Fréttablaðið - 21.12.2017, Blaðsíða 18

Evrópumál ESA, eftirlitsstofnun
EFTA, er með í undirbúningi að
senda sjö dómsmál til EFTA-dóm-
stólsins vegna vanefnda íslenskra
stjórnvalda á EES-samningnum þar
sem hérlend stjórnvöld hafa ekki
innleitt tilskipanir og reglugerðir
í íslensk lög eins og samningurinn
gerir ráð fyrir. Eitt mál er komið
þangað nú þegar. Framkvæmda-
stjóri innra markaðssviðs ESA
segir þessar tafir á innleiðingunum
hreint aðgerðaleysi.
Þau mál sem koma til kasta
dómstólsins á næstu dögum vegna
vanefnda á innleiðingu reglugerða
og tilskipana er um réttindi launa-
fólks, tilskipun um einföld þrýsti-
hylki og tilskipun um rekstraraðila
sérhæfðra sjóða sem má í raun segja
að séu sex mál.
Tilskipun um réttindi launafólks
átti að taka gildi í júní 2016. Hún
leggur þá skyldu á stjórnvöld ein-
stakra ríkja að til staðar séu lagaleg
úrræði sem tryggja að launþegar
geti nýtt sér þau réttindi sem þeir
eiga að njóta í tengslum við frjálsa
för launþega.
Tilskipun um rekstraraðila sér-
hæfðra sjóða var komið á sem svar
við fjármálakreppunni og átti að
innleiða í íslensk lög fyrir 1. október
2016. Markmiðið er að skapa skýrt
eftirlit til þess að tryggja alhliða
og skilvirkt fjármálaumhverfi fyrir
rekstraraðila sérhæfðra sjóða. Þar
er á ferðinni lagarammi til að skapa
skýrt eftirlit til þess að tryggja skil-
virkt fjármálaumhverfi fyrir vog-
unarsjóði sem og einkafjárfestingar.
Ísland stendur sig lakast EFTA-
ríkjanna í innleiðingu reglugerða
og tilskipana og hefur verið lakasta
EFTA-ríkið í nokkuð langan tíma.
„Sú staðreynd að lög séu ekki
innleidd á Íslandi skapar ójafnvægi
milli EES-ríkjanna. Ísland hefur
skuldbundið sig til að taka upp lög
og reglugerðir, til að mynda um til-
skipun um rekstraraðila sérhæfðra
sjóða og einnig um réttindi launa-
fólks. Þar eru réttindi sem búið er
að samþykkja og íslenskt launafólk
fær einfaldlega ekki að njóta. Þessi
dráttur á innleiðingunni á Íslandi er
hreint aðgerðaleysi,“ segir Gunnar
Þór Pétursson, framkvæmdastjóri
innra markaðssviðs hjá Eftirlits-
stofnun EFTA (ESA).
„Ástæða þess að við erum að
fara áfram með þessi mál er sú
að Ísland stendur ekki við inn-
leiðingarfrestina sem Ísland hefur
sjálft samþykkt,” útskýrir hann.
„Áður en málin fara fyrir EFTA-
dómstólinn hafa átt sér stað bæði
formleg og óformleg samskipti við
íslensk stjórnvöld til að ýta á eftir
málunum og þær viðræður taka oft
mánuði og jafnvel ár áður en mál
eru síðan send dómstólnum,“ segir
Gunnar Þór.
Sett voru fram skýr markmið í
utanríkisráðuneytinu um að hraða
innleiðingu tilskipana í ráðherratíð
Gunnars Braga Sveinssonar. Einnig
segir í nýjum stjórnarsáttmála ríkis-
stjórnar Katrínar Jakobsdóttur að
ríkisstjórnin telji það vera eitt mikil-
vægasta hagsmunamál Íslands að
sinna framkvæmd EES-samnings-
ins vel. Þannig þurfi Alþingi að vera
virkara á því sviði.
sveinn@frettabladid.is
Hreint aðgerðaleysi stjórnvalda varðandi EES tilskipanir
Ísland stendur sig lakast EFTA-ríkjanna í innleiðingu reglugerða.
