
vikan 2017.
lífrænar og siðgæðisvottaðar. Við
ættum að kaupa frekar vandaðri
vörur sem hafa lengri endingar-
tíma, spyrja verslunaraðila hvort
ekki sé hægt að fá vandaðri vörur
eða umhverfisvottaðar. Með því
að gera það getum við haft áhrif á
vöruúrval og vöruþróun.“
Eygerður segir að lausnirnar á
ofneyslu séu einfaldar en geti verið
snúnar fyrir marga. „Í þeim felst að
við þurfum öll að breyta hegðun
okkar. Við þurfum að vera með-
vitaðri neytendur og í stað þess
að kaupa og henda, þá eigum við
að nýta hlutina betur, fá lánað og
lána öðrum. Og það þarf að hafa
í huga að ódýrustu og umhverfis-
vænstu innkaupin eru þau sem
ekki eru gerð.“
Nýtnivikan byggir á þátttöku
ýmissa áhugasamra aðila sem
halda viðburði sem stuðla eiga að
vitundarvakningu um sjálfbæra
auðlinda- og úrgangsstjórnun m.a.
með því að lengja líftíma hluta,
samnýta hluti og stuðla almennt
að því að hlutir öðlist fram-
haldslíf, frekar en að enda sem
úrgangur. „Það sem við getum gert
núna strax til að draga úr neyslu
er að nýta hlutina okkar betur
og fara með þá frekar í viðgerð
heldur en að henda þeim,“ segir
Hólmfríður og Eygerður bætir
Útgefandi:
365 miðlar
Veffang:
Visir.is
Ábyrgðarmaður:
Svanur Valgeirsson
Sölumaður auglýsinga:
ólafur H. Hákonarson, olafurh@365.is, s. 512 5433
2 KYNNINGARBLAÐ 2 0 . N óV E M B E R 2 0 1 7 M Á N U DAG U RNýtNIVIKAN
2
0
-1
1
-2
0
1
7

0
4
:2
5
F
B
0
5
6
s
_
P
0
3
9
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
5
6
s
_
P
0
3
0
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
5
6
s
_
P
0
1
8
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
5
6
s
_
P
0
2
7
K
.p
1
.p
d
f
A
u
to
m
a
ti
o
n
P
la
te
r
e
m
a
k
e
:
1
E
4
1
-4
3
A
C
1
E
4
1
-4
2
7
0
1
E
4
1
-4
1
3
4
1
E
4
1
-3
F
F
8
2
7
5
X
4
0
0
.0
0
1
4
B

F
B
0
5
6
s
_
1
9
_
1
1
_
2
0
1
C
M
Y
K