STJórNmál „Rannsóknir sýna að ef
við náum ekki fólki inn þegar það
er að kjósa í fyrsta sinn þá er ólík-
legra að það mæti á kjörstað síðar á
ævinni. Þess vegna er svo ótrúlega
mikilvægt að leggja áherslu á nýja
kjósendur,“ segir Tinna Isebarn,
framkvæmdastjóri Landssambands
ungmennafélaga (LUF), en hún stýrir
einnig verkefninu #ÉGKÝS í sam-
starfi við Samband íslenskra fram-
haldsskólanema (SÍF). Tinna fór
nýlega á ráðstefnu LNU í Noregi þar
sem hún kynnti #ÉGKÝS verkefnið.
„Þar var mikið litið til Íslands vegna
þess að við komum þarna með verk-
efnið sem var pínu eins og sprengja
í íslenskt samfélag, þetta var svo
nýtt. Hugmyndirnar sem komu frá
mismunandi Norðurlöndum voru
settar saman í eitt og þetta var útfært
út frá íslenskum aðstæðum. Þess
vegna var mikið horft til okkar. Við
tókum þeirra hugmyndir, það sem
hefur virkað hjá þeim og þróuðum
þær áfram.“
Norræna ráðherraráðið gaf út
skýrslu 15. desember um lýðræðis-
þátttöku ungs fólks á aldrinum 18-29
ára á Norðurlöndunum. Í skýrslunni
kemur fram að meiri munur sé á
kosningaþátttöku ungs fólks og
þátttöku almennt í sveitarstjórnar-
kosningum, en í öðrum kosningum.
Á Íslandi er þriðja stærsta bil á milli
almennrar kosningaþátttöku og
kosningaþátttöku ungs fólks, á eftir
Finnlandi og Noregi.
Hér á landi hefur Hagstofan aðeins
safnað  upplýsingum um kjörsókn
eftir aldri síðan árið 2014. Ekki hafa
verið birtar  tölur um kosningaþátt-
töku í nýliðnum alþingiskosningum
en í alþingiskosningunum árið 2016
var almenn kjörsókn 79,2 prósent
en þátttaka ungs fólks 67,7 prósent
og því munaði 11,5 prósentustigum.
Í sveitarstjórnarkosningum árið
2014 munaði 19 prósentustigum á
almennri kjörsókn og kosningaþátt-
töku ungs fólks. „Við höfum aldrei
séð eins litla þátttöku og í síðustu
sveitarstjórnarkosningum, í öllum
aldurshópum. En núna vitum við
hvernig kosningarnar fóru, við erum
með tölfræði. Núna í fyrsta sinn
getum við borið saman þátttöku og
eftir það getum við farið að þarfa-
greina hvaða hópar það eru sem
mæta ekki,“ segir Tinna Isebarn.
Í greiningum Hagstofunnar kom
fram að minnst þátttaka er á meðal
þeirra sem eru 20-24 ára bæði árin,
og næst minnst er þátttakan á meðal
þeirra sem eru nýir kjósendur, það er
þau sem eru 18-19 ára. Í skýrslunni
kemur fram að líkt og á Íslandi þá er
kosningaþátttaka á hinum Norður-
Mikilvægt að ná strax til yngri kjósenda
Skýrsla um lýðræðisþátttöku ungs fólk á Norðurlöndum sýnir að á Íslandi er þriðji mesti munur á milli almennrar kosningaþátttöku
og þátttöku ungs fólks. Mestur munur er í sveitarstjórnarkosningum. Ekkert sem bendir til að lækkun kosningaaldurs auki þátttöku.
Kosið verður í sveitarstjórnir í maí, en mestur munur er á almennri kosningaþátttöku og þáttöku ungs fólks í slíkum kosningum á Íslandi. FréTTAblAðið/GVA
Á Alþingi liggur nú fyrir frumvarp
um að kosningaaldur til sveitar-
stjórnarkosninga verði lækkaður
niður í 16 ár. Verði það samþykkt
munu tæplega níu þúsund börn
bætast við kjörskrá næstu kosn-
inga, sem fara fram vorið 2018.
„Það var haft samráð við okkur við
gerð frumvarpsins. Þar undirstrik-
uðum við að það er ekki nóg að
lækka aldurinn, það þarf að fara
í átak samhliða því. Við erum að
sjálfsögðu að vonast eftir því að
frumvarpið verði samþykkt, því þá
setur það pressu á ráðuneytin að
fylgja því eftir,“ segir Tinna Isebarn,
framkvæmdastjóri LUF. Hún segir
undirbúning hafinn fyrir sveitar-
stjórnarkosningar í vor, en þó vanti
enn fjármagn í verkefnið.
Eva Heiða Önnudóttir, doktor
í stjórnmálafræði, telur lækkun
kosningaaldurs vera jákvæða og
hún muni ekki endilega hafa nei-
kvæð áhrif á kjörsókn „Rannsóknir
sem ég hef skoðað um lækkun
kosningaaldurs, það eru þá helst
rannsóknir á því þegar hann var
lækkaður í 18 ár, sýna að þá dró
aðeins úr kjörsókn til að byrja
með. Það er ekkert sem bendir til
þess að lækkun kosningaaldurs
auki þátttöku. Fólk kemur bara
fyrr inn. Það eru í raun önnur rök
sem eru því til grundvallar að
lækka kosningaaldurinn heldur
en að auka almennt þátttöku. Það
er ekki þar með sagt að fólk verði
virkir þátttakendur. Skuggakosn-
ingar og annað því líkt eru frábært
framtak til að auka umræðu og
vitund meðal ungs fólks.“
Telur lækkun kosningaaldurs jákvætt skref
löndunum minni á meðal þeirra sem
eru á aldrinum 20-24 en þeirra sem
eru 18 til 19 ára. Talið er í skýrslunni
að það megi rekja til þess að yngri
hópurinn er líklegri til að búa hjá
foreldrum sínum og verða fyrir
áhrifum frá þeim. Eldri hópurinn er
líklegri til að vera fluttur að heiman
og umgangast meira jafnaldra sína.
Þetta lífsskeið er að auki tengt þeim
breytum sem oftast benda til lítillar
kjörsóknar eins og lágum tekjum,
lágu menntunarstigi og að vera ein-
hleypur og eiga engin börn.
Í skýrslunni er þó vikið að því að
aðrir þættir gætu haft meiri áhrif á
kosningaþátttöku en aldur. Þar er
talað um til dæmis innflytjendur,
tekjulága og þá sem eru með lægra
menntunarstig. Mismunandi niður-
stöður koma frá Norðurlöndunum
en í Finnlandi var talið að aldur hefði
áhrif á kjörsókn, en í Noregi var sýnt
fram á að aðrir þættir eins og hjúskap-
arstaða, tekjur, menntun og uppruni
hefðu áhrif. lovisaa@frettabladid.is
0
10
20
30
40
50
60
70
80
n Kosningaþátttaka í sveitar-
stjórnarkosningum árið 2014.
Almenn kjörsókn: 66,5%
n Kosningaþátttaka í forsetakosn-
ingum árið 2016
Almenn kjörsókn: 75,7%
n Kosningaþátttaka í alþingiskosn-
ingum árið 2016
Almenn kjörsókn: 79,2%
47,5%
64,7%
67,7%
✿ Kosningaþátttaka
ungs fólks í kosningum
2014 og 2016
Á aldrinum 18-29 ára
Það er ekkert sem
bendir til þess að
lækkun kosningaaldurs
auki þátttöku. Fólk kemur
bara fyrr inn.
Eva Heiða Önnu-
dóttir, doktor í
stjórnmálafræði
Tinna isebarn,
framkvæmda-
stjóri lUF.
2 1 . d E S E m b E r 2 0 1 7 F I m m T u d A G u r18 F r é T T I r ∙ F r é T T A b l A ð I ð
2
1
-1
2
-2
0
1
7

0
4
:2
7
F
B
0
9
6
s
_
P
0
7
9
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
9
6
s
_
P
0
6
6
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
9
6
s
_
P
0
1
8
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
9
6
s
_
P
0
3
1
K
.p
1
.p
d
f
A
u
to
m
a
ti
o
n
P
la
te
r
e
m
a
k
e
:
1
E
9
3
-6
6
0
4
1
E
9
3
-6
4
C
8
1
E
9
3
-6
3
8
C
1
E
9
3
-6
2
5
0
2
7
5
X
4
0
0
.0
0
1
2
B

F
B
0
9
6
s
_
2
0
_
1
2
_
2
0
1
C
M
Y
K